Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
13 Феврал, 2025   |   14 Шаъбон, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
06:01
Қуёш
07:21
Пешин
12:42
Аср
16:12
Шом
17:57
Хуфтон
19:11
Bismillah
13 Феврал, 2025, 14 Шаъбон, 1446

Муҳаммад алайҳис саломнинг 99 исмлари

23.01.2017   59594   4 min.
Муҳаммад алайҳис саломнинг 99 исмлари
  • Муҳаммад- мақталувчи.
  • Аҳмад- Аллоҳга ҳамд айтувчи.
  • Ҳамид- Аллоҳга ҳамду сано айтувчи.
  • Маҳмуд- мақталган.
  • Аҳид- фазилатлар бобида ягона.
  • Воҳид- ахлоқ- одобда ягона.
  • Ҳошир- ўз умматларини қиёмат куни маҳшаргоҳга йиғувчи.
  • Оқиб- ҳамма пайғамбарлар охири.
  • Тоҳо- бу сўзнинг маъноси Аллоҳгагина маълум.
  • Ёсин- бу сўзнинг маъноси ҳам Аллоҳгагина маълум.
  • Тоҳир- тоза, пок.
  • Мутаҳҳар- дили покланган.
  • Таййиб- пок, хуштабиат.
  • Саййид-Хожа.
  • Расул- элчи, пайғамбар.
  • Набий- пайғамбар.
  • Расулур-роҳма- раҳмат пайғамбари.
  • Қаййим- тўғри йўлдан борувчи.
  • Жомиъ - барча яхши фазилатларни ўзида мужассам этувчи.
  • Муқтафий – эргашувчи (ҳақ йўлга).
  • Муқаффий – эргаштирувчи (ўзига).
  • Расулулмалоҳим – жангу жаҳон пайғамбари.
  • Расулур- роҳа – роҳат пайғамбари.
  • Комил – етук.
  • Иклил – тож.
  • Муддассир – қўрқувдан матоҳга ўраниб олган.
  • Муззаммил – муддассир.
  • Абдуллоҳ – Аллоҳнинг бандаси.
  • Ҳабибуллоҳ – Аллоҳнинг суюклиси.
  • Сафийюллоҳ – Аллоҳнинг танлагани.
  • Нажийюллоҳ – Аллоҳнинг сирдош дўсти.
  • Калимуллоҳ – Аллоҳ билан сўзлашувчи.
  • Хотамуланбиё – набийлар охири, уларнинг хотимаси.
  • Хотамурросул - Расуллар хотимаси.
  • Муқйий – динни тургизгувчи (ривожлантиргувчи).
  • Мунжий – халоскор.
  • Музаккир – эслатувчи (Аллоҳни ва охиратни).
  • Носир – ёрдам этувчи.
  • Мансур – ёрдам берилган, душманлари устидан зафар топган.
  • Набийюр – роҳма – раҳмат пайғамбари.
  • Набийюттавба – тавбага тарғиб этувчи пайғамбар.
  • Ҳарисун алайкум – умматларига меҳрибон.
  • Маълум – ҳаммага маълум.
  • Шаҳир – ҳаммага машҳур.
  • Шоҳид – гувоҳ.
  • Шаҳид – гувоҳ.
  • Машҳуд – гувоҳлик берилган.
  • Башир – хушхабар берувчи.
  • Мубашшир - хушхабар берувчи.
  • Назир – азоблардан огоҳлантиргувчи.
  • Мунзир – охират азобларидан огоҳлантиргувчи.
  • Нур – нур.
  • Сирож – чироқ, қуёш.
  • Мисбоҳ – чироқ.
  • Ҳудо – ҳидоят қилгувчи.
  • Мухтор – танлаб олинган.
  • Ажир – динга хизмат қилгувчи.
  • Жаббор – айбларни ёпгувчи.
  • Абул – Қосим – Қосимнинг отаси.
  • Абул – Тоҳир – Тоҳирнинг отаси.
  • Абут – Таййиб – Таййибнинг отаси.
  • Абу Иброҳим – Иброҳимнинг отаси.
  • Мушаффаъ – шафоат ҳуқуқи берилган.
  • Шафиъ – шафоат этувчи (қиёмат куни гуноҳкор умматларнинг кечирилишини Аллоҳдан сўровчи).
  • Солиҳ – яхши ишларни қилувчи, Аллоҳнинг буйруқларини адо этувчи.
  • Муслиҳ – ислоҳ этувчи, тузатувчи (ўртани).
  • Муҳаймин – умматлари ишини кузатиб турувчи.
  • Содиқ – ростгўй.
  • Мусаддиқ – тасдиқ этувчи.
  • Сидқ – ростгўй.
  • Саййидулмурсалин – пайғамбарлар ҳожаси.
  • Имомулмуттақин – тақводорлар пешвоси.
  • Қоидулғуррил – муҳажжалин – қиёмат куни сажда қилган аъзоларидан нурлар чиқиб турувчи ибодатли умматларини жаннатга элтувчи.
  • ҲалилурРаҳмон – Раҳмоннинг дўсти.
  • Барр – хайрли, солиҳ амаллар қилувчи.
  • Мабарр – ҳамма яхшиликлар манбаи.
  • Важиҳ – гўзал юзли.
  • Насиҳ – насиҳатгўй.
  • Носиҳ – насиҳатчи.
  • Вакил – вакил, ишонч эгаси, кафил.
  • Мутаваккил – таваккал этувчи.
  • Кафил – кафил, кафолатига олувчи.
  • Шафиқ – шафқатли, меҳрибон.
  • Муқимус – сунна – суннатни тикловчи.
  • Муқаддас – улуғланувчи, гуноҳлардан пок.
  • РуҳулҚудус – муқаддас руҳ.
  • РуҳулҲақ – ҳаққоний руҳ.
  • РуҳулҚист – адолатли руҳ.
  • Кофий – кифоя қилувчи (диний эҳтиёжларга).
  • Муктафий – кифояланувчи (Аллоҳнинг амрлари билан).
  • Болиғ – олий даражаларга етган.
  • Мубаллиғ – Аллоҳ томонидан келган барча диний аҳкомларни умматларига тўла етказувчи.
  • Шофий – шифокор (қалб касалликларига ва маънавий иллатларга нисбатан).
  • Восил – етишувчи (Аллоҳнинг розилиги ва дийдорига).
  • Мавсул – етишилувчи (яъни он ҳазратнинг шафоатларига ва дийдорларига умматлари етишурлар, иншооллоҳ).
  • Собиқ – барча фазилат ва шарафда олдинда борувчи.
  • Соиқ – умматларини бу дунёда иймон ва амал сари, охиратда эса, дўзахдан жаннат сари ҳайдовчи.
  • Ҳодий – тўғри йўдга бошловчи.
  • Муҳдий – ҳадия, эҳсон соҳиби.

Тошкент ислом институти 4-курс талабаси

Тожиддинов Абдуссомад Абдулбосит ўғли

Сийрат ва ислом тарихи
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Алишер Навоий феномени – жаҳон аҳли нигоҳида

9.02.2025   5008   3 min.
Алишер Навоий феномени – жаҳон аҳли нигоҳида

Буюк шоир ва мутафаккир, давлат арбоби, Шарқ Уйғониш даврининг ёрқин намояндаси Мир Алишер Навоийнинг порлоқ номи ва бебаҳо мероси халқимиз тарихида, миллий маънавиятимиз ва адабий-эстетик тафаккуримиз ривожида ғоят муҳим ўрин тутади. Улуғ аждодимиз ўзининг ўлмас асарларида она тилимизнинг сўз бойлиги ва ифода имкониятларини бутун жозибаси ва латофати билан намоён этиб, ўзбек адабий тилига асос солди. Айни пайтда ўзбек мумтоз адабиётининг шаклланиши ва такомилида ҳеч ким Навоийдек беқиёс хизмат қилган эмас, десак, айни ҳақиқатдир.

Алишер Навоий умумбашарий маданият ривожига улкан ҳисса қўшган Гомер ва Данте, Сервантес ва Шекспир, Гёте ва Толстой, Низомий Ганжавий ва Ҳофиз Шерозий каби жаҳон адабиётининг даҳолари сафида туради. Ғарб оламида Тристан ва Изолда, Ромео ва Жулетта сингари қаҳрамонлар қанчалик машҳур ва жозибали бўлса, Шарқ дунёсида ҳазрат Навоий яратган Фарҳод ва Ширин, Лайли ва Мажнун каби адабий персонажлар ҳам шу қадар севимли ва қадрлидир.
 

Алишер Навоийнинг асосий феномени – у буюк инсонпарвар ва юксак идеал соҳибидир. Шоир ҳаёт ва адабиётдаги асосий орзуси – комил инсон ғоясини тараннум этиш ва уни бутун дунёга тарғиб қилиш борасида улкан маънавий жасорат кўрсатгани алоҳида эътиборга лойиқдир.


Асрлар давомида шоир асарларидан баҳраманд бўлиб келаётган минглаб инсонлар, улар қайси миллат ва элат вакили бўлмасин, жаҳоннинг қайси мамлакатида яшамасин, ўз замонасининг барча ижтимоий-маънавий муаммоларига, ўзларини қийнаётган саволларга жавоб топа оладилар. Чунки бирон-бир ҳаётий масала, қадрият ва туйғулар, фазилат ва иллатлар йўқки, Навоий қаламга олмаган бўлса!


Буюк аждодимизнинг ўлмас мероси биз учун, айниқса, бугунги мураккаб глобаллашув даврида ҳар қачонгидан ҳам долзарб ва зарурдир. Бу бебаҳо хазина тинч ва барқарор, эркин ва обод ҳаёт барпо этиш йўлида башариятга катта маънавий куч бахш этади.


Улуғ гуманист Алишер Навоий ҳамиша халқнинг дард-у ташвиши билан яшагани, умр бўйи ёрдам ва кўмакка муҳтож инсонларга меҳр-мурувват кўрсатиб, илм-фан, санъат ва адабиёт аҳлига ҳомийлик қилгани бу мумтоз сиймонинг яна бир ибратли фазилатидир. Унинг мамлакат пойтахти Ҳирот шаҳрининг ўзида ўз маблағлари ҳисобига уч юз саксондан ортиқ ижтимоий муассаса – мадраса ва масжидлар, шифохона ва кутубхоналар, ҳовуз ва ариқлар, йўл ва кўприклар, боғ ва хиёбонлар барпо эттиргани, адиб ва олимлар, рассом ва меъморлар, созанда ва хонандалар, моҳир ҳунармандларни доимо моддий ва маънавий томондан қўллаб-қувватлаб келгани ҳам бу фикрни тасдиқлайди.


Ўзбекистон Фанлар академияси академиги Шуҳрат Сирожиддиновнинг ўқувчиларга тақдим этилаётган янги асари – "Алишер Навоий феномени" номли китоби буюк шоир ижоди намуналари ҳамда илмий асосланган тарихий маълумотлар билан жаҳон афкор оммаси, хусусан, халқаро илмий, маданий-маърифий марказларини яқиндан таништириш мақсадида тайёрланган. Ушбу муҳташам китоб дунё аҳли томонидан Навоий даҳосига қизиқиш ўз давридан то бугунги кунга қадар сўнмай келаётгани ва тобора ортиб бораётганидан далолат беради.

Шоирлар сарвари, мутафаккирлар пешвоси, буюк қалб соҳиби Мир Алишер Навоийнинг барҳаёт мероси, умрбоқий асарлари ер юзидаги янги-янги авлодларни тарбиялаб, олам аҳлини доимо яхшилик ва эзгуликка, меҳр-оқибат, дўстлик ва ҳамжиҳатликка чорлаб туради.

Шавкат МИРЗИЁEВ,
Ўзбекистон Республикаси Президенти

"Жадид" газетасининг 2025 йил 7 февралдаги 6-сонида

Мақолалар