Bugungi kunda, internet, yanada aniqrog'i ijtimoiy tarmoqlar ko'plab insonlarning hayot maydoniga aylanib qoldi. Afsuski, ular bu hayotning noreal ekanligini anglab etishmayapti. Achinarlisi, mana shu sohta hayotlarida, o'zlari mutlaqo ilmga ega bo'lmasdan, nodonlarcha u er, bu erdan eshitgan gaplariga asosan axmoqlikka qo'l urib, musumlmonlarni, bo'lganda ham Islom ulamolarini kufrda ayblashib, qattiq gunohga botishmoqda. Ho'sh, dinimiz shariatiga ko'ra bir insonni kufrda ayblab, uni kofir deyishning hukmi qanday?
Islom dini ta'limotiga ko'ra, Allohning yagonaligi, Payg'ambar alayhissalom Uning elchisi ekaniga iymon keltirgan, islom diniga e'tiqod qiladigan har qanday kishi mo'min hisoblanadi. Hech kimga insonning iymonini o'lchash, uning musulmon yoki kofirligini aniqlash huquqi berilmagan. Chunki iymon qalbda bo'ladi. Qalb esa faqat Allohning hukmidadir. Alloh taolo bu haqda O'z Kalomi Qur'oni karimida shunday marhamat qiladi:
“Hammangiz Allohning “arqoni”ni (Qur'onini) mahkam tuting va firqalarga bo'linmang hamda o'zaro adovatda bo'lgan paytlaringizda dillaringizni (tutashtirib) oshno qilib qo'ygan Allohning ne'matini yodda tuting. Uning ne'mati tufayli birodarlarga aylandingiz. Do'zax chohi yoqasida turganingizda, sizlarni undan qutqardi. Shoyad haq yo'lni topgaysizlar, deb, Alloh O'z oyatlarini sizlarga shunday bayon qiladi” (Oli Imron surasi, 103oyat).
Bu oyati karima amalan musulmonlarni turli buzg'unchi oqimlar va fitnachi ixtiloflar ta'siridan ehtiyot bo'lgan holda ularni ogoh bo'lishga chorlaydi. Zero, o'zaro ixtiloflar, islom dini va muslumonlarni yomonotliq qilib ko'rsatish ortida faqat va faqat yovuz kuchlarning manfaatlari yotganini barchalarimiz, zinhor unutmasligimiz kerak. Islomdan ozgina xabari bor har qanday inson “kofir” so'zini aytishdan o'zini tiyadi. Chunki bir insonni yohud bir diyorda yashaydigan kishilarni yoppasiga kofirga chiqarish hamda butun boshli mamlakatlarni kufr diyori deyish o'ta nodonlik bo'lib, bunday so'zlarni faqat gumroh, ilmsiz, johil kishigina aytishi mumkin. Hadisi shariflardan birida, Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Kim hammani yomon desa, o'zi yomon” deganlar.
Islom dini ko'rsatmalarida bir insonni kofir deyishga shoshilmaslik, unga qilayotgan ishi noto'g'ri ekanini yotig'i bilan tushuntirish lozimligi ta'kidlanadi.
Ulamolar musulmonni kofirga chiqarish xususidagi savolga quyidagicha ittifoq qilishib javob berganlar: “Kim Allohdan o'zga iloh yo'q va Muhammad alayhissalom Uning Rasuli ekaniga qalbi bilan tasdiqlagan holda guvohlik bersa, u musulmondir. Unga hamma musulmonlarga qilinadigan muomala qilinishi kerak”.
Dinimiz ta'limotiga ko'ra, shirkdan tashqari har qanday gunoh qilgan inson toki o'sha gunohini halol deb hisoblamas ekan, kofir bo'lmaydi.
Musulmon kishini kofirga chiqarish mumkin emasligi borasida Imom Abu Dovud rivoyat qilgan hadisda bunday deyiladi: “Uch narsa iymonning aslidir:
Laa ilaha illalloh (Allohdan boshqa iloh yo'q!)” degan kimsaga tegmaslik;
Gunohi bois uni kufrda ayblamaslik;
Amali uchun uni Islomdan chiqarmaslik lozim.
Boshqa bir rivoyatda esa: “Kimda-kim o'z birodarini “kofir” desa, agar o'sha insonda shu narsa topilmasa, uning o'zi shunday bo'libdi”, deb ta'kidlangan. Shuningdek, kalimai shahodatni aytib, o'zining musulmonligini bildirib turgan kishining joniga, moliga zarar etkazmaslik zarur. Zohirida musulmon bo'lib ko'rinib, Islom amallarini qilayotganlar bilan yaxshi muomala qilinaveradi. Kishilarning ichki sirlari Allohning O'ziga havola. “Laa ilaha illalloh”ni aytib, musulmon bo'lgan odamni qilgan gunohi tufayli kofirga chiqarmaymiz. U kofir emas, osiydir.
Yana bir hadisi sharifda keltirilishicha, Usoma ibn Zayd “roziyallohu anhu” “Laa ilaha illalloh” degan bir odamni o'ldirib qo'yadi, Rasululloh sollallohu alayhi va sallam undan: “Laa ilaha illalloh”, desa ham o'ldirdingmi?” deb so'raydilar. Usoma: “U qo'rqqanidan, xavfsirab aytdi”, deydi. Shunda U zot alayhissalom: “Sen uning qalbini yorib ko'rdingmi?” deb, qattiq tanbeh beradilar.
Demak, turli hil internet tarmoqlari va guruhlarda ertalabdan kechgacha vaqtini bekor o'tkazib, odamlarni kofirlikda ayblab fitna, tuxmat va bo'hton qilayotgan kimsalar avvalo, Alloh taologa chin dildan tavba qilishlari lozim. Qolaversa, bunday ishlarni bas qilishi o'zi va atrofidagilar uchun ulkan foydadir. Yo'qsa, yuqoridagi hadisda ta'kidlanganidek o'zlari kufrga ketib qolishlari hech kab emas.
Zero, ulug'larimiz aytganlaridek: “Dunyoda hech bir amal hisobsiz qolmaydi. Alloh har bir amalingizni zarrasigacha hisobini qilguvchi Zotdir. Yaxshi bo'lsa mukoffotini, yomon bo'lsa JAZOSINI olasiz”!
Sayyidabror Umarov tayyorladi
Islom dini biror shaxs, guruh, mol-dunyoga nisbatan va obro‘-e’tibor topish uchun qilinadigan har qanday mutaassiblik va firqalarga bo‘linishni qoralaydi, tarafkashlikni johiliyat holatiga o‘xshatadi.
Mutaassiblikning turli ko‘rinishlari bor bo‘lib, ular kishining o‘zi, mol-dunyosi, farzandlari, millatini boshqalardan afzal bilib, bu yo‘lda ashaddiy ravishda kurashishi demakdir. Mo‘tabar manbalarimizda ota-bobolari va o‘zining nasabi bilan faxrlanish tuyg‘usi kishini do‘zaxga tortadi deb ta’kidlangan.
Mutaassiblik turlaridan biri bu diniy mutaassiblikdir. Diniy mutaassiblik deganda, ma’lum bir dinda asos bo‘lgan, ushbu din vakillari amal qiladigan ta’limot va qoidalarga qarshi chiqish, diniy tushunchalarni shariat ko‘rsatmalariga zid ravishda o‘zicha talqin qilib, boshqalarni unga ergashishga chorlash nazarda tutiladi. Diniy mutaassiblikning eng katta xatarlaridan biri bu, dinlararo muloqotga rahna solishdir.
Dinda mutaassibona harakat, dinda chuqur ketish, haddan oshish, Qur’on va Sunnatda kelgan ta’limotlarga zid ravishda o‘z fikriga ergashishni qattiq qoralanadi. Dinda haddan oshish deganda shariat belgilab qo‘ygan chegaradan chiqib ketish tushuniladi. Bu ish aqidada bo‘lsin, so‘z yoki amalda bo‘lsin, baribir. Bu borada Alloh taolo Baqara surasida “Ushbular Allohning chegaralaridir. Bas, ulardan tajovuz qilmang. Va kim Allohning chegaralaridan tajovuz qilsa, bas, o‘shalar, ana o‘shalar, zolimlardir”, deb marhamat qiladi.
Payg‘ambarimiz Muhammad sallallohu alayhi vasallam: “Dinda haddan oshishdan ehtiyot bo‘linglar. Chunki, sizlardan oldin o‘tganlarni dinda haddan oshishlik halok qilgandir” deb uqtirganlar.
Shunday ekan, bugungi kundagi ko‘plab muammolarning ildizi mutaassiblik va haddan oshish ekanligini hammamiz chuqur anglashimiz lozim. Xulosa o‘rnida, bu kabi muammolarning yechimi sifatida Faqih doktor Vahba Mustafo Zuhayliy janoblarining ushbu so‘zlarini keltirish bilan yakunlaymiz: “Islom mo‘tadil din bo‘lib haqiqatlardan birortasida chetga chiqishga yoki haddan oshishga yo‘l qo‘ymasligini anglatadi. Islomda va boshqa dinlarda dinda haddan oshish ham, e’tiqodda bir taraflama va g‘ayritabiiy bo‘lish ham, haddan tashqari qattiq olish ham, juda bo‘sh qo‘yib yuborish ham yo‘q…”.
Alloh ta’olo barchamizni haq yo‘ldan adashtirmasin.
Kosonsoy tumani "Sodod" jome masjidi imom-xatibi
Bahodir Mirfayziyev
Manba: @Softalimotlar