25 Ноябр, 2024, 24 Жумадул аввал, 1446
25 Ноябр, 2024, 24 Жумадул аввал, 1446
Зиёвуддин Муҳаммад ибн Абдулвоҳид ибн Аҳмад Мақдисий Саъдий Солиҳий ҳижрий 579 йили туғилган. У киши Дамашқ, Бағдод, Исфаҳон, Найсабурий, Ҳаравайн каби шаҳарларга илм талабида ташриф буюрган ва ҳадислар эшитган. Шу билан бирга беш юзтадан кўпроқ олимдан ҳадис ёзиб олган. Бир қанча китоблар тасниф этган, ҳадисларни саҳиҳга, ровийларни адолатли ва адолатсизга ажратган. У кишининг шогирдлари Умар ибн Ҳожиб айтади: “Устозимиз Абу Абдуллоҳ вақтларини уламолар билан ўтказар, шунингдек, ибодатга жуда тиришқоқ эдилар”.
У зот кўп илмларни тасниф этган. Ҳадис илмига қизиққани сабабли кўпроқ ҳадис илмида китоблар ёзган. У кишининг машҳур китобларидан бири “Аҳадийсу мухтора”дир. Яна бир аҳамиятли томони шундаки, Зиёвуддин Мақдисий олдин текширилмаган ҳадисларни биринчилардан бўлиб текшириб, саҳиҳ ёки заифлигини аниқлаган. У кишининг саҳиҳ ҳадисларини ҳамма тасдиқлаган. Заркаший айтадиларки: “Зиёвуддиннинг ҳадислари Ибн Ҳиббон ҳамда Имом Термизийларнинг ҳадисларига яқиндир”. Бу китобда асосан, шаръий амалларнинг фазилатлари тўғрисида баҳс юритилади. Асар ўн бобдан иборат бўлиб, биринчи бобда таҳорат ва намоз амалларининг фазилати тўғрисида бахс юритилади. Иккинчи бобда Рамозон рўзасининг фазилати ҳақида, учинчи боб закот амалининг фазилати ҳақида, тўртинчи боб Ислом динининг бешинчи фарзи бўлмиш ҳаж амалининг фазилати тўғрисида, бешинчи бобда Исломдаги никоҳ амалининг фазилати ҳақида, олтинчи бобда Аллоҳ йўлида инфоқ қилиш амалининг фазилати ҳақида, еттинчи боб Қуръони карим фазилати ҳақида кейинги бобда жаноза намозининг фазилати тўғрисида, кейинги бобда илм фазилати ҳақида бахс юритилади. Шу билан бирга бошқа амалларнинг ҳам фазилатлари тўғрисида бахс юритилади.
Бу китоб қайта – қайта чоп этилиб, ундан кўп халқлар фойдаланди. Муаллиф тарғиб-тарҳиб (рағбатлантириш ва қўрқитиш), ахлоқ ва амаллар фазилатида бошқа муаллифлар йўлини тутиб, баъзи лозим жойларни кенгайтирди. Нафсларга таъсир ўтказувчи, қалбларни юмшатувчи солиҳ кишиларнинг ҳикояларига қаттиқ аҳамият берди ва унга янгича илмий фойдалар киритиб, охирги аср машойихлари ҳамда ҳозирги авлод солиҳларининг ҳикоялари қўшилди. Умрини илмга бахшида этган олим ҳижрий 643-йилида вафот этган.
Абдуллоҳ ПАРПИЕВ
Халқаро алоқалар бўлими ходими
العَظِيمُ
34. Ал-Аъзийм.
Ақл тасаввур қила олмайдиган даражада азаматли ва улуғ.
الغَفُورُ
35. Ал-Ғафур.
Кўп мағфират қилувчи.
الشَّكُورُ
36. Аш-Шакур.
Оз амал учун кўп савоб берувчи.
العَلِيُّ
37. Ал-Алий.
Мартабаси олийликда бениҳоя.
الكَبِيرُ
38. Ал-Кабийр.
Ҳар бир нарсадан улуғ.
االْحَافِظُ
39. Ал-Ҳафиз.
Ҳар бир нарсани муҳофаза қилувчи.
المُقِيتُ
40. Ал-Муқийт.
Барча моддий ва руҳий ризқларни яратувчи.
الحَسِيبُ
41. Ал-Ҳасийб.
Кифоя қилувчи. Қиёматда бандаларнинг ҳисобини қилувчи.
الجَلِيل
42. Ал-Жалийл.
Сифатлари улуғ зот.
الكَرِيمُ
43. Ал-Карийм.
Биров сўрамаса ҳам, ҳеч бир эваз олмасдан, нарсаларни кўплаб ато қилувчи.
الرَّقِيبُ
44. Ар-Рақийб.
Ҳеч бир заррани ҳам қўймай текшириб турувчи.
المُجِيبُ
45. Ал-Мужийб.
Дуоларни ижобат қилувчи.
الوَاسِعُ
46. Ал-Восиъ.
Ҳамма нарсани кенг илми ила иҳота қилган. Барчани кенг раҳмати ила қамраб олган.
الحَكِيمُ
47. Ал-Ҳакийм.
Ҳар бир нарсани ҳикмат ила қилувчи.
الوَدُودُ
48. Ал-Вадуд.
Барчага яхшиликни раво кўрувчи.
المَجِيدُ
49. Ал-Мажийд.
Шон-шарафи ва қадри беҳад юксак.
الباعث
50. Ал-Боъис.
Халқларга пайғамбарлар юборувчи. Кишиларга ҳиммат юборувчи. Ўликларни қайта тирилтирувчи.
الشَّهِيدُ
51. Аш-Шаҳийд.
Ҳар бир нарсага ҳозиру нозир. Барчага шоҳидлик берувчи.
الحَقُّ
52. Ал-Ҳақ.
Ўзгармас, собит зот. Ҳақни юзага чиқарувчи.
الوَكِيلُ
53. Ал-Вакийл.
Барчанинг иши унга топширилган зот.
القَوِيُ
54. Ал-Қовий.
Қувватли Зот.
المَتِينُ
55. Ал-Матийн.
Машаққат билмас, кучли Зот.
الوَلِيُ
56. Ал-Валий.
Муҳаббат қилувчи, нусрат берувчи ва халқининг ишини юритувчи зот.
الحَمِيدُ
57. Ал-Ҳамийд.
Барчага мақтовлар ила мақталган зот.
المُحْصِى
58. Ал-Муҳсий.
Барча нарсанинг ҳисобини олувчи зот.
المُبْدِئ
59. Ал-Мубдиъ.
Барча нарсаларни аввал бошдан бор қилган зот.
المُعِيد
60. Ал-Муъийд.
Йўқ бўлган нарсаларни яна қайтадан бор қилувчи.
المُحْيِى
61. Ал-Муҳйи.
Тирилтирувчи. У зот ўликларни тирилтирувчидир.
المُمِيت
62. Ал-Мумийт.
Ўлдирувчи. Барча жонзотларнинг жонини олувчи.
الحَيُّ
63. Ал-Ҳайй.
У ҳамиша тирикдир, У ўлмайди. Аллоҳнинг ҳаёти абадийдир, ўлим ила йўқ бўлмас. Аллоҳнинг ҳаёти азалий, олдин йўқ бўлган эмас.
القَيُّومُ
64. Ал-Қайюм.
Ҳар бир нарса устида турувчи ва ҳар бир турувчи нарса Унинг сабабидангина туради.
الوَاجِد
65. Ал-Вожид.
Хоҳлаган нарсасини топувчи. Бу ишда биров Уни тўса олмайди.
المَاجِد
66. Ал-Мажид.
Улуғлик ва шараф соҳиби.
Даврон НУРМУҲАММАД
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа