Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
18 Март, 2025   |   18 Рамазон, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
05:12
Қуёш
06:30
Пешин
12:36
Аср
16:45
Шом
18:36
Хуфтон
19:49
Bismillah
18 Март, 2025, 18 Рамазон, 1446

Обид Журайж қиссаси...

11.05.2017   7261   6 min.
Обид Журайж қиссаси...

Қиссалар насиҳат ва ибрат манбаидир. Қуръони каримнинг маълум бир қисми айнан қиссаларни батафсил баён қилишга бағишланган. Шу боисдан ҳам Қуръони карим билан бир қаторда ҳадиси шарифларда ҳам аввал яшаб ўтган умматлар ҳақидаги гўзал қисса ва хабарларни кўплаб учратишимиз мумкин. Зеро, ўтган пайғамбарлар ҳамда солиҳ зотларнинг ҳаётий қиссаларида кейинги келувчи авлодлар учун гўзал ўрнак ва намуна бордир. Аллоҳ таоло марҳамат қилади:

 لَقَدْ كَانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِأُولِي الْأَلْبَابِ مَا كَانَ حَدِيثًا يُفْتَرَى وَلَكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ كُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ 

“Дарҳақиқат, уларнинг қиссаларида ақл эгалари учун (катта) ибрат бордир. (Ушбу Қуръон) тўқиб чиқариладиган гап эмас, балки ўзидан олдинги нарсаларни (яъни, самовий китобларни) тасдиқ этувчи, унга имон келтирадиган қавм учун барча нарсаларни муфассал баён қилиб берувчи ҳидоят ва раҳмат (манбаи бўлган бир Китоб)дир” (Юсуф сураси, 111 оят).

Мана шундай ажоиб қиссалардан бири Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам асҳоблари орқали бизларга хабарини берган “Обид Журайж” қиссасидир.

Имом Бухорий ва Имом Муслим Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг шундай деганларини ривоят қилади: “Уч кишидан бошқа ҳеч ким бешик (яъни гўдаклик вақти)да гапирмаган. Улар: Ийсо ибн Марям алайҳиссалом, Журайжнинг шериги (учинчи кишини бошқа ривоятда Юсуф алайҳиссаломнинг покликларига гувоҳлик берган чақалоқни  келтирганлар)”.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қиладилар: “Журайж ибодатгўй киши бўлиб, бир уйни танлаб, ўша ерда ибодат қилар эди. Бир куни Журайж намоз ўқиётган вақтда унинг онаси келиб қолди ва эй Журайж, деб чақирди. Журайж “Эй Худойим, онам (ни танлайми) ва (ёки) намозимними?”, деб иккиланди. Сўнг яна намозига берилиб кетди. Онаси кута-кута кетди. Эртаси куни яна келди ва яна: “Эй, Журайж!”, деб чақирди. Журайж: “Ё, Худойим! Онам (ни танлайми) ва (ёки) намозимними?”, деб иккиланди. Сўнг яна намозига берилиб кетди. Онаси яна қайтиб кетди. Эртаси куни онаси яна келди ва эй Журайж, деб чақирди. Журайж “Ё, Худойим! Онам (ни танлайми) ва (ёки) намозимними?”, деб иккиланди. Сўнг яна намозига берилиб кетди. Онаси: “Ё, Худойим! Бузуқ аёлларнинг юзларига қараб қолмагунича унинг жонини олмагин”, деб дуойибад қилди.

Бани Исроил Журайжни (ўзларига ўрнак қилишар) ва унинг ибодати ҳақида бир-бирига сўзлашар эди. Шу ерда ўз ҳусну жамоли билан мағрурланиб юрадиган фоҳиша аёл бор эди. У агар хоҳласангизлар, уни йўлдан ураман, деди. Кейин Журайжнинг олдига бориб ўзини таклиф қилди. Журайж унга қайрилиб ҳам қарамади. Аёл чиқиб Журайжнинг ибодатхонасига яқин жойда яшайдиган чўпон олдига келиб унга ўзидан фойдаланишлик имконини берди. Аёл чўпон билан зино қилиб ундан бола орттирди ва одамлар орасида уни Журайжнинг фарзанди деган иғвони тарқатди. Одамлар Журайжнинг ибодатхонасини бузиб уни қўллари учи билан кўрсатадиган, ҳатто кўчаларда уни ёқасидан судраб юрадиган бўлишди. Бироқ, Аллоҳ таоло ибодатгўй бандасини шундай ташлаб қўймади. Журайж ўз Раббисига ишонганлиги туфайли намозларида илтижо қилиб, бу фитнани бартараф этишини ёлборарди. Зотан, намоз банданинг энг олий мақоми, кушойиш мавқеидир. Одамлар эндигина туғилган чақалоқни кўтариб келишганида Журайж ундан отаси ким эканлигини сўради. Чақалоқ Аллоҳнинг қудрати билан тилга кириб “отам фалон чўпон” дея жавоб берди. Шундай қилиб, Аллоҳ таоло ибодатгўй бандасини бундай фитнадан қутқариб, уни яна ибодат халоватига қайтарди. Одамлар эса Журайжни улуғлаб унга мақтовлар ёғдиришди”.

Энди ушбу қиссадан қуйидагиларни хулоса қилишимиз мумкин:

  • Ота-онани ранжитиш, уларга оқ бўлиш жуда хатарли иш ва улкан гуноҳ экан;
  • Ота-онанинг фарзандига қилган дуоси тўсиқсиз қабул бўлади. Шу боис, фарзанд ота-онадан яхши дуо топиш пайидан бўлиши, Аллоҳ сақласин, ёмон дуо чиқишига сабабчиси бўлиб қолмаслиги керак. Чунки роҳиб Журайжнинг бошига шунча ташвишлар онасига итоатсизлиги туфайли келди.
  • Аллоҳ таоло Журайжнинг онаси қилган дуойибадини ижобат қилди.  Демак, оналарнинг дуолари шунақа нозик даражада экан. Шунинг учун, оналар ҳам  болаларининг ҳаққига ҳар хил салбий дуоларни қилиб юборишдан эҳтиёт бўлишлари керак. Шу ўринда бир ҳақиқат, бизнинг мунис оналаримиз боламни сенласам “сен” бўлиб, “ўл” десам ўлиб қолади деб фарзандларини меҳр қанотларида асраб-авайлаб вояга етказиб, тарбия қилганлар. Ҳозирда баъзи ёш келин оналар болажонлари ўртасидаги мулоқот ва муносабатларига бир оз жиддийроқ эътибор қилса, ўтмиш момоларимиздан ибрат олсалар яхши бўларди;
  • Шунингдек, банда ҳар доим Аллоҳга юзланиб, боғланиб туриши лозим. Шунда Аллоҳ ҳам уни яккалаб қўймайди;
  • Ҳар қандай замонда ҳам ёмонлар бўлган ва бўлган. Уларнинг ёмонликларидан эса иффатини сақлаган кишиларгина омонда қолади. Шундай экан мусулмон киши ҳар қадамда хушёр ва эҳтиёткор бўлиши керак;
  • Аллоҳ бандаларини синаган пайтда чиройли сабр қилиб Раббиларидан яхшиликни сўрашлари лозим.

Аллоҳ таоло барчаларимизга тақво, Ўзини доим ёд этиб юриш, мусибат пайти сабр қилиб, неъмат келганда эса шукр қилиш бахтини насиб этсин! Охиратда хато ва камчиликларимизни авф этиб, бизларни жаннати билан мукаррам қилсин! Омин!

Жалолиддин Ҳамроқулов,

ТИИ “Таҳфизул Қуръон” кафедраси мудири,

 “Новза” жоме масжиди имом хатиби

Мақолалар
Бошқа мақолалар

Илмий-маърифий меросга бўлган эътиборнинг ёрқин намунаси

15.03.2025   7895   2 min.
Илмий-маърифий меросга бўлган эътиборнинг ёрқин намунаси

Имом Абу Мансур Мотуридий таваллудининг 1155 йиллигини нишонлашга оид Ўзбекистон Республикаси Президентининг Қарори юртимизда илмий-маърифий меросга, хусусан, исломий илмларнинг ривожига улкан ҳисса қўшган алломаларга бўлган эътиборнинг ёрқин намунасидир. Бу қарор нафақат Имом Мотуридий ибратли ҳаёт йўли ва мотуридийлик таълимотини кенг ёйиш, балки диний бағрикенглик, мўътадиллик ва маърифатга асосланган жамиятни шакллантиришда улкан аҳамият касб этади.

Қарор чора-тадбирлар дастурида назарда тутилган амалий ишлар доирасида алломанинг туғилиб, ижод қилган ва мангу қўним топган Самарқандда ўтказиладиган “Мотуридийлик – бағрикенглик, мўътадиллик ва маърифат таълимоти” мавзусидаги халқаро ҳамда “Мотуридийлик таълимоти ва ҳозирги замон” мавзусидаги республика илмий-амалий конференцияси, илмий мақолалар танлови, алломанинг нодир қўлёзма ва нашр нусхалари, китоблари кўргазмаси, Абу Мансур Мотуридий мажмуасини қайта таъмирлаш ва ободонлаштириш Давлатимиз раҳбарининг буюк алломаларга муносиб эътибор қаратаётгани, Ислом цивилизациясининг жаҳон илм-фанидаги ўрнини янада мустаҳкамлашга интилаётганини яққол намоён этади.

Шунингдек, хорижлик тадқиқотчилар ўртасида мотуридийлик таълимоти бўйича, имом-хатиблар ҳамда диний таълим муассасалари талабалари ўртасида “Мотуридийлик таълимоти билимдони” танловини ўтказиш, маданий-маърифий учрашув ва семинар-тренинглар, давра суҳбатлари ташкил этиш, юбилейга бағишланган эсдалик сувенирларини муомалага чиқариш, хорижий мамлакатларда сақланаётган ноёб қўлёзма асарлар ва бошқа маданий бойликларнинг нусхаларини Ўзбекистонга олиб келиш, бадиий-публицистик фильм, медиамаҳсулотлар, аудиовизуал асарлар яратиш, уларни маҳаллий ва хорижий оммавий ахборот воситаларида эълон қилиш, интернет тармоғи ва ижтимоий тармоқларда кенг тарғиб қилиш Имом Мотуридийнинг бой илмий меросини чуқур ўрганиш ва унинг таълимотини кенг оммага етказишда муҳим қадам бўлади, албатта.

Айниқса, Имом Мотуридийнинг “Таъвилот ал-Қуръон” ва “Китоб ат-тавҳид” асарлари ва мотуридийлик таълимотига оид манбаларнинг ўзбек ва хорижий тиллардаги илмий-изоҳли академик таржималарини нашр этиш, олимнинг меросига оид илмий-тадқиқотларни қўллаб-қувватлаш келажак авлод учун катта манба бўлиб хизмат қилади, инша Аллоҳ.

Мотуридийлик таълимотининг асосий тамойилларидан ҳисобланган мўътадиллик ва бағрикенглик бугунги дунё тинчлиги, бирдамлигини таъминлашда жуда муҳим. Шу нуқтаи назардан, мазкур қарор халқаро майдонда ҳам Ўзбекистоннинг маърифат ва илмга бўлган эътиборини, диний бағрикенглик ва ҳамжиҳатликни тарғиб этишга қаратилган саъй-ҳаракатларини янада кучайтиради.

Хулоса қилиб айтганда, Қарор Имом Мотуридий меросини асраб-авайлаш ва унинг таълимотини кенг тарғиб қилиш, шу билан бирга, ёшларни Ватанга муҳаббат руҳида тарбиялаш ҳамда миллий ва умуминсоний қадриятларни мустаҳкамлашга улкан ҳисса қўшади.

Муҳаммадолим Муҳаммадсиддиқов,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари,

профессор