Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
20 Октябр, 2025   |   28 Рабиъус сони, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
05:22
Қуёш
06:40
Пешин
12:13
Аср
15:52
Шом
17:39
Хуфтон
18:51
Bismillah
20 Октябр, 2025, 28 Рабиъус сони, 1447

Илм олиш аёлларга ҳам фарздир

04.09.2024   6056   1 min.
Илм олиш аёлларга ҳам фарздир

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Илм талаб қилиш мўмин ва мўмина аёлга фарздир”, деганлар. Бу ҳадисдан шу нарса маълум бўладики, Ислом дини аёл кишига ҳам илм талаб қилишни фарз қилди.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Ҳафса розияллоҳу анҳо онамизга уйланмоқчи бўлганларида Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу Ислом умматига юксак бир фазилатни кўрсатдилар. У ҳам бўлса, оталик масъулятини ҳис қилган ҳолда қизлари Ҳафса розияллоҳу анҳони турмушга бериш олдидан унга ўқиш,  ёзиш ва динга доир илмларни бердилар. Ҳаттоки қизларига ўқиш ва ёзишни таълим бериш учун Бани Адий қабиласидан бир аёлни ёлладилар. Ҳафса онамиз розияллоҳу анҳо ҳалиги аёлдан етарлича илм олганларидан сўнг Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга турмушга чиқдилар.

Тўйдан сўнг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Ҳазрати Умардан ҳалиги Бани Адийлик аёлни келиб Ҳафсага қолган илмлардан ҳам дарс беришни давом эттиришлигини айтдилар.

Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу: “Ё Расулуллоҳ! Ҳафса илмни яхши эгаллаб олди”, дедилар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мен Ҳафсани илмни мукаммалроқ эгаллашини хоҳлайман”, дедилар. Шундан сўнг ҳалиги аёл келиб дарсни давом эттирди.

Абдушукур МУРОДОВ

Манба: Муҳаммад Мутавалли Шаъровийнинг “Мусулмон аёл фиқҳи” номли китобидан. 15-бет.

Бошқа мақолалар
Мақолалар

Имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳнинг фатво бериш борасидаги масъулияти

20.10.2025   822   3 min.
Имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳнинг фатво бериш борасидаги масъулияти

Абу Ҳанифа айтдилар: "Мен даҳръ (абадий вақт) нима эканини билмайман." Яъни, "Мен унга "даҳр" гапирмайман," деган иборадаги "даҳр" сўзидан қанча муддат қасд қилинганини билмаганлар. Шунингдек, Имом Абу Ҳанифа қуйидаги масалаларда ҳам таваққуф қилиб жавоб бермаганлар. Жумладан:

Биринчи савол: "Фақат нажосат билан озиқланган ҳайвоннинг гўшти қачон ҳалол бўлади?"

Бу масалада уламолар ихтилоф қилганлар: баъзилар уч кундан кейин ҳалол бўлади, деган бўлсалар, бошқалари етти кундан кейин, деганлар. Имом Абу Ҳанифа ушбу масалада таваққуф қилиб жавоб бермаганлар.

Иккинчи савол: "Овчи итни қачон "ўргатилган" деб ҳисоблаш мумкин?"

Имом бу масаланинг ечимини амалий тажриба билан шуғулланган кишига қолдирганлар. Ушбу масалада баъзи уламолар: "Агар ит уч марта овини емаса, у ўргатилган ҳисобланади", деганлар.

Учинчи савол: "фарзандни хатна қилиш ёши қачон?"

Бу масалада уламолар ихтилоф қилганлар: баъзилар болани 10 ёшида суннат қилиш керак, деганлар; баъзилар эса 7 ёшида ёки 12 ёшида қилиш керак, деб айтганлар. Имом Абу Ҳанифа эса ушбу масалада таваққуф қилиб жавоб бермаганлар.

Тўртинчи савол: "Хунаса (яъни икки жинсли одам) сийдикни икки жойдан чиқарса, уни эркак ёки аёл эканига қандай ҳукм берилади?"

Бу масаланинг жавобини Имом Абу Ҳанифа ушбу дарт ила балоланган кишига қолдириб: "Сийдикнинг қайси жойдан кўпроқ чиқишига қарайди", деб тўхталганлар.

Бешинчи савол: эшакнинг ортган сувининг поклиги масаласи бöлиб,

Абу Ҳанифа эшакнинг ортган сувининг пок ёки нопоклиги масаласида қарор чиқармаганлар.

Олтинчи савол: "Фаришталар пайғамбарлардан афзалми ёки йўқми?"

Бу масалада баъзи уламолар пайғамбарлар ва махсус инсонлар фаришталардан афзал, деганлар. Имом Абу Ҳанифа эса ушбу масалада таваққуф қилиб жавоб бермаганлар.

Еттинчи савол: "Мушрикларнинг ёш ҳолатда вафот этиб кетган болалари охиратда қаерда бўлади?"

Бу масалада баъзи уламолар мушрикларнинг болалари жаннатда бўлади, деганлар. Имом Абу Ҳанифа ушбу масалада таваққуф қилиб жавоб бермаганлар.

Саккизинчи савол: "Масжид деворини шахсий мол билан безаш мумкинми?"

Баъзи уламолар зарурат бўлса, масжидни безаш мумкин, деганлар. Имом Абу Ҳанифа ушбу масалада таваққуф қилиб жавоб бермаганлар.

Тўққизинчи савол: "Жинларнинг итоат ва ибодатлари туфайли охиратда инсонлар каби мукофотланишлари масаласи"

Бу масалада Имом Абу Ҳанифа жинлар ҳам инсонлар каби мукофотланадими ёки йўқми, деган саволда аниқ бир фикр билдирмаганлар.

Хулоса қилиб айтганда, бу ҳолатлар Имом Абу Ҳанифанинг чуқур илмий эҳтиёткорлиги, тақвоси ва шаръий масалаларда асосли далилларсиз қарор чиқармаганликларини кўрсатади. Шунингдек, улар Қуръон ва Суннатни ижтиҳодларининг асосий манбаси сифатида кўрганлар ва қиёсни ҳеч қачон улардан устун қўймаганлар.

Азизбек Боқиев,
Мир Араб олий мадрасаси ўқитувчиси

МАҚОЛА