02 Октябр, 2024, 29 Рабиъул аввал, 1446
02 Октябр, 2024, 29 Рабиъул аввал, 1446
Маълумки бугунги кунда баъзи тоифалар куфр сўзини кўп ишлатмоқда. Иймон келтирган ва ўзини мусулмон дея даъво қилаётган кишини ҳам куфрда яни диндан чиққанликда айбламоқдалар.
Аслида бу “Куфр” ўзи нима дегани? Қандай одамга кофир дейилади? Бу саволларга қуйидаги мақоламиз орқали жавоб беришга ҳаракат қиламиз.
Куфр сўзи луғатда “ёпиш”, “беркитиш” маъносини англатади.
Куфр шаръий истилоҳда имоннинг зидди бўлиб, “тониш”, “бош тортиш” маъноларидадир. Бу ҳақда Аллоҳ таоло бундай дейди: «Бизлар (бу икки китобнинг) ҳар бирига кофирдирмиз», дедилар (Қасос, 48).
Шу эътибордан шаръий маъноси ва луғавий маъноси ўзаро узвий боғлиқдир. “Кофир” дегани “куфр эгасининг қалби куфр сабабли ёпилган” деган маънодадир. “Дуррур мухтор” асарида бундай дейилади: “Куфр шариатда Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)ни динга оид олиб келган нарсаларида ёлғончига чиқаришдир”.
Шариатда мусулмонни унинг мусулмон эканлигига қарши далил топилмагунича мусулмон, деб ҳукм қилинади. Зеро, Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)дан бундай дейдилар: “Ким биз ўқиган намозни ўқиса, қибламизга юзланса, биз сўйган нарсалардан еса, у мусулмондир. Бизга нима ҳуқуқ бўлса, унга ҳам шу ҳуқуқ ва бизга нима мажбурият бўлса, унга ҳам шу нарса мажбуриятдир” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).
Бир мусулмонни кофирга чиқаришдан олдин куфрга сабаб деб ўйланаётган у гапирган сўзи ёки ишига қараш, уни яхшилаб ўрганиш шартдир. Зеро, барча фосид сўз ёки иш куфр қилувчи эмасдир. Шунингдек, барча инсонлар ўзгаларни кофирга чиқаришдан сақланмоқлари, бу ишдан қочиб, бу жуда нозик масала бўлгани учун ҳам уни олимларга ҳавола этиш вожибдир. Ибн Умар (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Бир киши биродарига “эй кофир!” деса бу гап аниқ иккисидан бирига тегишли бўлади. Агар у киши ростан ҳам кофир бўлса, унга қайтади. Аммо ундай бўлмаса, гапирувчининг ўзига қайтади”, деб айтдилар (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).
Абу Зарр (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади. У зот Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)ни бундай деяётганларини эшитган: “Ким бир кишини “кофир” деб чақирса ёки “Аллоҳнинг душмани” деса, аслида у одам бундай бўлмаса, гаплари ўзига қайтади” (Имом Муслим ривояти).
Агар бир мусулмон одам куфрга ўхшаш сўзни гапириб қўйса, модомики унинг сўзини бошқа бир яхши маънога йўйишнинг имкони бўлса, уни кофир дейилмайди. Шунингдек, у гапирган сўзни куфр сўз эканлигида олимлар ўртасида ихтилоф бўлса, агарча у ихтилоф заиф ривоятда келиб, ривоятда у сўзни куфр эканлиги шак қилинган бўлса-да, у мусулмон кофирга чиқарилмайди.
Зеро, мусулмонни нима нарса имонга олиб кирган бўлса, ана ўшандан тонишгина имондан чиқариб юборади. Чунки кишидаги мавжуд ислом шак билан йўқ бўлмайди. Ислом шак билан йўқ бўладиган нарса эмас. Агар бир киши бир сўзни айтиб қўйса ё қилиб қўйса ва бир қанча таъвилларга кўра у кофир бўлиши керак бўлган вақтда биттагина таъвилга кўра у кофир бўлмаслиги чиқса, бу масала нозик бўлгани ва мусулмон ҳақида яхши гумон қилиш лозимлиги эътиборидан ана шу бир кўринишга кўра, у кофир эмас дейилади. Олимлар шунга фатво беришган. Бундан ташқари куфр жиноятнинг энг юқориси бўлиб, у жазонинг ҳам энг юқорисини тақозо қилади. Энди шак ва эҳтимол билан эса бир одамга энг катта жазо қўлланмайди ( Раддул мухтор хошияси. III жилд. 385 бет).
Мусулмонни кофирга чиқаришдан келиб чиқадиган хатар сабабидан Қуръони карим ва Сунна ўзга бировни куфрга чиқаришдан қайтарган.
Манбалар асосида тайёрланди.
Комилжон Отамирзаев,
Уйчи тумани «Даҳяк-ота» жоме
масжиди имом хатиби
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Агар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг барча гўзал хулқ ва сифатларини бир сўз билан васф этишни сўрасалар мен “сабот” деган сўзни таклиф қилган бўлардим.
Сабот – яъни қатъийлик, енгилмаслик, собитқадамлик деганидир.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳаётлари давомида сиёсий, жисмоний, молиявий, оилавий, маънавий ва диний каби синовнинг барча турлари билан мусибатга учраганлар. Лекин бу синовларнинг қаршисида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам асло енгилмадилар, ортга чекинмадилар. У зот алайҳиссалом ҳамиша қатъий эдилар.
Кунларнинг бирида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Ҳарами шарифда намоз ўқиётган эдилар. У зотнинг елкаларига Уқба ибн Абу Муайт туя қорнини ташлади. Юк оғирлигидан Пайғамбаримиз алайҳиссалом саждага борганча туравердилар. Мушриклар қаҳ-қаҳ отиб кулишди. Буни кўрган қизлари Фотима розияллоҳу анҳо югуриб келди. Отасининг муборак елкаларини кўзларида ёш ила тозалади. Шунда “йиғлама, қизим. Аллоҳ динини камолга етказади”, дедилар Пайғамбар алайҳиссалом.
Мушриклар тинмай Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг устиларидан мазах қилишар, қўлларидаги суякни у зот алайҳиссаломга отиб, “Аллоҳ шуни қайта тириладими?!” дейишарди. Аммо Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уларнинг камситиш ва мазахлари қаршисида ҳамиша собит эдилар.
Душманлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни жисмоний зўравонлик орқали сабрларини синдира олишмади. Натижада, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга оилалари орқали зарба беришмоқчи бўлишди. Абу Толиб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни қаттиқ ҳимоя этарди ва у зотга ғамхўрлик қиларди. Шунинг учун Абу Толибга ўз жиянига босим қилишга, даъватни тўхтатишга кўндиришини сўрашди. Лекин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳнинг номи билан қасам ичиб айтаманки, агар ўнг қўлимга қуёшни, чап қўлимга ойни тутқазишса ҳам Аллоҳнинг ўзи бошлаган ишимга равнақ бермагунча ёки шу йўлда ҳалок бўлмагунимча танлаган йўлимдан воз кечмайман”, деб жавоб бердилар.
Шундан сўнг, қурайшликлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга: “Мол-дунёга эришмоқчи бўлсанг, биз сенга ўз мол мулкларимизни тўплаб берамиз. Шунда ичимиздаги энг бадавлат киши бўласан. Агар обрў ва мартаба керак бўлса, сени ўзимизга бошлиқ қилиб оламиз. Сенинг амрингсиз бирор ишга қўл урмаймиз. Агар подшоҳликни хоҳласанг, сени ўзимизга подшоҳ қилиб олайлик” деб Исломни ёйишдан воз кечишни сўрашганида ҳам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам барча таклифларини рад этдилар.
Қурайш зодогонлари Утба ибн Рабиъани Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бошлаган даъватларини тўхтатишлари борасида музокара олиб бориши учун Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига юборишди. Утба сўзини тугатгунига қадар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уни жим туриб тингладилар. Сўзини тугатганидан сўнг: “Эй Абул Валид, сўзингни тугатдингми?” деб сўрадилар. У: “Ҳа!” деб жавоб берди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Фуссилат сурасининг дастлабки оятидан бошлаб, то қуйидаги оятигача ўқиб бердилар: «Бас, агар юз ўгирсалар, сен: “Мен сизларни Од ва Самудга келган чақмоққа ўхшаш чақмоқ-ла огоҳлантирдим”, деб айт» (Фуссилат сураси, 13-оят).
Бу оятни эшитган Утбанинг юзи гўё чақмоқ ургандек ўзгарди. Қавми олдига қайтиб, улар Муҳаммад алайҳиссаломни тўхтата олмасликларини айтади.
Шундан сўнг, мушриклар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга Исломни қабул қилишлари учун қуйидагича шартни таклиф қилдилар: “Бир йил сиз бизнинг бутга, келаси йили эса, биз Аллоҳга ибодат қиламиз”. Уларнинг бу шартларига Аллоҳ таоло “кафирун” сурасини нозил қилди.
Ушбу оятлар мушрикларнинг шартларига қатъий жавоб бўлди. Дин душманлари Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни даъват қилишдан қайтаришга яна турли йўлларни изладилар. Кунларнинг бирида қуйидаги шартларини айтишди:
“Эй Муҳаммад, биз сенга иймон келтирамиз. Фақат сенга эргашган фақир, заиф ва камбағал мусулмонларни атрофингдан ҳайдаб юборасан”. Бу сафар ҳам улар қатъий рад жавобни олдилар.
Мушриклар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга бўлган адоватлари қаттиқлигидан у зот алайҳиссаломни ёлғончи, сеҳргар, шоир, мажнун деб масхара қилишар, муборак исмларини “Музаммам” яъни “ёмонланган”, “мазаммат қилинган” деб ҳақорат қилишарди. “Ассому алайкум” яъни “Сенга ўлим бўлсин” деб айтишарди.
Мушриклар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни қанчалик ҳақорат қилишмасин, у зот алайҳиссалом асло тушкунликка тушмадилар, ортга чекинмадилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам кўплаб жанглар билан ҳам синовга учрадилар. Лекин ҳеч нарса у зотнинг иродалари, саботларини бука олмади. Ҳазрати Али розияллоҳу айтадилар: “Бадр жангида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни кўрдим. У зот алайҳиссалом энг жасур жангчи эдилар”.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам энг яқин кишиларидан айрилдилар. Биринчи ва суюкли жуфти ҳалоллари, садоқатли, ҳамдард ва ёрдамчи завжаи мутоҳҳара Хадичаи онамиз вафот этганларида, севикли амакилари Ҳамза розияллоҳу анҳунинг жасадини кўрганларида, бир эмас, 6 нафар фарзандларидан айрилганларида, жанг майдонларида бир қанча яхши кўрган саҳобаларининг вафот этганини кўрганларида қанчалик ғамга ботган бўлмасинлар, асло ортга қадам ташламадилар, сабр қилиш ва қатъийликда гўзал намуна бўлдилар.
Ҳар бир ишда умматларига намуна бўлган севикли Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга дуруду салавотлар бўлсин!
Жоним сизга фидо бўлсин Расулуллоҳ, Сиз соғинган умматлардан бўлсам эди.
Даврон НУРМУҲАММАД
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 