Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
13 Июл, 2025   |   18 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:20
Қуёш
05:01
Пешин
12:34
Аср
17:40
Шом
20:00
Хуфтон
21:33
Bismillah
13 Июл, 2025, 18 Муҳаррам, 1447
Янгиликлар

Муфтий ҳазратнинг мақоласи араб дунёсида кенг тарғиб қилинмоқда

15.04.2025   10622   3 min.
Муфтий ҳазратнинг мақоласи араб дунёсида кенг тарғиб қилинмоқда

Яқинда, аниқроғи 2025 йилнинг февраль ойида  Иордания мамлакатининг пойтахти Уммон шаҳридаги электрон ахборот агентлиги ўзининг араб ва инглиз тилларида фаолият юритадиган "Уммон" номли веб-сайтида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуруддин Холиқназар ҳазратларининг "Ўзбекистондаги буюк мерос: "Катта Лангар Қуръони”нинг қўлёзма тарихи" мавзусидаги илмий мақоласини  нашр қилинган эди.
 

Жорий йилнинг апрель ойида эса ушбу мақолани Исломий ҳамкорлик ташкилотининг расмий босма нашри “OIC Journal” ҳам ўз саҳифасида эълон қилди.


Араб тилида эълон қилинган ушбу мақолада Муфтий ҳазратлари тарихий қўлёзма асар ҳақида маълумот берар экан, унинг ёзилиш тарихи  VIII асрнинг охирларига тўғри келишини таъкидлаган. Бунга асос эса 2000 йилда Гронинген университетининг Изотоп тадқиқиот маркази рус ва голланд олимлари ушбу қўлёзмада эрамизнинг 775-995 йиллари оралиғига оид радиокарбонни анқилаганини келтирган. Бу давр эса араб тили грамматикасининг шаклланиш палласига тўғри келиши айтилган. Демак, бизнинг диёрларимизда илм-фан ва маърифатнинг тарихи жуда қадимий эканлигини бу илмий асослар яна бир бор исботлайди. 


Китобнинг айнан “Катта Лангар Қуръони” деб аталиши ҳақида ҳам аниқликлар киритган муаллиф Қуръони карим узоқ йиллар сақланиб келинган Қашқадарё вилоятидаги “Лангар ота” масканидан олганини таъкидлаган.


Мақола билан танишган ўқувчи унинг турли йилларда турли хил вазиятда сақлангани, қаровсиз қолгани туфайли аксар варақлари йўқолиб кетгани, ҳозирги вақтда қанча саҳифаси қаерда сақланаётгани ҳақида ҳам маълумотларни умумийлаштирганига гувоҳ бўлади. Сўнги йиллардаги қадимий қўлёзмани сақлаш, авайлаб асраш ишлари унга янги ҳаёт бергани таъкидланган. Ўзбекистон Республикаи Президенти Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан 2019-2021 йиллар давомида қўлёзма кенг қамровли реставрациядан ўтказилди. Франциянинг Лувр музейи реставраторлари маҳаллий мутахассислдар билан биргаликда амалга оширган бу нозик жараён асрлар давомида унга етган зарар ва эскиришларни бартараф этган.


Муфтий ҳазратнинг ушбу илмий мақоласи орқали бутун ислом оламига юртимизда тарихий, илмий меросларни сақлаш, илм-фанга эътибор, ислом илмларини ривожлантиришга қаратилган хатти-ҳаракатлар яна бир бор намоён қилиб берилди. “Катта Лангар Қуръони” қўлёзмаси исломшунослик ва маданий меросни асраб-авайлашнинг исботи бўлиб хизмат қилади. Унинг аҳамияти Ўзбекистон чегараларидан чиқиб, инсоният учун маънавий-тарихий хазина бўлиб хизмат қилмоқда.


Қадимдан ислом илмлари бешиги бўлиб келган юртимиз бу каби асарларни ўрганиш ва сақлашда ҳамда кўп асрлик ислом анъаналарини замонавий тадқиқотлар ва уларни асраш усуллари билан боғлаш борасида ҳам дунё халқларига ўрнак бўлаётгани яна бир карра ушбу мақолада очиб берилган.

           

Зайниддин ЭШОНҚУЛОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

раисининг ўринбосари

Муфтий ҳазратнинг мақоласи араб дунёсида кенг тарғиб қилинмоқда
Ўзбекистон янгиликлари
Бошқа мақолалар

Қуръони каримни 82 йил қалбида сақлаган олим

11.07.2025   7067   3 min.
Қуръони каримни 82 йил қалбида сақлаган олим

Хотира

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.


Қуръони Карим ходими, устоз Яҳё қори Турдиев 1930 йил 21 декабрда Шарқий Туркистоннинг Қашқар вилояти Янгисор шаҳрида зиёли оилада таваллуд топган. У 1943 йил Қуръони Каримни тўлиқ ёд олди.

1962-1968 йиллар давомида Мир Араб мадрасасида таҳсил олди.

1978-1984 йилларда Ўртачирчиқ туманидаги Тўйтепа жомеъ масжидида имом-хатиблик қилди.

1988 йилдан Тошкент (ҳозирги Зангиота) туманидаги Кўктерак масжидига имомлик қилди.

1995-2011 йиллар шу тумандаги «Ҳасанбой ота» жомеъ масжидида имом хатиб, кейинчалик шу масжидда имом ноиби бўлиб эл хизматида фаолият юритди.

Қуръондан илк сабоқларни ота-онасидан олди. 13 ёшида Қуръони Каримни тўлиқ ёд олди. Шунингдек, устозлари Абдуҳалил ва Абдунодир домлалардан ҳам таълим олган.

1954 йил Яҳё қорини олим бўлишини истаган отаси 1600 км узоқликда жойлашган Рўзиҳожи мадрасасига олиб борди. У ерда Ҳиндистонда таълим олган шайх Шоҳимардон исмли етук олимдан илм олди,

1960 йилда мадрасани тамомлаб, домла Шоҳимардоннинг ёнида мударрис  бўлиб ишлади. Бироқ шу йилнинг ўзида устозининг маслаҳати билан собиқ Иттифоққа йўл олиб, Андижонда қўним топди.

1962 йилда Мир Араб мадрасасига ўқишга кирди.

1968 йил мадрасани тугаллагач, Тошкент вилоятидаги Бектемир қишлоғига кўчиб келди. Бу ерда ўн йилдан ортиқ комбинатда ишлади. Шу орада Қашқарда устозлик қилган минглаб қориларни чиқарган Абдулазиз қори Маҳмудов билан яна устоз-шогирдлик муносабатларини йўлга қўйди.

1976 йилда шайх Зиёвуддин ибн Эшон Бобохон билан танишди. У кишининг таклифи билан 1977 йили Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний назоратига ишга кирди. Шу тариқа имомлик фаолияти бошланди.

Фарзандим қори бўлсин деган ота-оналар учун устоз Яҳё қоридан тавсия:

— Илм аҳлига ҳавас қилган, фарзандини қори бўлишини истаган ота-оналарга айтадиган биринчи тавсиям луқмасини ҳалол қилсин. Ҳаромга яқинлашмасин, ҳалол нарсани ҳам меъёрида истеъмол қилсин. Шунингдек, фарзандини ҳам ҳалол луқма билан вояга етказсин, тарбияласин. Домлаларимиз кўча-куйда таом истеъмол қилганимизни билиб қолсалар, қаттиқ ранжиб, бизни койиб: «Сен кеча Қуръондан бир бетни юз маротаба ўқиб ёдлаган бўлсанг, бугун икки юз маротаба ўқисанг ҳам ёдлай олмайсан. Шубҳали овқат емагин. Зеҳнинг заифлашиб қолади», дер эдилар.

Шунингдек, фарзандини қори бўлишини истаган ота-оналар тақволи, ўқимишли бўлсин. Ота-оналар олимларни ҳурмат қилсин, уларни яхши кўриб, олимларга мухлис бўлсин. Фарзандини ёшлигидан бошлаб одоб-ахлоқли қилиб тарбияласин. Болам қори бўлсин деган ниятда бўлган ота-она ўзаро бир-бири билан жанжаллашмасин, уйда сокинлик ҳукм сурсин. Фарзанд келажакда етук олим бўлиши учун жуда кўп машаққат, саъй-ҳаракат талаб этилади. Аввало, ота-онанинг, сўнгра талаби илмнинг ҳамда устознинг биргаликдаги интилиш ва ҳаракати бўлиши лозим. Шуларнинг бари бириккандагина фарзанд олим, қори бўлади. Ота-она масъулиятсизлик қилса ёки талаба илм олишдан бошқа нарсаларга чалғиса оқсаш кузатилади, мақсадга эришилмайди.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳар бир нарсага ҳам бир монеълик бўладику, лекин илмнинг монеълари кўп бўлади», деган мазмундаги ҳадислари илм олишда собитқадам, бардавом бўлишга ундайди.