10 Январ, 2025, 10 Ражаб, 1446
10 Январ, 2025, 10 Ражаб, 1446
Мамлакатимиз мустақиллигининг ўттиз уч йиллигига бағишланган тантанали маросимда баралла янграган бу пурмаъно даъват қалбимиз қўридан, онгу шууриимиздан мустаҳкам ўрин олди.
Миллий истиқлол ҳар бир халқнинг нақадар бебаҳо неъмати эканини англаш, унинг тарихий аҳамиятини чуқур ҳис қилиш учун олим ё файласуф бўлиш шарт эмас, назаримда.
Қутлуғ кунда, шонли санада Ўзбекистон мустақиллиги учун курашган ватанпарвар боболар хотирасини ёдга олишимиз, ўз халқини тараққиёт сари бошлаган жадидлар, озодлик йўлида жон фидо этган аждодларимиз сизу бизга олтин мерос қилиб қолдирган қуйма фикрларни эслашимиз табиий, албатта.
Энг улуғ, энг азиз айёмимиздаги нутқида Президент Шавкат Мирзиёев ҳам айнан улардан иқтибос келтириб, барча ота-оналарга мурожаат қилгани юрагимизнинг туб-тубигача етиб борди: “Ўғил болани ўқитсак, бир киши саводли бўлади. Қиз болани ўқитсак, бутун оила, бутун жамият билимли бўлади!”
Дарҳақиқат, бугун жамиятда мавжуд муаммоларнинг ечими, каттаю кичик томонидан тез-тез ўртага қўйиладиган саволларнинг жавоби сифатли таълимга бориб тақалаётгани ҳеч кимга сир эмас. Тараққиёт эшикларига осилган ҳар қандай қулфни очадиган калитлар ҳам айнан таълим ва тарбиядир.
Сезиб турганингиздек, бугун қисқагина тарзда бўлса ҳам эт билан тирноқ – таълим-тарбия уйғунлигининг долзарб аҳамияти хусусида сўз юритмоқчимиз. Бошқача айтганда, таълим она тилини ўрганишдан бошланса, тарбия маънавият чашмасидан том маънода озиқлангандагина тўлақонли шаклланади.
Президентимиз алоҳида таъкидлаганларидек, мактабларимизда аввало она тили ва адабиётни чуқур ўргатишга алоҳида эътибор қаратилаётгани ҳам шу фикрнинг тасдиғидир.
“Мустақилликни мустаҳкамлашда маънавий мустақиллик ҳам ғоят муҳим ўрин тутади. Унингсиз истиқлолнинг барқарорлигини таъминлашнинг имкони йўқ. Нима учун шундай? Чунки, бирор халқни йўқ қилиш учун ядровий қуроллардан, қудратли армия босқинидан ҳам кучлироқ омил бор. Бу ўша халқнинг халқлигини йўқ қилишдир. Бунга қандай эришилади? Албатта, унинг ўзлигини, маданиятини, тарихини, бир сўз билан айтганда, маънавиятини барбод қилиш билан эришилади”.
Ушбу фикрларни мен яқинда ЎзАда эълон қилинган, Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази илмий ходими Анвар Бобоев қаламига мансуб мақоладан олдим. Зеро, муаллиф миллий мустақиллик ва миллий тилни муҳофаза қилиш, маънавият ва маърифатнинг ҳаётдаги ўрни, маданиятлар тўқнашуви, қадриятларнинг ғаразли талқини хусусида жўяли, энг муҳими, таъсирчан фикрларни илгари сурган.
“Дўст ачитиб гапиради” деганларидек, такрор ва такрор айтишдан толмаслик керак: истиқлолнинг узвий бўғимларидан яна бири маънавий мустақилликдир. Маънавий мустақилликка эса маърифат, эзгулик, тинчликпарварлик, бағрикенглик каби қадриятлар орқали эришилади. Байрам баҳона мавжуд муаммолар ва уларни бартараф этишга қаратилган чора-тадбирларнинг бир қисмига тўхталишдан кўзланган мақсад ҳам шу фикрни изҳор этишдан иборат эди, дея мухтасар хулоса қилади.
Айниқса, мақолада ўтган асрнинг ўрталарида фаолият кўрсатган дунёга машҳур дипломат ва разведкачи Аллен Даллеснинг ўзга мамлакат аҳолисини хуфия тарзда маънан-ахлоқан бузишга қаратилган фикрлари билан танишган кишининг эти жимирлаб, янада ҳушёр тортади. Афсуски, шунга ўхшаш “ғоялар”дан бугунги кунда ҳам турли бузғунчи кучлар фойдаланишдан тўхтагани йўқ.
Модомики, давлатимиз раҳбари мустақиллик байрами тантаналарида яна бир бор барчамизнинг эътиборимизни айни шу масалага қаратгани диққатга сазовор: “Бугунги ниҳоятда мураккаб ва таҳликали давр олдимизга янги-янги синов ва муаммоларни кўндаланг қилиб қўймоқда. Лекин... тинчликни сақлаш фақат ҳарбийларимизнинг иши бўлиб қолмаслиги керак. Бу барчамизнинг, ҳар бир Ўзбекистон фуқаросининг муқаддас бурчи бўлиши шарт. Юртнинг кучи – бирликда, қадри эса тинчликдадир”!
Куни кеча истиқлолнинг 33 йиллигини кўтаринки руҳда ўтказган халқимиз яна 25 кундан кейин таълим соҳасида фидойилик кўрсатаётган меҳрибон муаллим ва мураббийларимизнинг касб байрамини, 46 кундан сўнг Ўзбек тили байрамини нишонлаш тадоригини бошлади. Бу эса биз юқорида тилга олган маънавий мустақилликнинг бир устуни мактабу ўқитувчилар тимсолида сифатли таълим, иккинчи устуни маданияту маърифат тимсолида миллий тил муҳофазаси эканини яна ва яна ёдимизга солади.
Гавҳархон МУҚАДДАСОВА,
Солиқ қўмитаси раиси маслаҳатчиси.
ЎзА
Бир ўтириб, яшаб ўтган шунча йиллик ҳаётимизда бошдан кечирган ғам-ғуссаларимиз ҳақида фикр юритиб кўрсак, қайғулар икки хил эканини кўрамиз:
Биринчиси – ўша пайтда кўзимизга катта кўриниб, ҳатто йиғлашимизга сабаб бўлган қайғуларимиз. Лекин вақт ўтиши билан улар аслида оддий нарса экани, йиғлашга арзимаслиги маълум бўлади. Баъзан ўша кунларни эслаганимизда кулгимиз келиб, «Шу арзимас нарса учун ҳам сиқилиб, йиғлаб юрган эканманми? У пайтларда анча ёш бўлган эканмиз-да», деб қўямиз.
Иккинчиси – ҳақиқатдан ҳам катта мусибатлар. Баъзилари ҳаётимизни зир титратган. Бу қайғулар ҳам ўтиб кетади, лекин ўчмайдиган из қолдириб кетади. Бу излар узоқ йилларгача қалбга оғриқ бериб тураверади. Бу қайғулар баъзан тўхтаб, баъзан ҳаракатга келиб, янгиланиб турадиган вулқонга ўхшайди. Бундай ғам-қайғуларнинг яхши тарафи шундаки, улар ҳаётда ҳам, охиратда ҳам яхшиликларнинг кўпайишига сабаб бўлади. Улар қалбимизда ўчмас из қолдирса, ҳар эслаганда кўзларимизда ёш қалқиса, энг асосийси – ўшанда дуога қўл очиб, сабр билан туриб бера олсак, кўп-кўп яхшиликларга, ажр-савобларга эга бўламиз. Ғам-қайғу янгиланиши билан яхшиликлар ҳам янгиланиб бораверади.
Ғам-қайғусиз ҳаётни кутиб яшаётган қизга «Сиз кутаётган кун бу дунёда ҳеч қачон келмайди», деб айтиш керак.
Аллоҳ таоло «Биз инсонни машаққатда яратдик», деган (Балад сураси, 4-оят).
Бу ҳаёт – ғам-ташвишли, азоб-уқубатли, машаққатли ҳаётдир. Мўмин одам буни жуда яхши тушунади. Бу дунёда қийналса, азоб чекса, охиратда албатта хурсанд бўлишини билади. Инсон мукаммал бахтни фақатгина охиратда топади. Шунинг учун улуғлардан бирига «Мўмин қачон роҳат топади?» деб савол беришганда, «Иккала оёғини ҳам жаннатга қўйганида», деб жавоб берган экан.
Аллоҳнинг меҳрибонлигини қарангки, охират ҳақида ўйлаб, унга тайёргарлик кўриш ҳаётни гўзал қилади, қайғуларни камайтириб, унинг салбий таъсирини енгиллатади, қалбда розилик ва қаноатни зиёда қилади, дунёда солиҳ амалларни қилишга қўшимча шижоат беради, мусибатга учраганларни бу ғам-ташвишлар, азоб-уқубатлар бир кун келиб, бу дунёда бўлсин ёки охиратда бўлсин, барибир якун топишига ишонтиради. Охират ҳақида ўйлаб, фақат солиҳ амаллар қилишга интилиш инсонни бахтли қилади.
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: «Кимнинг ғами охират бўлса, Аллоҳ унинг қалбига қаноат солиб қўяди, уни хотиржам қилиб қўяди, дунёнинг ўзи унга хор бўлиб келаверади. Кимнинг ғами дунё бўлса, Аллоҳ унинг дардини фақирлик қилиб қўяди, паришон қилиб қўяди, ваҳоланки дунёдан унга фақат тақдир қилинган нарсагина келади».
Аллоҳ таоло фақат охират ғами билан яшайдиган (охират ҳақида кўп қайғурадиган, ҳар бир амалини охирати учун қиладиган) қизнинг қалбини дунёнинг матоҳларидан беҳожат қилиб қўяди. Қарабсизки, бу қиз ҳар қандай ҳолатда ҳам ўзини бахтли ҳис қилади, ҳаётидан рози бўлиб яшайди. Хотиржамликда, осойишталикда, қаноатда яшагани учун истамаса ҳам қўлига мол-дунё кириб келаверади. Зеро, Аллоҳ таоло охират ғамида яшайдиган, шу билан бирга, ҳаётий сабабларни ҳам қилиш учун ҳаракатдан тўхтамаган кишининг ризқини кесмайди, уни неъматларига кўмиб ташлайди.
Аммо Аллоҳ таоло бор ғам-ташвиши дунё бўлган қизни фақирлар қаторида қилиб қўяди. Бундай қиз мол-дунёга кўмилиб яшаса ҳам, ўзини фақир, бечора ҳис қилаверади. Натижада дарди янгиланаверади, дардига дард қўшилаверади, фикрлари тарқоқ бўлиб, изтиробга тушади. Афсуски, шунча елиб-югургани билан фақат дунёнинг неъматларига эриша олади, охиратда насибаси бўлмайди.
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ,
Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 