Шу йил 22 октябрь куни Париж шаҳрида ЮНЕСКО Бош қароргоҳида бўлиб ўтган ЮНЕСКО Ижроия кенгашининг 220-сессияси йиғилишида "Сунъий интеллект одоб-аҳлоқи соҳасидаги илмий тадқиқотлар учун Абу Райҳон Беруний номидаги ЮНЕСКО-Ўзбекистон мукофотини таъсис этиш тўғрисида"ги қарор ЮНЕСКО Ижроия кенгашига аъзо-давлатлар томонидан бир овоздан маъқулланди, деб хабар қилмоқда "Дунё" АА мухбири.
Мазкур мукофотни таъсис этиш ташаббуси Ўзбекистон Президенти томонидан илгари сурилган эди. Шунингдек, 2023 йил 25 августида Ўзбекистон Президентининг "Абу Райҳон Беруний номидаги ЮНЕСКО - Ўзбекистон халқаро мукофотини таъсис этишни қўллаб-қувватлаш тўғрисида"ги қарори қабул қилинди.
Мукофот сунъий идрок соҳасида одоб-ахлоқ, инклюзивлик ва маданий хилма-хилликни рағбатлантириши кўзда тутилган. Шу билан биргаликда, у жаҳон тамаддунига улкан ҳисса қўшган буюк мутафаккир ва қомусий олим Абу Райҳон Берунийнинг илмий-маърифий меросини халқаро даражада чуқур ўрганишга бўлган қизиқишни ошириш ва кенг тарғиб қилишга ҳам хизмат қилади.
Беруний номидаги халқаро мукофот Ўзбекистон ва ЮНЕСКО ўртасидаги тобора ривожланиб бораётган ҳамкорлик алоқаларида янги саҳифа очиб, нафақат ЮНЕСКО доирасида, балки бутун БМТ тизими доирасида ҳам сунъий интеллектнинг одоб-аҳлоқ қоидаларига мувофиқ ривожланишига ва ундан фойдаланишга кўмаклашувчи ҳамда ушбу соҳадаги илмий ютуқлар ва халқаро ҳамкорликни рағбатлантиришга қаратилган биринчи халқаро мукофот ҳисобланади.
Мукофот ҳар икки йилда бир маротаба учта ғолибга сунъий интеллект одоб-аҳлоқи бўйича тадқиқотларни ривожлантиришга ҳисса қўшадиган, бу соҳадаги илмий ҳамкорликни рағбатлантирадиган ва сунъий интеллект ахлоқий тамойилларининг амалий қўлланилишини намойиш қиладиган аниқ лойиҳалар ва ташаббуслар учун тақдим қилинади. Ғолиблар пул мукофоти, сертификат ҳамда медаль билан тақдирланадилар.
Беруний номидаги мукофотга номзод сифатида ЮНЕСКОга аъзо барча давлатлардан алоҳида шахслар, илмий-тадқиқот институтлари, бошқа муассасалар ва ноҳукумат ташкилотлар томонидан кўрсатилиши мумкин. Ғолиблар сунъий интеллект соҳасида катта тажриба ва мавқейга эга мустақил халқаро ҳакамлар ҳайъати тавсияси асосида аниқланади.
Абу Райҳон Беруний номидаги ЮНЕСКО-Ўзбекистон мукофотининг дастлабки ғолибларини тақдирлаш маросими 2025 йил ноябрь ойида Самарқанд шаҳрида ўтказиладиган ЮНЕСКО Бош конференциясининг 43-сессия доирасида ташкил этиш режалаштирилган.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Ва Аллоҳнинг сизга берган неъматини эсланг: бир вақтлар душман эдингиз, бас, қалбларингизни улфат қилди. Унинг неъмати ила биродар бўлдингиз” (Оли Имрон сураси, 103-оят).
Эй мўминлар, Аллоҳ таоло сизга ошнолик ва бирдамликни инъом этганини эсланг. Зеро, Исломни қабул қилишингиздан олдин бир-бирингизга душман эдингиз. Аллоҳ таоло Ислом орқали қалбингизни бирлаштириб, ўзаро биродар қилди. Шундай экан, биродарингизга нисбатан қалбингизда асло гина, кин-адоват ва нафрат сақламанг!
Имом Саъдий роҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Аллоҳ қалбингизни Ислом сабабли бирлаштирди ва шу боис ўзаро биродар бўлиб, раҳм-шафқатли ҳамда бир-бирингизга ёрдам бердингиз” (“Тафсири Саъдий”).
Бошқа оятда Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Ҳамда уларнинг қалбларини бирлаштирган Зотдир. Агар ер юзидаги ҳамма нарсани сарф қилсанг ҳам, уларнинг қалбларини бирлаштира олмас эдинг. Лекин Аллоҳ уларни бирлаштирди. Албатта, У ғолиб ва ҳикматли Зотдир” (Анфол сураси, 63-оят).
Ҳунайн ғазотидаги ғалабадан кейин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам маккаликларга уларнинг қалбларини Исломга янада ошно қилиш мақсадида ўлжаларни орттириб бердилар. Бунга баъзи ансорийлар норози бўлиб: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Қурайшга беряптилар, бизни эса тарк қиляптилар”, дейишди.
Бу гап Набий алайҳиссаломга етди. Шунда ансорларни тўплаб: “Эй ансорлар жамоаси, залолатда эдингиз, Аллоҳ таоло сизни мен сабабли ҳидояга бошламадими? Тарқоқ эдингиз, Аллоҳ сизни мен сабабли оға-ини қилмадими? Фақир эдингиз, Аллоҳ мен сабабли сизларни бадавлат қилмадими?”.
Ансорлар у зот алайҳиссаломнинг ҳар бир саволларига: “Ҳа, Аллоҳ ва Расули марҳаматли ва афзалдир”, деб жавоб беришарди.
Даврон НУРМУҲАММАД