Давлатимиз раҳбари ташаббуси билан Малайзияга ташриф давомида, бевосита ушбу давлатнинг президенти билан мулоқотда Малайзия давлати Ислом молияси масалалари бўйича Ўзбекистонда амалга оширилаётган ишларга катта қизиқиш билдирган эди.
Шу вақтга қадар фақат Малайзияда ташкил этиб келинган Халқаро исломий молия олимлари форуми (ISSF)нинг йигирманчиси Тошкент шаҳрида ўтказилмоқда. Ўзбекистон Республикаси Марказий банки тадбирнинг стратегик ҳамкори сифатида унинг халқаро даражада юқори савияда ўтказилишини таъминлади. Шунингдек, мамлакатдаги етакчи тижорат банклари ва молия ташкилотлари форумни қўллаб-қувватламоқда.
Форумнинг асосий мақсади исломий молияни ривожлантириш, илғор амалиётларни молия тизимига жорий этиш, олимлар, бошқарувчилар, стандартларни белгиловчи ташкилотлар ва соҳа мутахассислари ўртасида ҳамкорликни мустаҳкамлаш ҳамда исломий ҳуқуққа оид масалалар юзасидан фикр алмашиш майдонини яратишга қаратилган.
Ушбу нуфузли тадбирда Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳузуридаги Фатво маркази директори ўринбосари Ғуломиддин домла Холбоев ҳам иштирок этиб, "Ўзбекистонда ислом молияси хизматларини йўлга қўйиш истиқболлари" мавзусида маъруза қилди.
Форум доирасида ислом молия тизимига ўтиш жараёни, молиявий маҳсулотлар, ҳуқуқий ва меъёрий қийинчиликлар, амалиётдаги муаммолар ва уларнинг ечимлари муҳокама қилинди.
Тадбир Ўзбекистон учун ислом молияси соҳасида муҳим қадам бўлиб, мамлакатнинг ислом молиясида минтақавий марказ сифатидаги мавқеини мустаҳкамлашга хизмат қилади.
Шуни алоҳида айтиш жоизки, форумда халқаро экспертлар Ўзбекистон ислом молиясига тайёр эканини қайд этишди. Жорий йилнинг 16 сентябрь куни Ўзбекистонда ислом банкини жорий этиш тўғрисидаги қонун лойиҳаси биринчи ўқишдаёқ қабул қилингани ҳам шундан далолат беради. Бундай қонуннинг қабул қилиниши аҳоли ва тадбиркорларимизга қўшимча молиявий хизматлардан фойдаланиш имкониятини беради. Мазкур қонун лойиҳаси билан Солиқ ва Фуқаролик кодекслари ҳамда 8 та қонунга ўзгартириш ва қўшимчалар киритилмоқда. Хусусан, қонунчиликка исломий банк фаолияти, исломий молия операциялари ва стандартлари ҳамда инвестициявий депозит тушунчалари киритилмоқда. Исломий банк фаолиятини амалга ошириш ҳуқуқини берувчи лицензия жорий қилиниб, уни олиш бўйича талаблар белгиланмоқда.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
Ўз хоҳиш-истакларига қаттиқ берилиш ва Аллоҳга итоат этишдан бош тортиш – нафснинг эгизак сифатларидир ва барча муваффақиятлар йўлини тўсувчидир. Айнан шунинг учун ҳам бузғунчи нафс жазоланишликка лойиқдир. Яъни гуноҳга ундовчи нафсни синдириш учун унга қарши курашиш, бунинг учун нафсни барча манфурлиги, қабоҳати ва разолатини ўзига кўрсатган ҳолда камситиш йўли билан жазолаш лозим. Ғазаб оловида алангаланаётган нафсга қарши туришнинг энг яхши йўли бу уни чиройли ахлоқ билан жиловлаб, юмшоқлик ва беозорлик билан сўндиришдан иборатдир.
Тақво соҳиби Зунуни Мисрий қуддиса сирруҳу марҳамат қиладилар:
“Инсондаги ахлоқий фасод ва тубанлашувнинг сабаби олтитадир:
Биринчиси – охирати учун бажарадиган амалларда ниятнинг заифлиги;
Иккинчиси – вужуднинг ҳирсу шаҳватлар тутқунига айланиши;
Учинчиси – ўлим яқинлигига қарамай, узундан узоқ орзу ҳаваслар гирдобида ғарқ бўлиш.
Тўртинчиси – одамлар ризолигини Аллоҳ ризолигидан афзал кўриши.
Бешинчиси – Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларини тарк этиб, ҳавойи нафсига эргашиши.
Олтинчиси – ўзининг гуноҳларини оқлаш учун ўтган солиҳларнинг озгина камчиликларини дастак қилиши, уларнинг кўп яхши, ўрнакли амалларига эса эргашмаслиги[1]”.
Улуғ шайхларнинг ишончли, мўътабар китобларида нафсга қарши курашнинг кўплаб усул ва йўллари мавжудлиги айтилган. Аллоҳнинг розилигига эришмоқчи бўлганлар доимо ёдларида тутишлари учун улардан баъзларини келтириб ўтамиз.
Худони таниган азизлардан бирлари айтган эканлар:
“Биз тасаввуфни қандайдир сўз ва иборалардан эмас, балки очлик, дунё лаззатларидан воз кечиш, ёмон одатларни тарк этиш, Аллоҳнинг буюрганларини бажариб, қайтарганларидан қайтиш билан топдик”.
Бошқа бир донишманддан сўрабдилар:
– Нафсни жиловламоқ учун унга қандай монеълик қилиш зарур?
У зот жавоб берибдилар:
– Очлик ва ташналик билан кишанла, шон-шуҳратга, улуғликка бўлган интилишларини ва хоҳишларини сўндириб камсит, бой кишиларга хос бўлган одату сифатлардан уни маҳрум эт.
Абу Язид қуддиса сирруҳудан нақл этадилар:
Тушимда Аллоҳни кўрдим ва Ундан сўрадим:
– Эй яратган Эгам, менга Ўзингга элтадиган йўлини кўрсат!
Аллоҳ таоло марҳамат қилди:
– Нафсингни қолдир-да, Менга кел.
Шайхлардан бирлари шундай дебдилар:
“Бизнинг йўлимиз (тариқат) учта қоидага асосланган: фақат оч қолганда ейиш, беилож бўлгандагина ухлаш ва энг зарур пайтдагина сўзлаш!”.
Пирлардан яна бирлари муридига шундай насиҳат қилибди:
– Мусибат уч сабабга кўра келади: бадхулқлик, ёмон одатлардан қайтмаслик ва ёмон дўстликдан.
Талаба сўрабди:
– Бадхулқлик недир?
Пир жавоб берибди:
– Ҳаром емоқ.
Шогирд сўрабди:
– Одатлардан қайтмаслик деганда нимани тушунамиз?
Пир жавоб берибди:
– Бу кўз ва қулоқни тиймаслик — ҳаромга қараш, ғийбатга ўч бўлишлик.
Мурид яна сўрабди:
– Ёмон дўстлик дегани нимадир?
Бунга пирнинг жавоби шундай бўлибди:
– Кўнгилда пайдо бўлган нафсоний истакка дарҳол эргашишлик.
Таниқли илоҳиятчилардан бири бундай дейди:
“Бизнинг вазифамиз бизга ёмон муносабатда бўлганлардан қасос олиш эмас, аксинча, камтаринлик ва оддийлик билан улардан узр сўрашдир. Кимгадир туйилган нафрат туйғуларидан кўнгилни поклаш учун ўша одамга мурувват кўрсатиш керак эмасми?!”
Шундай қилиб, кимки нафсини улуғласа, дин унинг учун қадрсиздир. Ва аксинча, ким динини қадрласа, нафс унинг учун манфурдир (нафратлангандир).
Оддий одамлар ўз хатти-ҳаракатларини тузатишликка интиладилар, мумтоз зотлар эса ўзларининг руҳоний дунёлари ва ички аҳволарини яхшилашга эътибор қаратадилар.
Аллоҳга ибодат қилишда очликка чидаш ва тунги бедорликларга бардош беришлик у қадар қийин иш эмас. Аммо кишининг ўз феъл-хуйини бўлмағур одатлардан тозалашлиги хусусида гапирадиган бўлсак, бу ўта оғир ва мушкул ишдир.
“Ахлоқус солиҳийн” (Яхшилар ахлоқи) китобидан
Йўлдош Эшбек, Даврон Нурмуҳаммад
таржимаси.
[1] Масалан, ҳазрати Али ва Муовия розияллоҳу анҳумнинг ўрталаридаги ихтилофларни нотўғри талқин қилишиб, уларнинг мақтовга сазовор гўзал хислатларидан кўз юмадилар. Муҳаррир.