29 Май, 2025, 2 Зулҳижжа, 1446
29 Май, 2025, 2 Зулҳижжа, 1446
ЗАНЖАБИЛ (Zingiber officinale) - бир паллалилар синфига, занжабилдошлар оиласига мансуб, йўғон илдиз-пояли кўп йиллик ўт ўсимлик. Асосан, тропик ва субтропикларда тарқалган. Жанубий ва Жанубий-Шарқий Осиёда ўстирилади. 3анжабил ер ости танасининг ҳамма қисмида эфир мойи бор. Қуриган илдизи хушбўй ҳидли ва мазали бўлиб, эфир мойига бой. Майдаланмаган занжабилнинг хушбўй ҳиди майдаланганига нисбатан узоқ сакланади. Туйиб элакланган талқони табобатда жигар, юрак, меъда хасталигини даволашда ишлатилади (асал билан бирга чойнакка дамлаб ичилади). Озиқ-овқат саноатида кондитер маҳсулотлари ишлаб чиқаришда ва пазандачиликда баъзи овқатларга (пишиш олдидан) майдаланган ҳолда зиравор сифатида солиб ишлатилади.
«ЎзМЭдан»
Занжабил кишиларга зиравор ва шифобахш восита сифатида қадимдан маълум. Занжабил илдизи халқ табобатида бир неча минг йиллардан бери ишлатилиб келинади.
Шубҳасиз, занжабилнинг дунёдаги кўпчилик халқлар ўртасида маълуму-машҳурлиги унинг шифобахш хоссалари билан боғлиқ, бу эса, унинг касалликларнинг олдини олиш ва уларни даволашда универсал табиий воситалигидандир.
Занжабилнинг шифобахш хусусиятлари кейинги бир неча ўн йилликларда замонавий мутахассислар томонидан фаол ўрганилмоқда. Таркибида бириктирувчи моддалар ва гингерол мавжудлиги унга ўзига хос ёқимли ҳид бериб туради, қатор фойдали хоссаларга эгалиги ҳам шундан келиб чиқади.
Бугунги кунда занжабил кўпгина табиий дори-дармонлар таркибига киритилиб, организмни турли иллатлардан ҳимоя қилишда ва бир қанча касалликларга қарши курашда кенг истеъмол қилинмоқда.
Мутахассислар занжабилли чойга бироз долчин қўшилса, унинг фаоллиги ва таъсирчанлиги ошишини таъкидлашмоқда.
Бундай чой бир бўлак занжабил илдизи ва долчиннинг кичик таёқчасидан қўшиб дамланади. Бу йўл билан дамланган чой бироз ўткир мазаси билан организм учун жуда фойдали бўлиб, уни мустаҳкамлайди.
Занжабилли чойни мунтазам ичиш унинг жуда кўп фойдали хоссалари сабабидан тавсия этилади:
Жигарни тозалаб, ундан заҳарли моддаларни чиқариб юборади
Жигарни ҳар йили бир-икки марта тозалаш зарур. Бу ҳаётий муҳим аъзо қонни фильтрлаб туради ва қон-томир тизимидан зарарли ва заҳарли моддаларни чиқариб юбориш учун хизмат қилади.
Занжабилли чой ичилганида ундаги занжабил ва долчин бирикмаси жигарни ҳимоялаб, тозалаб туради, бунинг натижасида у тозаланиб, енгил тортади ва ўз вазифасини фаол бажаришга ўтади.
Ўт пуфагини соғломлаштиради
Агар ўт пуфагингизда тош пайдо бўлган бўлса, бу чойдан мунтазам ичиб юринг, бу нафақат жигарингизни ҳимоялашда ёрдам қилади, балки шу билан бир қаторда ўт пуфагингизни ҳам соғломлаштиради.
Организмни ичдан қиздиради
Бундай қайноқ чой ичилганида қиздиради ва совуқдан ҳимоя қилади, шунинг учун уни совуқ ва нам ҳаволи кунларда ичиш айниқса ёқимли.
Занжабил организмни қиздирувчи таъсирга эга, ортиқча калорияга эга бўлган кераксиз энергияни чиқариб юборади, танада меъёрдаги ҳароратни сақлашга ёрдам беради.
Овқат ҳазм қилишни яхшилайди
Овқат ҳазм қилишда муаммоси бўлган кишилар ошқозон-ичак йўллари фаолиятини яхшилаш мақсадида бу чойдан ичишлари мумкин.
Бу чой баданни яхшигина қиздиради, ички аъзолардаги шамоллашларни олади, қорин дам бўлишидан ҳамда елдан халос этади.
Иммун тизимини мустаҳкамлайди
Занжабил айниқса калий, фосфор ва витамин С га бой, бу моддалар иммунитетни мустаҳкамлашда, грип ва шамоллаш вирусларига қарши курашда муҳим аҳамиятга эга.
Занжабилли чой
Бу табиий чойни тайёрлаш жуда осон, бунинг учун зарур маҳсулотларни топиш ҳам қулай, ҳар бир супермаркетдан сотиб олиш мумкин.
Бунинг учун: 1 бўлак занжабил илдизи (2 см атрофида), 1 бўлак долчин, яримта лимон меваси, 1 стакан сув (250 мл) керак бўлади.
Тайёрлаш йўли:
Аввал занжабил илдизини яхшилаб ювиб, сочиқ билан артилади.
Тайёрланган 1 стакан сувни қайнатиб, унга артилган занжабил ва долчин солинади. Паст оловда яна 10 минут қайнатилади. айнатиб, сочиқ билан артиладиулотларни топиш ҳам қулай, ҳар бир миятга эга.Қайнатмага яримта лимон шарбати қўшилади.
Қайнатмани докадан ўтказилади, бир неча минутдан сўнг тайёр бўлган чойни кунига икки-уч маҳал ичилади.
Занжабилли чойни ичиб бўлмайдиган ҳолатлар
Занжабил ва долчин ошқозонни кўп касалликлардан ҳимоя қилса ҳам, овқат ҳазм қилиш аъзоларида муаммоси бор кишиларга бундай чой ичиш тавсия этилмайди, чунки, занжабил ҳам, долчин ҳам кучли қўзғатувчи моддалардир.
Шунингдек, уни ичиш ҳомиладор аёлларга, болаларга ва кучли антикоагулянт дорилар қаторига кирувчи аспирин, варфарин, тиклопидин ёки гепарин каби дори-дармонлар ичиб юрувчи кишиларга тавсия этилмайди. Шубҳа туғилган ёки бундай чойни ичиш натижасида кўнгилсиз реакция берган ҳолларда даволовчи шифокор билан маслаҳатлашинг.
Жалолиддин Нуриддинов тайёрлади
11 ноябрь 2016 йил
Ҳар бир мусулмон учун ҳаётнинг ҳар бир жабҳасида Ислом ахлоқига амал қилиш фарз саналади. Бунинг ичига йўлда ҳаракатланиш, пиёда ва ҳайдовчи сифатида қоидаларга риоя қилиш ҳам киради. Ислом дини фақат ибодатлар билан чекланиб қолмайди, балки жамиятда тинч-тотув яшаш ва бошқаларнинг ҳуқуқларини ҳурмат қилишни ҳам талаб қилади.
1. Жавобгарлик ҳисси — ҳайдовчининг одоби.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Мўмин киши бошқаларга зарар етказмайди ва зарар ҳам кўрмайди” (Имом Ибн Можа ва Имом Аҳмад ривояти).
Ушбу ҳадисга кўра, ҳайдовчи йўлда бошқаларнинг ҳаётига, саломатлигига таҳдид солувчи ҳаракатлардан эҳтиёт бўлиши лозим. Йўлдаги ҳар бир ҳаракатимиз бошқаларга таъсир қилиши мумкин.
2. Қоидаларга риоя қилиш — итоат ва омонат.
Қуръони каримда бундай дейилади: “Эй имон келтирганлар! Аллоҳга итоат этингиз, Пайғамбарга ва ўзларингиздан (бўлмиш) бошлиқларга итоат этингиз!” (Нисо сураси, 59-оят).
Ҳукумат томонидан белгиланган йўл қоидалари кишиларнинг хавфсизлиги учун жорий қилинган. Уларга итоат қилиш – Ислом таълимотига мувофиқ ҳаракат қилишдир.
3. Шошилмаслик ва сабр - ҳаётни сақлаб қолиш воситасидир.
Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Хотиржамлик Аллоҳдан ва шошилиш шайтондандир” (Имом Термизий ривояти).
Йўлда шошиш, қонунни бузиш, ортиқча тезлик билан ҳаракатланиш –ҳайдовчининг нафақат ўз ҳаётига, балки бошқалар ҳаётига ҳам хавф туғдиради.
4. Қўполликдан эҳтиёт бўлиш ва йўлдаги одоб.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам йўл одоблари ҳақида: “Йўлларда ўтиришдан сақланинглар!” деганлар.
Шунда “Бизнинг йўлда ўтиришдан бошқа иложимиз йўқ, чунки гаплашадиган мажлисларимиз йўлларда бўлади”, дейишди.
У зот алайҳиссалом: “Агар йўлда ўтиришдан бошқага кўнмасангиз, у ҳолда йўлнинг ҳақини адо этинглар”, дедилар. Улар: “Йўлнинг ҳақи нима?” деб сўрашди.
У зот алайҳиссалом: “Йўлнинг ҳаққи кўзни тийиш, озор етказишдан тийилиш, саломга алик олиш, маъруф ишларга буюриш ва мункар ишлардан қайтариш”, дедилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).
Бугунги кунда бу одоблар ҳайдовчилар ва пиёдалар учун ҳам долзарбдир. Йўлда ҳурмат ва одобни сақлаш, йўл бериш, ўзгаларни ҳақорат қилмаслик – мусулмоннинг одобидир.
5. Ҳуқуққа риоя қилиш — бошқаларга ёрдам
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Ким дунёда бир мўминни дунё ғамларидан бирини енгиллатса, Аллоҳ таоло унинг дунё ва охират ғамларини енгиллатади. Ким бир мўминнинг қийинчилигини осонлаштирса, Аллоҳ таоло ўша инсонни дунё ва охиратда мушкулини осон қилади” (Имом Муслим ривояти).
Йўлда бошқаларга ёрдам бериш — масалан, ҳайдовчи бўлсангиз, қария ёки ногиронни олиб ўтиш, машинангизда ёрдамга муҳтож кишини олиб бориш – савобли амалдир.
Хулоса:
Йўл ҳаракати қоидаларига риоя қилиш фақат давлат талабига амал қилиш эмас, балки Ислом ахлоқи ва Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам суннатларига амал қилишдир. Ҳар бир мусулмон ҳаракатда ҳам, ниятда ҳам одобли, масъулиятли ва салбий оқибатларни олдиндан ўйлайдиган инсон бўлиши лозим.
Манбалар асосида
Илёс Аҳмедов тайёрлади.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 