14 Май, 2025, 16 Зулқаъда, 1446
14 Май, 2025, 16 Зулқаъда, 1446
عَنْ حُذَيْفَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: « لاَ تَكُونُوا إِمَّعَةً تَقُولُونَ إِنْ أَحْسَنَ النَّاسُ أَحْسَنَّا وَإِنْ ظَلَمُوا ظَلَمْنَا، وَلَكِنْ وَطِّنُوا أَنْفُسَكُمْ إِنْ أَحْسَنَ النَّاسُ أَنْ تُحْسِنُوا وَإِنْ أَسَاءُوا فَلاَ تَظْلِمُوا» (رواه الترمذي)
Ҳузайфа розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Сизлардан бирингиз: “Агар одамлар яхшилик қилса – яхшилик қиламан, ёмонлик қилса – ёмонлик қиламан”, дейдиган лоқайд, беўй бўлмасин. Лекин ўзларингизни одамлар яхшилик қилса – яхшилик қилишга, агар ёмонлик қилса – уларга зулм қилмасликка одатлантиринг», дедилар (Имом Термизий ривояти).
Ушбу ҳадиси шарифнинг арабча матнида келган إِمَّعَةٌ [иммаъатун] сўзи “лоқайд”, “фикрсиз”, беўй”, “ким нима деса, ўйлаб кўрмасдан унинг ортидан эргашиб кетаверадиган”, “журъатсиз”, “қатъиятсиз”, “субутсиз”, “ўзгарувчан”, деган маъноларни англатади.
Ўзининг қатъий фикри, тутуми йўқ, бурдсиз одамларни огоҳлантириш мақсадида Набий алайҳиссалом: «Сизлардан бирингиз: “Агар одамлар яхшилик қилса – яхшилик қиламан, ёмонлик қилса – ёмонлик қиламан”, дейдиган лоқайд бўлмасин», деганлар. Чунки бундай одамлар, Аллоҳ асрасин, ўзга дин вакиллари билан сафарда ёки бошқа сабаб билан бирга бўлиб қолса, ўзи тушуниб-тушунмаган ҳолда муомала-муносабатларда, ибодатларда уларга тақлид қилиб қўйиши ҳам мумкин. Бу жуда хавфлидир.
Алий Қори раҳимаҳуллоҳ айтади: “Расули акрам соллаллоҳу алайҳи ва саллам мазкур ҳадиси шариф орқали ахлоқ-одоб, юриш-туриш, муомалада ҳам ўзга маданият, дин вакилларига тақлид қилишдан қайтардиларми, демак, ақида ва ибодат масалаларида гап-сўз бўлиши мумкин эмас. Чунки ақида ва ибодат масалалари жуда нозик. Мўмин киши бир сўз билан иймонидан ажраб қолиши мумкин”.
Имом Термизий раҳимаҳуллоҳнинг “Сунани Термизий” асарига ёзилган “Туҳфатул Аҳвазий” китобида мазкур ҳадис шарҳланиб: «Одамлар нима деса, шунга эргашиб кетаверадиган кимса “муқаллид” дейилади. Мулоҳазасиз, фикри йўқ, беўй одамдан эҳтиёт бўлиш керак. Мўмин киши ҳеч қачон эътиборсиз бўлмайди. Ҳар бир ишини мулоҳаза билан Яратганнинг розилигини кўзлаб амалга оширади. Айниқса, ақида ва ибодат масалаларида ҳар доим ихлосли бўлади.
“...Лекин ўзларингизни одамлар яхшилик қилса – яхшилик қилишга, агар ёмонлик қилса – уларга зулм қилмасликка одатлантиринг”, яъни яхши иш қилишга ва вазият қандай бўлишидан қатъи назар, эзгуликни давом эттиришга одатланишимиз керак. Одамлар бировларга зулм қилса, уларга эргашиб кетиш мўминнинг иши эмас. Зулм қилмасликнинг ўзи яхшиликдир.
Ҳадиси шарифда ёмон хулқларга кўр-кўрона эргашиш чиройли хулқни тақиқлашнинг бир белгиси экани эслатилган. Аллоҳ ва Расули эзгуликни яхши кўради. Шу боис Пайғамбаримиз алайҳиссалом ҳар қандай ҳолатда ҳам яхшилик қилишни васият этганлар.
Манбалар асосида Толибжон НИЗОМ тайёрлади.
“Ҳидоят” журналининг 2025 йил 2-сонидан олинди.
Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази Кенгайтирилган илмий кенгашининг навбатдаги йиғилиши бўлиб ўтди. Унда Кенгаш аъзолари тўғридан-тўғри ва онлайн тарзда иштирок этишди. Дастлаб, Лондон қироллик коллежи Археология бўлими илмий ходими, доктор Милиана Радивоевич Наманган вилоятидаги Ахсикент мавзеида олиб борилган археологик тадқиқотлар натижаси билан таништирди.
Милиана Радивоевич узоқ йилларда бери мамлакатимизда олиб борилаётган археологик тадқиқотларда фаол иштирок этиб келади.
— Ахсикент дунёдаги энг қадимий металлургия марказларидан бири ҳисобланади. Мен ўзбекистонлик, кипрлик ва буюк британиялик ҳамкорларимиз билан бирга Ахсикентда илк ўрта асрларда металлургия юқори даражада ривожланганини аниқладик. Жумладан, ислом оламининг дастлабки даврида тайёрлана бошлаган машҳур Дамашқ қиличлари ҳам айнан Ахсикентда қазиб олинган ва қайта ишланган пўлатдан фойдаланганини исботладик. Насиб этса, Марказнинг очилиши маросимида бу тарихий воқеани алоҳида медиалойиҳа сифатида тақдим этамиз, — деди у.
ИЦМ халқаро алоқалар бўлими мутахассиси Екатерина Соболева Кенгаш аъзоларини Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси марказининг тантанали очилиши маросими концепцияси билан таништирди. Унда ушбу маросим доирасидан жой олган тадбирлар, “Ўтмишнинг боқий мероси – буюк келажак асоси” мавзусидаги IX конгресс кун тартиби, иштирокчилар рўйхати, Имом Бухорий мажмуасининг янги биноси ва инновацион музейи сингари қатор масалалар ўрин олган.
Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази директори Фирдавс Абдухолиқов Марказнинг очилиши муносабати билан ўтказиладиган Халқаро кўргазма, хориждан олиб келинадиган қўлёзмалар, экспонатлар ҳақида маълумот берди. Хорижий мамлакатлардаги қатор музей ва кутубхоналар, шахсий коллекциялар раҳбарларнинг ушбу кўргазмасидаги иштироки бўйича кенг қамровли ишлар олиб борилаётганини қайд этди.
— Биз 25 апрель-2 май кунлари Буюк Британиянинг “Сотбис” ва “Кристис” аукционларидан Ўзбекистон маданий меросига оид 46 та лотни сараладик, — деди Марказ раҳбари. — Айни пайтда уларни сотиб олиш ва Ўзбекистонга олиб келиш бўйича музокаралар давом этяпти. Биз бу тарихий меросни қайтадан қўлга киритаётганимизни жаҳон илмий жамоатчилигига етказишимиз керак. Шу боис, Буюк Британия ва Францияда шу масалада халқаро тадбирлар ўтказишни режалаштиряпмиз.
Кенгаш аъзолари томонидан ушбу йирик анжуманларга ташриф буюрадиган хорижий меҳмонлар рўйхати ҳам тақдим этилди. Кенгайтирилган илмий кенгаш аъзолари томонидан ушбу халқаро тадбирларда иштирок этадиган ўзбекистонлик олимлар ва экспертлар рўйхати тасдиқланди.
Кенгаш давомида, шунингдек, Ислом цивилизацияси маркази илмий ходими Алишер Эгамов Ўзбекистоннинг турли ҳудудларидаги музей фондларидан Марказ экспозициясида намойиш қилиш учун тўпланган тарихий экспонатлар ҳақида маълумот берди. Март-апрель ойида жойларга уюштирилган экспедициялар натижасида 1500 дан ортиқ тарихий экспонатлар аниқланган. Мамлакатимиз тарихининг турли даврларига мансуб бу тарихий буюмлар орасидан сараланганлари Марказнинг очилиши муносабати билан ўтадиган халқаро кўргазмадан жой олади.
Шунингдек, Марказ экспозицияси учун 2-тоифали медиалойиҳаларнинг илмий-амалий материаллар базасини яратиш масаласи ҳам кун тартибига қўйилди. Бошқа бир қатор масалалар бўйича Кенгаш аъзолари ўз фикр-мулоҳазаларини билдиришди. Кенгаш учрашувида Марказ ҳамда Ўзбекистон маданий меросини сақлаш, ўрганиш ва оммалаштириш бўйича Бутунжаҳон жамияти қўшма лойиҳаси - "Ўзбекистон маданий мероси жаҳон тўпламларида" туркумидаги китоб-альбомларнинг 81-90 жилдларини нашр қилиш масаласи кўриб чиқилди. Шунингдек, нашрга тайёрланаётган еттита совғабоп китоб-альбом ҳақида маълумот берилди.
Бундан ташқари учрашувда Кенгаш аъзолари Қуръони карим залининг янги дизайнини ҳам тасдиқлашди.
— Қуръон зали бинонинг марказий қисмидан ўрин олгани учун унинг дизайнига алоҳида эътибор бериляпти, — деди Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази бошлиғи Азимжон Ғафуров. — Биз Кенгаш аъзолари эътиборига Ҳазрати Усмон Қуръони жойлаштириладиган айвон устида жойлашадиган нурли инсталляциянинг икки хил кўринишини тақдим қилдик. Йиғилишда энг мақбул вариант танланди.
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Ислом цивилизацияси марказига навбатдаги ташрифи чоғида халқаро ҳамкорлар, жумладан, дунёнинг етакчи музейлари, кутубхоналари ва илмий-тадқиқот институтлари билан ҳамкорликни фаоллаштириш бўйича топшириқлар берган эди. Марказ биносининг иккинчи қаватини халқаро ташкилотлар ваколатхоналари учун хоналар ажратиш, шунингдек, Ислом цивилизацияси маркази учун алоҳида янги бино қуриш тўғрисидаги қарорнинг муҳим бандларидан бири бўлди. Қирққа яқин асосий ҳамкор давлатлар мавжуд. Марказнинг иккинчи қаватида уларнинг фаолияти учун барча шарт-шароитлар яратилиб, замон талаби даражасида ташкил этиш Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси марказининг навбатдаги кенгайтирилган илмий кенгаши жараёнида алоҳида таъкидланди.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 