18 Апрел, 2025, 20 Шаввол, 1446
18 Апрел, 2025, 20 Шаввол, 1446
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Ота-онага оқ бўлиш оғир гуноҳ эканини кўпчилик билади. Аммо оқ бўлишнинг чегараси, ўлчови, оқ бўлишга сабаб бўладиган нарсалар айнан нималардан иборат экани ҳақида кўпчилигимизда илмий асосланган далил ва ҳужжат йўқ. Кўп нарсалар умумий маълумотлардан нарига ўтмайди. Ушбу сарлавҳа остида келадиган маълумотлар орқали бу мавзуни қўлдан келганича ўрганишга ҳаракат қиламиз.
عَنْ سَعِيدٍ الْمَقْبُرِيِّ؛ أَنَّهُ سَمِعَ السَّلُولِيَّ يُحَدِّثُ نَوْفَلَ بْنَ مُسَاحِقٍ؛ أَنَّهُ سَأَلَ كَعْبَ الْأَحْبَارِ: مَا تَجِدُونَ فِي كِتَابِ اللهِ مِنْ عُقُوقِ الْوَالِدَيْنِ؟ قَالَ: أَنَا أُخْبِرُكَ إِذَا أَقْسَمَ عَلَيْهِ فَلَمْ يَبَرَّهُ، وَسَأَلَهُ فَلَمْ يُعْطِهِ، وَائْتَمَنَهُ فَلَمْ يَرُدَّ عَلَيْهِ، وَاشْتَكَى إِلَى اللهِ مَا يَلْقَى مِنْهُ، فَذَلِكَ الْعُقُوقُ كُلُّهُ.
Саъид Мақбурийдан, у Салулийдан Навфал ибн Мусоҳиққа ҳадис айтаётганини эшитди.
Шарҳ: Ушбу ривоятда боланинг ота-онага оқ бўлиб қолишига сабаб бўладиган амаллардан баъзилари зикр қилинмоқда:
1. Ота-она боласи ҳақида қасам ичса, бола унга амал қилмаслиги.
Яъни, ота-она боласини ўртага қўйиб қасам ичди. Улар қасамхўр бўлмаслиги учун бола қасамдаги ишни қилиши лозим. Агар бепарво бўлиб, мазкур амални қилмай, ота-онани танг ҳолга солиб қўйса, уларга оқ бўлади.
2. Ота-она боласидан бирор нарсани сўраса, бола имкони бўлиб туриб, бермаслиги.
Ота-она ҳожатманд бўлибми, кўнгли тусабми ёки бошқа бир сабабданми, боласидан бирор нарсани беришини сўради. Бола ўша нарсани дарҳол, хурсандчилик билан ота-онасига бериши керак. Зотан, Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадиси шарифларида айтилганидек, боланинг ўзи ҳам, моли ҳам отаникидир.
Агар бола ота-онаси сўраган нарсани бермаса, уларга ёмонлик қилган ҳисобланади ва бу ёмон иши билан ота-онасига оқ бўлади.
3. Ота-онасининг омонатига хиёнат қилиши.
Ота-она боласига бирор нарсани омонат қилиб топширса-ю, у омонатга хиёнат қилса, ота-онасига оқ бўлади. Бегона, ҳатто ғайридин одамнинг омонатига хиёнат қилиш ҳам катта гуноҳ ҳисобланади. Шундай экан, ота-онанинг омонатига хиёнат қилиш уларга оқ бўлиш учун кифоя қилади.
4. Фарзанд ота-онаси у ҳақда Аллоҳга шикоят қиладиган иш қилиши.
Яъни боланинг бир қилмишлари борки, ота-онаси уларга чидай олмасдан, Аллоҳга ёлвориб: «Аллоҳим, болам мени шундай қилди», деб шикоят қилса, ўша бола ҳам оқ бўлади.
5. Ота-онага қилиш лозим бўлган яхшиликни қилмаслик «салбий оқ бўлиш» деб аталади. Улардан бирортасини қилмаган одам ота-онасига ўша соҳада оқ бўлаверади.
6. Ота-онага оқ бўлиш амалий ва каломий қисмларга бўлинади. Ота-онага гап-сўз билан озор етказган одам уларга каломий оқ бўлади. Ота-онага бир қилмиши билан озор берганлар амалий оқ бўлади.
Буларга ота-онани малол олиш, уларга дўқ қилиш, ғазаб кўрсатиш, тик қараш каби нарсалар киради.
7. Ота-онага оқ бўлишнинг умумий ўлчови шуки, бегона кимсага қилинса, кичик гуноҳ бўладиган амаллар ота-онага нисбатан қилинганда катта гуноҳга айланади.
«Яхшилик ва силаи раҳм» китоби 1-жуз.
Шу йил 16-17 апрель кунлари Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосарлари Зайниддин домла Эшонқулов ва Обиджон Кадировлар Қашқадарё вилояти Шаҳрисабз шаҳрида бўлишди.
Ташриф аввалида Қашқадарё вилояти ҳокими ўринбосари Фарҳод Кушаков ва вилоят бош имом-хатиби Раҳматилло домла Усмоновлар ҳамроҳлигида Шаҳрисабз “Мурувват” ногиронлиги бўлган шахслар учун аёллар интернат уйига бориб, зарурий маҳсулотлар хайриялар қилинди.
Шунингдек, Китоб туманидаги “Хожа Бухорий” ўрта махсус ислом таълим муассасаси устоз ва талабалари билан учрашув ўтказилди.Унда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг ўринбосари Зайниддин домла Эшонқулов маъруза қилиб, ёшликда илм олишнинг фазилати, илм нафақат тараққиёт, балки маънавий камолотнинг ҳам асоси эканлиги борасида батафсил тўхталиб ўтди.
Шундан сўнг Шаҳрисабз шаҳридаги “Сирожиддинхон Бурҳониддинхон ўғли” жоме масжидида Ўзбекистон мусулмонлари идораси мутахассислари, Қашқадарё вилояти вакиллиги раҳбарияти, туман бош имом-хатиблари ҳамда отинойилари, шунингдек, Шаҳрисабз шаҳридаги масжид имом-хатиблари, ноиблари, отинойилар, “Ҳаж-2024” зиёратчилари ва маҳалла раислари билан учрашув ўтказилди.
Шунингдек, Шаҳрисабз шаҳридаги муаммоли хонадонларга кириб, улардан ҳол-аҳвол сўрадилар. Ёт ғоялар таъсирига мойил бўлганлар ва ижтимоий ҳимояга муҳтожлар билан маънавий-маърифий суҳбатлар қилинди. Келишмовчилик ва жанжаллар сабабли нотинч бўлиб турган оилалар ўрганилиб, уларга насиҳат қилинди. Нотинчлик сабабларини бартараф этиш, аразлашганларни яраштириш чоралари кўрилди. Муаммолари ўрганилиб, таклиф, фикр, мулоҳазалари тингланди. Умумий ҳисобда 150 та оилага кириб, маънавий-маърифий тарғибот ҳамда амалий ёрдам тадбирларини олиб борилди.
Ногиронлиги бўлган ва касалманд, эҳтиёжманд фуқаролар, шунингдек, табаррук ёшдаги қариялар яшайдиган оилаларга кирилиб, улардан кўнгил сўралди, совға-саломлар берилди, даволаниш ва дори дармон учун моддий ёрдам кўрсатилди. Ҳомийларни жалб қилган ҳолда эҳтиёжмандларга озиқ-овқат маҳсулотлари тарқатилди. Улар орасидан ўта ночор бўлганларининг моддий таъминотидан хабардор бўлиб туриш режалаштирилди.
Қашқадарё вилоятининг шаҳар ва туман бош имом-хатиблари Шаҳрисабз шаҳридаги масжидларда пешин намозини адо қилиб, йиғилган қавмга “Юртимизда бўлаётган ислоҳотлар”, “Инсон қадри улуғ”, “Интернетдаги хатарлардан огоҳ бўлайлик”, “Ёт ғоялар таъсиридан сақланайлик”, “Тинчлик олий неъмат”, “Шукроналик фазилати”, “Масжидларни обод қилиш”, “Ислом - бағрикенглик дини”, “Фарзанд тарбиясига барчамиз масъулмиз”, “Ёшлар - келажагимиз”, “Ҳусни хулқ”, “Қўни-қўшничилик одоблари” каби долзарб мавзуларда маърузалар қилишди.
Тадбирлар давомида “Яшил макон” умуммиллий лойиҳаси амалий тарғиб қилинди. Шаҳрисабз шаҳридаги барча масжидлар ҳудудида мевали ва манзарали дарахт кўчатлари ўтқаздилар. Зеро, Ислом динида ҳам дарахт экиб боғ яратиш савобли амаллардан ҳисобланади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ўз умматларига деҳқончилик, хусусан кўчат экишга тарғиб қила туриб шундай деганлар: “Агар қиёмат бўлиб қолса ва биронтангизнинг қўлида хурмо дарахти бўлса, бас, уни экиб олсин” (Бухорий ва Аҳмад ривояти).
Албатта, бу каби тадбирлар юртимизда аҳиллик ва ҳамжиҳатликни янада мустаҳкамлайди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Қашқадарё вилояти вакиллиги
Матбуот хизмати
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 