07 Феврал, 2025, 8 Шаъбон, 1446
07 Феврал, 2025, 8 Шаъбон, 1446
Долзарб мавзу
“Қор маликаси” фильмида бир гап айтилади: “Болаларни эркатой қилиб ўстириш керак. Шунда улар буюк қароқчи бўлиб етишади...” Атрофга боқиб, эркатой болаларнинг бир кўзини боғлаб, бировларнинг молини зулм билан тортиб оладиган қароқчига айланишини кутдим. Ўшанда бола эканман-да... Сўзларни тўппа-тўғри тушуниб олибман.
Мен “қароқчи” бўлишини кутган эркатойларнинг аксари оддийгина болалар каби улғайишди, ўқишга киришди, кейин фарзандли бўлишди, турли ташкилотларда ишлаб кетишди.
Хуллас, бу эркатойликнинг зарари йўқдек кўрина бошлади. Бироқ бир куни эркатой бир танишим ўқишга кириши тарихини гапириб берди. Суҳбат орасида ҳамкасбларининг ёмон муносабатларидан ҳам нолиб ўтди...
Шу пайт миямда “ярқ” этиб чақин чаққандек бўлди...
Барчага бирдек аёнки, қароқчилар ўзгаларнинг мол-мулкини зўравонлик, зулм билан тортиб олишади. Мен аслида тўғридан-тўғри тушунган сўзнинг бироз теранроқ, бироз фалсафийроқ маъноси бор экан. Ўйлаб кўрилса, эркатойлар нафақат моддий, балки маънавий ҳақларга ҳам дахл қилишаркан.
Отасининг даврида билими етмаса ҳам, таълим даргоҳига “киради”. Билимли бир етук мутахассиснинг ўрнини эгаллайди. Ишга “жойлашади”. Яна ўша манзара... Етук билим ва салоҳиятга эга корхонага ҳам, юртга ҳам манфаат келтира оладиган – бир мутахассис ишсиз. Корхона эса, иш бермайдиган бир ходимга ойлик тўлайди. Унинг вазифаси, масъулияти ўзгалар зиммасига юкланади. Натижада иш сифати пасаяди, корхонада муҳит издан чиқади. Зеро, ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳи алайҳи ва саллам: “Иш ўз эгасининг қўлидан бошқасига ўтса, қиёматни кутаверинг”, дея огоҳлантирганлар (Имом Бухорий ривояти).
...Аслида биз санаб ўтган ва яна тилга олмаган бу каби иллатлар охир-оқибат жамият кишилари орасида норозилик, бир-бирига бўлган ёмон муносабат, душманлик каби вазиятларни келтириб чиқаради. Алал-оқибат, эркатойлар ҳам тараққиётга, ҳам тинчликка рахна солади.
Тўғри, бола тарбиясининг маълум босқичларида болани ёшига яраша эркалаш, рағбатлантириш, суйиш фойдали. Лекин уни кейинчалик ҳам ёш боладай эркалаб, айтганини муҳайё қилавериш салбий оқибатларга олиб келади.
Айниқса, меҳри тўлиб-тошиб турадиган оналар бу нарсани доимо эсда тутишлари оилага ҳам, жамиятга ҳам наф беради.
Нигора МИРЗАЕВА
Аллоҳ таоло айтади: “Одамларга (кибрланиб) юзингни буриштирмагин ва ерда керилиб юрмагин! Чунки Аллоҳ барча кибрли, мақтанчоқ кимсаларни суймас” (Луқмон сураси, 18-оят).
Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Сизлардан илгари яшаб ўтган бир кишини такаббурлик билан изорини судраб юрганида ер ютди. У қиёмат кунигача ер (қаъри)га кириб кетаверади” (Имом Бухорий ривояти).
Ёшлигимизда устозлар кишининг кибрли ё ундай эмаслигини донга тўла бошоқнинг эгилиши, донсиз бошоқнинг эса худди кибрлангандай тик туриши мисолида тушунтиришганди. Катта бўлиб англадикки, устозларнинг мақсади бошоқ мисолида кибрланмасликни кўз олдимизда қолдириш бўлган экан. Негаки, мутакаббирликнинг оқибати жуда аянчли бўларкан.
Амр ибн Шуайбнинг бобосидан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Қиёмат кунида мутакаббир кимсалар одам суратидаги чумолиларга ўхшаш ҳолда қайта тирилади. Уларни ҳар томондан хорлик ўраб олади. Улар жаҳаннамдаги “Булус” деб номланадиган зиндонга ҳайдалади” (Имом Термизий ривояти).
Кибрнинг сабаблари турличадир. Масалан, бирор соҳани ўзлаштирган, керакли мутахассисга айланган одам ўзини олим, бошқаларни жоҳил санаб, насиҳатни қабул қилмай қолиши, кимдир ота-боболарининг олий насаби билан фахрланиб, ўзгаларни насаби паст, деб билиши, кимдир эса мол-дунё туфайли ғурурга кетиши мумкин. Яна чирой, қувват каби неъматлар ҳам шулар жумласидан. Кўплар шу сабаблар туфайли “Бошқалардан устунман”, деб ўйлашади. Ваҳоланки, Аллоҳ банданинг чиройига, насабига, бойлигига эмас, қалбига, қилаётган нияти ва амалига қарайди.
Ибн Синонинг устози Кушёрнинг ҳузурига бир киши илм ўрганиш мақсадида келибди. 2-3 ой ўтса ҳамки, устози илм беришни бошламагач:
– Ҳазрат, энди менга жавоб берсангиз. Уч ой бўлди, дарс бермадингиз. Вақтингиз йўқ шекилли, – дебди. Шунда устоз:
– Мен сенга бажонидил дарс берардим. Лекин ҳузуримга келган пайтингда "бу илмдан менинг унча-мунча хабарим бор", дея кибрландинг. Ўша қарашинг ҳалиям кетмади. Мен бўш идишни тўлдираман, деб жавоб қилибди.
Мол-давлатга кибрлансангиз, демак фақирсиз. Ўзингизни бошқалардан устун кўрадиган бўлсангиз, ҳар қанча илмингиз бўлмасин, жоҳилсиз. Кишини зулмга, туғёнга соладиган куч-қувват аслида заифликдир. Ҳақиқий бойлик, мартаба ва илмни тавозели инсонлардан топасиз!
Жаъфархон Сўфиев,
Тўрақўрғон туманидаги
“Исҳоқхон тўра” жоме масжиди имом-хатиби
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 