Sayt test holatida ishlamoqda!
22 Yanvar, 2025   |   22 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:20
Quyosh
07:43
Peshin
12:40
Asr
15:46
Shom
17:30
Xufton
18:47
Bismillah
22 Yanvar, 2025, 22 Rajab, 1446

ESKI ShAHARDAGI YaNGI TARIH

2.02.2021   2942   4 min.
ESKI ShAHARDAGI YaNGI TARIH

Munosabat

Taraqqiyotni belgilaydigan omillar ko'p, sabablar bisyor. Lekin bu sabab va omillarning hech biri ilm va bilimchalik abadiy, ma'rifatchalik mangu emas. Bugungi farovon hayot, saodatli kunlar, yuksak texnika asri, hech shubhasiz, ilmga asoslangan taraqqiyotning mahsulidir.

Kishiga faxr-iftixor bag'ishlaydigan jihati shuki, mana shunday yuksak taraqqiyotning tamal toshini Abu Muso Horazmiy bobomiz sanoq sonlar tizimini kashf etgani bilan, Abu Ali ibn Sino meditsinaga asos solgani bilan, Mahmud Zamaxshariy arab tili grammatikasini tuzgani bilan, Imom Buxoriy hadis ilmida tengi yo'q ekanligi bilan, Alisher Navoiy she'riyat mulkida sulton ekanligi bilan, Mirzo Ulug'bek yulduzlar toqiga narvonsiz qadam bosgani bilan qo'yib berdi.

Bu tarixiy haqiqatni chuqur anglagan muhtaram Prezidentimiz Shavkat Mirziyoev davlat rahbarligi lavozimiga kirishishlari bilan taraqqiyotga xizmat qiladigan barcha sohalarni tubdan isloh qilishni boshladilar. Ayniqsa, ma'rifatga, ma'naviyatga qaratayotgan yuksak e'tibori qisqa fursatda yaxshi natijalar bera boshladi.

“Hazrati Imom” majmuasiga yondosh tarzda bunyod etilayotgan mahobatli Islom tsivilizatsiyasi markazi o'tmish va kelajakni bir-biriga bog'lovchi ma'rifat maskani hamda Uchinchi Renessans poydevori bo'lib xizmat qiladi, inshoalloh.

Yaqindagina muhtaram Yurtboshimiz ushbu markazga tashrif buyurib, o'zlarining qimmatli tavsiya va maslahatlarini bera turib: “Bu maskanga kirgan kishi o'zi uchun ruhiy kuch va madad olib chiqishi kerak”, deya ta'kidladilar.

Darhaqiqat, bir zamonlar Bag'doddagi “Baytul hikma”, ya'ni “Donishmandlar uyi” qanchalik mashhur bo'lgan bo'lsa, O'zbekistondagi islom tsivilizatsiyasi markazi ham shunchalik, balki undan ham yuksakroq marralarni egallashiga shubha yo'q.

Ta'bir joiz bo'lsa, “Aql markazi” nafaqat yoshlarimiz, balki jannatmakon yurtimiz, muqaddas Vatanimizning har bir fuqarosi uchun “Aql markazi” va “Aql qayrog'i” bo'lib qoladi.

Yaqinda Saudiya Arabistoni nufuzli delegatsiyasining yurtimizga tashrifi chog'ida ushbu mamlakat bilan islom tadqiqotlari bo'yicha hamkorlikni yo'lga qo'yish masalasi muhokama qilindi. Shu anjumanda saudiyalik mehmonlar O'zbekistondagi islom tsivilizatsiyasi markazi filialini Ar-Riyod shahridagi Saud al-Faysal nomidagi ilmiy-tadqiqot markazida ochishni taklif etdi. Bu ushbu markaz islom olamida tan olinayotganidan dalolat.

O'zbekiston zaminidan etishib chiqqan buyuk zotlar, ulug' allomalar, mufassiru muhaddislar, mutafakkirlarning jahon ilm-fani, islom dini va madaniyatini rivojidagi roli dunyo hamjamiyati tomonidan keng e'tirof etilgan. Ularning kashfiyotlari, bitgan asarlari, ilm-fan yangiliklari, nafis san'at buyumlari, xattotlik namunalari jahon madaniyati merosida alohida o'rin tutadi.

Poytaxtimizning Eski shahar qismida qad ko'tarayotgan O'zbekistondagi islom tsivilizatsiyasi markazining mahobatli binosi hozirdanoq barchaning e'tiborini o'ziga tortmoqda. “Bobolarimizga munosib bino”ning me'moriy echimi, dizayni, milliy koloriti xalqimizning asrlar davomida shakllanib kelayotgan an'analari va ruhini o'zida mujassam etgan.

Shu bilan birga, buyuk ajdodlarimiz, ularning boy moddiy hamda ma'naviy merosi, ilm-ma'rifati, ibratli so'zlari va nasihatlariga tayangan holda, ma'nan barkamol, jismonan baquvvat avlodni tarbiyalash bugungi kunning eng acosiy vazifalaridan biridir.

Tuzgan rejangizning samarasini bir yil ko'rmoqchi bo'lsangiz, sholi eking, o'n yil ko'rmoqchi bo'lsangiz, mevali daraxt eking. Bir asr va mangu bahramand bo'lmoqchi bo'lsangiz, bolalarga ta'lim bering”, degan gap bor.

Demak, yoshlarni ma'rifatli, ma'naviyatli qilish yo'lida amalga oshirilayotgan bunday ulkan islohotlar asrlar osha xalqimizga xizmat qiladi. Buning natijasida yurtimizdan yana buxoriylar, termiziylar, zamaxshariylar, xorazmiylar, beruniylar, navoiylar etishib chiqajak, inshoalloh.

 

Ibrohimjon INOMOV,

O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi o'rinbosari

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Jabroil alayhissalom eng ko‘p tavsiya qilgan amal

22.01.2025   1674   4 min.
Jabroil alayhissalom eng ko‘p tavsiya qilgan amal

Islom dini jamoat, ittifoqlik, do‘stlik va mehr-oqibat dinidir. Bir mahalla, bir uyda yashaydigan qo‘shnilar insonga yaqin birodaridan ham yaqinroqdir. Qo‘shnilar o‘rtasidagi o‘zaro totuvlik, yaxshi aloqalar jamiyatning salohiyati va kuchi bo‘lishini ta’minlaydi. Zeroki, Islom dini qo‘shnilarga e’tibor berish, o‘zaro yordam va samimiy aloqalarni tiklashga chaqiradi va bu orqali birlik, ittifoqda bo‘lgan kuchli jamiyatni barpo qilishni talab qiladi.

Bas shunday ekan har bir musulmon qo‘shnisiga e’tibor berib, ularga go‘zal muomala qilishi va shariatga zid kelmagan haqlarini ado etishi kerakdir. Qo‘shnisiga yomonlik qilish, ozor berish musulmonning xulqi emasdir.

Imom Buxoriy va Muslim o‘z sahihlarida Ibn Umar roziyallohu anhu va Oisha roziyallohu anholardan rivoyat qilgan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bu haqda bunday deganlar:

وَعَنِ ابْنِ عُمَرَ وَعَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَا: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «مَا زَالَ جِبْرِيلُ يُوصِينِي بِالْجَارِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَيُوَرَّثُهُ». مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Ibn Umar roziyallohu anhu va Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Jabroil menga qo‘shni xususida tavsiya beraverganidan uni menga merosxo‘r qilib qo‘yarmikan, deb o‘ylab qoldim”, dedilar. Muttafaqun alayhi.

Qo‘shnilarining haqlariga rioya qilmaslik, ularga yomonlik qilish, ozor berish musulmonni eng yomon, ayanchli oqibatlarga olib keladi. Musulmon uchun imon sifatidan mosuvo bo‘lishdan ham ayanchli oqibat bo‘lmasa kerak?! Imondan mahrum bo‘lishdan, oxiratda jahannamga uloqtirilishdan ham ulkan halokat bo‘lmasa kerak?! Bu holga tushishdan Alloh asrasin!

Bunday ayanchli holatga tushib qolishdan ogohlantirib, bunday past, razil ishlardan qaytarib, Nabiy sollallohu alayhi vasallam bunday dedilar:

وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: واللهِ لَا يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لَا يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لَا يُؤْمِنُ قِيلَ: مَنْ يَا رَسُولَ اللهِ؟ قَالَ: «الَّذِي لَا يَأْمَنُ جَارُهُ بَوَائِقَهُ ، مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Allohga qasamki, mo‘min emas! Allohga qasamki, mo‘min emas! Allohga qasamki, mo‘min emas!” deganlarida, “Kim u, yo Allohning Rasuli?” deyildi. Shunda u zot: “Yomonliklaridan qo‘shnisi omonda bo‘lmagan kishi”, dedilar. Muttafaqun alayhi.

 

Hadisdan biz o‘rgangan foydali o‘gitlar:

1. Qo‘shnilar bilan o‘zaro totuvlikda yashash.
2. Qo‘shniga go‘zal muomala qilishning zarurligi.
3. Qo‘shnilar bilan yaxshi, samimiy aloqalar o‘rnatish, qo‘shnilarga e’tibor berish, qiyinchilik vaqtida, tuy va marosimlarda yordam qo‘lini cho‘zish.
4. Qo‘shnining shunday haqlari borki, ularga rioya qilish musulmonning vazifasidir.
5. Kim qo‘shnisiga ozor bersa, uning imoni mukammal emas.
6. Qo‘shniga yomonlik qilish musulmon axloqiga ziddir.
7. Har bir musulmon kishi qo‘shnilariga e’tibor berib, ularga go‘zal muomala qilishi va haqlarini ado etishi. Qo‘shnining haqlaridan: salom berish, bemor bo‘lsa, borib ko‘rish, shariatga zid kelmagan marosim va munosabatlarda ishtirok etish va ularda ko‘maklashish.
8. Qo‘shni zinasidagi chiroqni o‘chirib qo‘yish, ozor beradigan darajada televizor va radio ovozini baland qilish, qo‘shnining ayoli va qizlariga nazar solish, qo‘shnilarni poylab, josuslik qilish, istirohat vaqtlarida shovqin solish, o‘yin o‘ynash kabi holatlar bilan qo‘shnilarga ozor bermaslik.

Beknazar Muhammad Shakur,
Hadis ilmi maktabi katta o‘qituvchisi.