«Huquq» gazetasining 42-sonida chop etilgan «Serial – vaqt kushandasi(mi)?» sarlavhali maqolada bugungi kunning dolzarb muammolari, jumladan, yurtimiz telekanallarida namoyish etilayotgan xorij seriallari efir soatining ko'pligi, ulardagi qahramonlar kiyimi xijolatomuz ahvolda ekanligi, ushbu holatlar hamda qadahlar aks etgan sahnalar xiralashtirib berilayotgani, bu esa tomoshabin ongiga salbiy ta'sir ko'rsatishi yoritilgan.
Shu mavzuda ustozimiz shayx Muhammad Yusuf Muhammad Sodiq hazratlari bunday degan edi: «Afsuski, bu hozir to'g'rilanishi kerak bo'lgan dolzarb mavzulardan biri. Buyuk allomalar yurti bo'lgan joylarda odamlar ajdodlarimizdan emas, balki ular qattiq qaytargan narsalardan ibrat olishi achinarli hol. Ya'ni odamlar dinimiz qaytargan narsalardan ibrat olishmoqda.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. «Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Kim bir qavmga taqlid qilsa, u o'shalardandir” degan» (Imom Abu Dovud va Imom Nasaiy rivoyati).
Sharh: o'z qavmi, o'z dini va urf-odati turib, boshqalarning turmush tarzini, kiyinish va hayotdagi boshqa narsalarini ustun qo'yib, jon-jahdi bilan ularga o'xshashga harakat qilish odamga o'z ta'sirini o'tkazmay qolmaydi. O'sha odam «har kimga niyatiga yarasha» qoidasiga binoan o'zi taqlid qilgan qavmdan bo'ladi. Kofirlarga o'xshashni orzu qilib uringan bo'lsa, kofirlardan bo'ladi. Fojirlarga o'xshashga harakat qilgan bo'lsa, fojir bo'ladi va hokazo…
Islom ummati Alloh taolo yuborgan ta'limotlarning eng mukammaliga, har bir zamon va makonga munosib ta'limotga ravo ko'rilgan. Haq taolo bu ummatni boshqa barcha ummatlar ustidan shohid qilib, har bir narsada o'ziga xoslikni berib qo'ygan. Shu bois ham bu ummatga o'zidan boshqalarga o'xshashga harakat qilish, Alloh taolo osmondan tushirgan narsani qo'yib, boshqa millatlar erdan chiqargan narsalarga havas qilishi mutlaqo to'g'ri kelmaydi.
Yuqoridagi hadisda faqat kiyim haqida emas, balki umuman tashqi qiyofani qanday tutish kerakligi haqida ham so'z ketmoqda. Demak, tashqi qiyofa madaniyatida ham har kim o'zligini, ya'ni erkak erkakligini, ayol ayolligini, musulmon musulmonligini unutmasligi kerak. Huddi shunday musulmonlar boshqa millatlarga xos bo'lgan, ularni musulmonlardan ajratib turadigan narsalarga taqlid qilmasliklari lozim».
Munoviy roziyallohu anhu aytadi: «Hayo ikki xil bo'ladi: nafsoniy va iymoniy. Birinchisi barcha insonlarda yaratilgan bo'ladi. Unga avratni ochishdan yoki odamlar huzurida jinsiy yaqinlik qilishdan hayo qilish kabilar kiradi. Ikkinchisi esa musulmonning Allohdan qo'rqib harom ishlardan tiyilishidir».
Gunohlarning yomonliklaridan biri hayoni ketkazishidir. Hayo – barcha yaxshiliklarning asosi. Uning ketishi barcha yaxshiliklarning ketishidir. Gunohlar asta-sekin hayoni zaiflashtirib, bir yo'la yo'q qilib yuborishi ham mumkin.
Oynai jahonda berib borilayotgan fil'mlarning ba'zilari inson psixologiyasi, aqli va qalbiga salbiy ta'sir qilmoqda. Bu esa jamiyatda yangi jinoyatlar sodir bo'lishiga olib kelmoqda.
Ma'lumki, inson ikki, bir-biriga zid bo'lgan ruh va nafs jam qilingan yagona mavjudot hisoblanadi. Shunday ekan, salbiy oqibatlarga etaklovchi fil'mlar insonda yomon oqibatlarni keltirib chiqaradi. Eng xatarlisi yosh yigit-qizlar bunday fil'mlarni ota-onasi bilan ko'rishi va fil'm qahramonlariga o'xshashga harakat qilishidir.
Menimcha, inson ma'naviy-ruhiy ozuqa oladigan tarixiy, yoshlarni vatanga muhabbatli bo'lishga chorlovchi fil'mlarni ko'paytirish kerak. Halqimizning ma'naviy immunitetini kuchaytirish lozim. Fil'mlar ommaga namoyish qilinishdan oldin ulamolar va turli soha vakillari muhokamasida tasdiqlanishi zarur deb o'ylayman. Zero, «Maslahatli to'y tarqamas» deb bejiz aytilmagan.
Jasur RAUPOV,
Toshkent viloyati bosh imom-xatibi
2025 yil 10 iyul kuni Qur’oni Karim xodimi, ustoz, shayx Alijon qori Fayzulloh Maxdum boshchiligida «Qur’on va tajvidni o‘rgatish» bo‘limi xodimlari O‘zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasiga tashrif buyurishdi.
Ma’lumki, kutubxonada turli mavzudagi nodir qo‘lyozma asarlar, Qur’oni Karim qo‘lyozma nusxalarining namunalari saqlanadi. Mana shunday nodir manbalardan biri Hazrati Usmon mus'hafi hisoblanadi. Qur’oni Karimning ushbu noyob va qadimiy qo‘lyozma nusxasi tadqiqotchilar va keng jamoatchilikning doimiy e’tiborida bo‘lib kelgan.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev rahbarligida 2023 yil 22 dekabr kuni o‘tkazilgan Respublika ma’naviyat va ma’rifat kengashining kengaytirilgan yig‘ilishida muzeylar faoliyatini takomillashtirish bo‘yicha yetti yillik dastur qabul qilinishi e’lon qilindi. Ushbu yig‘ilish davomida berilgan topshiriqlar bo‘yicha 50-son Bayonnomaning 47-bandida Muqaddas kitob – Usmon Qur’oni sahifalarining konservatsiya va restavratsiya qilinishini ta’minlash belgilangan. Mazkur dasturni amalga oshirish maqsadida O‘zbekiston Madaniyat va san’atni rivojlantirish jamg‘armasi qo‘llab quvvatlovi ostida xorijlik mutaxassislar, jumladan, Kembrij universitetidan Kristine Rose, fransiyalik restavratorlar Aksell Deleau va Koraliye Barbe, Istanbul qo‘lyozmalar ustaxonasi va arxiv bo‘limi mudiri Nil Baydar Usmon mus'hafini bosqichma-bosqich ta’mirlash rejasini ishlab chiqib, kelgusida muhofaza qilish bo‘yicha tavsiyalarni berdilar. Jumladan, «yengil restavratsiya ishlari»ni amalga oshirishdan avval Hazrati Usmon Qur’oni sahifalarini skaner qilish va matnini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha yo‘nalishlar belgilab olindi.
Ushbu xayrli ishlarning davomi sifatida O‘zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasida Hazrati Usmon Mus'hafi matnini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha muhim yig‘ilish bo‘lib o‘tdi. Unda «Qur’on va tajvidni o‘rgatish» bo‘limi mudiri shayx Alijon qori Fayzulloh va Kutubxona mudiri Kamoliddin Mahkamov boshchiligida bo‘lim xodimlari ishtirok etishdi. Yig‘ilishda «Mo‘yi muborak» madrasa-muzeyida saqlanayotgan Hazrati Usmon Mus'hafining tarixi va bugungi kundagi ahamiyati haqida so‘z yuritilib, uni kelajak avlodlar asrab-avaylashga xizmat qiladigan muhim masalalar muhokama qilindi. Jumladan, Hazrati Usmon Qur’oni sahifalari va fondda saqlanayotgan 1905 yilda Sankt-Peterburgda olingan nusxasini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha taklif va mulohazalar bildirilib, kelgusida qilinadigan ishlar rejalashtirildi.
AlQuranuz