Sayt test holatida ishlamoqda!
18 Iyun, 2025   |   22 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:29
Asr
17:40
Shom
20:02
Xufton
21:41
Bismillah
18 Iyun, 2025, 22 Zulhijja, 1446

2. BAQARA SURASI, 231–232 OYaTLAR

19.12.2020   5544   10 min.
2. BAQARA SURASI, 231–232 OYaTLAR

وَإِذَا طَلَّقۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَبَلَغۡنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمۡسِكُوهُنَّ بِمَعۡرُوفٍ أَوۡ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعۡرُوفٖۚ وَلَا تُمۡسِكُوهُنَّ ضِرَارٗا لِّتَعۡتَدُواْۚ وَمَن يَفۡعَلۡ ذَٰلِكَ فَقَدۡ ظَلَمَ نَفۡسَهُۥۚ وَلَا تَتَّخِذُوٓاْ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ هُزُوٗاۚ وَٱذۡكُرُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَمَآ أَنزَلَ عَلَيۡكُم مِّنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَٱلۡحِكۡمَةِ يَعِظُكُم بِهِۦۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ٢٣١

231. Hotinlaringiznitaloqqilganingizdaiddalaritugasa, ularniyaxshilikbilanushlabqolinglaryokiyaxshilikchajavobiniberinglar. Ulargazulmbilanzararetkazishniyatidaushlabqolmanglar. Kimshundayqilsa, o'zigazulmqilganbo'ladi. Allohningoyatlarinihazilsanamanglar. Allohningsizlargaberganne'matini, nasihatuchuntushirganKitobinivahikmatiniyoddatutinglar. Allohdanqo'rqinglarvabilinglarki, Allohalbattahammanarsanibiluvchidir!

Ya'ni, erlar xotinlarini taloq qilishganida idda muddati tugagach, yana uni qaytarib olishi yoki yaxshilikcha, mahrini berib, javobini berishlari kerak. Islomning ilk davrida ba'zi johil kimsalar xotinlariga mahrini qaytarmaslik uchun u bilan yashashmas, ammo javobini ham berishmas edi. Bunday holat ayollarga nisbatan zulmdir, Allohning amrlariga qarshi chiqishdir. Kim Alloh chegaralarini buzguday bo'lsa, o'z joniga jabr qilgan bo'ladi. Alloh taolo bunday degan: "Eymo'minlar, sizlarmo'minalarninikohingizgaolsangizu, so'ngraularga "teginish"danoldinularnitaloqqilsangiz, uholdasizlaruchunularningzimmasidasanaydiganiddayo'qdir. Sizlarularni (ozginamoddiy) bahramandetib, chiroylikuzatishbilankuzatingiz" (Ahzob, 49).

Musulmon er iloji boricha taloq qilmaslik ruhida tarbiya topgan bo'ladi, chunki Islom shariatida taloqqa eng noxush narsa sifatida qaraladi. Taloq qilishdan Allohning arshi larzaga keladi, degan tushunchaga ega musulmon er o'zining bu huquqini eng oxirgi chora sifatidagina qo'llaydi. Chunki hadisi sharifda: «Alloh azza va jalla eng yomon ko'rgan halol – taloqdir», deyilgan. Shuning uchun ayollar iloji boricha erlaridan taloq talab qilmasliklari kerak. Erlar ham o'zlarini bu so'zni aytishdan saqlashlari lozim. Oilaning mustahkamligini ta'minlash maqsadida shariatda taloq qilishdan boshqa iloji qolmaganida ham bu ishni birdan sodir etmasdan, odoblarni yo'lga qo'yish tavsiya etilgan. Bu tavsiyada ham shoyad er o'ylab ko'rib, taloq qilish fikridan qaytsa, degan hikmat yotadi.

وَإِذَا طَلَّقۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَبَلَغۡنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا تَعۡضُلُوهُنَّ أَن يَنكِحۡنَ أَزۡوَٰجَهُنَّ إِذَا تَرَٰضَوۡاْ بَيۡنَهُم بِٱلۡمَعۡرُوفِۗ ذَٰلِكَ يُوعَظُ بِهِۦ مَن كَانَ مِنكُمۡ يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۗ ذَٰلِكُمۡ أَزۡكَىٰ لَكُمۡ وَأَطۡهَرُۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ٢٣٢

232. Hotinlaringiznitaloqqilganingizdaularningiddalaritugasa, shariatgamuvofiqo'zarokelishishganbo'lsa, erlarigaqaytanikohlanishdanto'smanglar. BunasihatAllohgavaqiyomatkunigaimonkeltirganlargadir. Busizlargasafoliroq, poklikroqdirvaAllohbilganinisizlarbilmassizlar!

Ya'ni, er xotinini taloq qilsayu iddalari tugagach shariatga muvofiq yana qayta nikohlanishga qaror qilishsa, bundan ularni qaytarmaslik lozim. Bu narsa juvonni ham, bokirani ham nazarda tutadi. Allohga va qiyomat kuniga imon keltirganlar ushbu nasihatga amal qilsinlar. Hasan roziyallohu anhu rivoyat qiladi: "Ma'qal ibn Yasorning singlisi bir kishiga erga tekkan edi, eri uni taloq qildi. Keyin to iddasi tugagunicha uni tashlab qo'yib, yana o'ziga xotinlikka so'radi. Shunda Ma'qal bunga qarshilik qilib: "Uni iddasi tugamasidan oldin qaytarib olish imkoniga ega bo'laturib o'z holiga tashlab qo'ydi, endi uni yana xotinlikka so'ratadimi?!" deb kuyovi va singlisining yarashib ketishiga to'sqinlik qildi. Shu asnoda Alloh taolo Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga yuqoridagi: "Hotinlaringiznitaloqqilganingizdaularningiddalaritugasa, shariatgamuvofiqo'zarokelishishganbo'lsa, erlarigaqaytanikohlanishdanto'smanglar. BunasihatAllohgavaqiyomatkunigaimonkeltirganlargadir. Busizlargasafoliroq, poklikroqdirvaAllohbilganinisizlarbilmassizlar!" oyati karimasini nozil qildi. Payg'ambar alayhissalom Ma'qalni chaqirib, unga mazkur oyatni qiroat qilib berdilar. Ma'qal kuyovi bilan singlisiga to'sqinlik qilishni bas qilib, Alloh taoloning amriga bo'ysundi" (Buxoriy rivoyati). Nofe' roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: "Umar ibn Hattobning (roziyallohu anhu) o'g'li xotinini hayz paytida bir taloq qildi. Rasululloh alayhissalom unga xotinini qaytarib olishni, hayzdan poklanib, yana hayz ko'rgach qayta poklangunicha uyida ushlab turishni, keyin agar istasa, hayzdan poklangan vaqtida unga yaqinlik qilmay turib talog'ini berishni buyurdilar". Ayollarni taloq qilishda rioya etilishi lozim bo'lgan, Alloh taolo buyurgan idda (muddat) mana shudir. Agar o'zlaridan so'rashsa, Abdulloh: "Agar uch taloq qilgan bo'lsang, xotining to boshqa erga tegib chiqmagunicha senga harom", der edilar. Ibn Umar: "Agar bir yoki ikki bora taloq qilgan bo'lsang, hazrati Rasululloh bunday holda nima qilishni menga buyurgandilar", deydilar" (Buxoriy rivoyati).

Tafsiri irfon
Boshqa maqolalar
Maqolalar

O‘zbekiston hojilarining Prezident Shavkat Mirziyoyevga Qurbon hayiti munosabati bilan yo‘llagan tabrigi

05.06.2025   19992   4 min.
O‘zbekiston hojilarining Prezident Shavkat Mirziyoyevga Qurbon hayiti munosabati bilan yo‘llagan tabrigi

 

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti

Shavkat Mirziyoyev Janobi Oliylariga

 

Bismillahir Rohmanir Rohim

Assalomu alaykum va rahmatullohi va barakotuh

Muhtaram Prezident Janobi Oliylari!

 

Alloh taologa behisob shukrki, Sizning bevosita tashabbuslaringiz va sa’y-harakatlaringiz bilan haj amallarini yuqori saviyada tashkil etishga muvaffaq bo‘lmoqdamiz.

Bunday e’tibor va ehtiromni biz hojilar chin yurakdan his etib, yaratilgan barcha qulayliklar uchun Sizga chuqur minnatdorlik izhor etamiz.

Hurmatli Prezident Sizni va Siz orqali yurtdoshlarimizni haj ibodatini ado etayotgan hamyurtlarimiz nomidan musulmon ummati uchun eng ulug‘ bayram – Qurbon hayiti bilan samimiy muborakbod etamiz.

Biz, o‘zbekistonlik hojilar shunday fayzli kunlar uchun shukronalar aytib, Haq taolodan jonajon yurtimizga qut-baraka, aziz xalqimizga farovonlik va farzandlarimizga barkamollik so‘rab ezgu duolar qilmoqdamiz.

Zero, Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) “Duolarning eng yaxshisi arafa kuni qilingan duodir”, deb xushxabar berganlar.

Alloh taoloning bayti joylashgan muqaddas zaminda – Mino, Arafot kabi muborak manzillarda ulug‘ amallarni ixlos ila bajarmoqdamiz.

Sizni vaqt ajratib, muborak haj ziyorati uchun yaratilgan sharoitlar va salomatligimiz haqida so‘raganingiz hamda har kuni holimizdan xabardor bo‘lib turganingiz ibodat bilan yurgan biz hojilarni cheksiz darajada mamnun etdi.

Bunday e’tibor va ehtiromni Saudiya Arabistonining mutasaddilari ham yuqori baholab, Siz Janobi Oliylariga hurmat va duolarini izhor etmoqdalar.

Muborak maskanlarda har bir ziyoratchi Sizning g‘amxo‘rligingizni yurakdan his qilib, ko‘zlarida yosh bilan duolar qilayotganini alohida aytib o‘tmoqchiman.

Sizga aytadigan yana bir xabarimiz, Saudiya Arabistonida bo‘lib turgan yurtimizning diniy soha vakillari hamda ziyoratchilari tomonidan mavsum davomida Qur’oni karim 10 ming marotaba xatm qilinib, yurtimizga tinchlik, xalqimizga farovonlik tilab duolar qilindi.

Hurmatli Prezident, Siz yaratib bergan imkoniyatlardan ruhlanib, o‘zbekistonlik hojilar yurtga qaytganimizdan keyin “Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari” degan ezgu tashabbusni bir ovozdan ilgari surib, Uchinchi renessans yaratuvchilarini tarbiyalashda Sizga ko‘makchi bo‘lmoqchimiz.

Siz boshchiligingizda yurtimizda tinchlikni mustahkamlash, xalqimizning ma’naviyatni yuksaltirish, ayniqsa yoshlarning sifatli ta’lim olishi, kasb-hunar egallashi, kerak bo‘lsa dunyoni egallashi kabi masalalar eng ustuvor vazifaga aylandi.

Shunday ekan, biz hojilar yurtimizga qaytgach, quyidagi ishlarni amalga oshirmoqchimiz:

– ona-Vatanimiz taraqqiyotiga xolis xizmat qilish, mahallalarda tinchlik va birdamlikni mustahkamlash, aholi orasida tinchlik-osoyishtalikni qadriga yetish, xalqimizni ma’nan yuksaltirish, jamiyatdagi islohotlarga daxldorlik hissini oshirish kabilarga targ‘ib etish;

– kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish, ilmni qadrlash va ilm-ma’rifatga homiylikda namuna bo‘lish;

– to‘ylar, oilaviy tadbirlar va marosimlarda me’yoriylikka amal qilgan holda kamxarj va ixcham o‘tkazishda bosh-qosh bo‘lish;

– kiyinishda va muomalada oddiylik va kamtarinlikka amal qilish, dabdababozlik, isrofgarchilik, maishatbozlik kabi illatlardan yiroq bo‘lishni targ‘ib qilish;

– yoshlarni muvaffaqiyatlarga faqat o‘qib-o‘rganib, ilm bilan erishish mumkinligini o‘rgatish;

– ustozlar, o‘qituvchi va murabbiylarga doimo ehtirom ko‘rsatish, ularni moddiy qo‘llab-quvvatlash ishlariga ko‘mak berish;

– mahallalardagi notinch oilalar, shu jumladan tarbiyasida muammosi bor yoshlar o‘rtasida tushuntirish ishlarini olib borish;

– hududlardagi maktablarning ta’mirga muhtoj qismini joriy ta’mirlash ishlariga ko‘maklashish;

– xayriya, mehr-muruvvat va yordam ko‘rsatish ishlarini ko‘paytirish.

Barcha hojilarimiz yurtimizga qaytgandan so‘ng ushbu tashabbuslarni qat’iy amalga oshirishga va’da beramiz.

Zero, jonajon Vatanimiz kelajagi, xalqimiz farovonligi va yurtimiz shonu shuhrati Siz aytganingizdek yoshlarimiz qo‘lidadir. Ular ertaga O‘zbekistonni yanada kuchli, yuksak taraqqiy etgan davlatga aylantirish uchun o‘zlarining bor bilimi, iqtidori va kuch-g‘ayratini safarbar qilsa, ko‘zlagan barcha ezgu maqsadlarimizga, albatta erishamiz.

Yusuf Xos Hojib bobomiz aytganlaridek:

“Zakovat bor joyda ulug‘lik bo‘ladi,

Bilim bor joyda buyuklik bo‘ladi”.

 

 

Hurmatli Prezident Janobi Oliylari!

 

Biz, 15 ming hoji duolar ijobat bo‘ladigan Arafotda turib, Alloh taolodan Sizga mustahkam sog‘lik, uzoq umr va ulkan muvaffaqiyatlar tilab, olib borayotgan barcha ishlaringizda madadkor bo‘lishini so‘rab iltijolar qilyapmiz.

Alloh taolo butun dunyo mo‘min-musulmonlariga Qurbon hayitini muborak aylasin, tinchlik-xotirjamlik ato etsin, ibodatlarimizni O‘z dargohida husni qabul aylasin, ona Vatanimizni obod, xalqimiz hayotini yanada farovon qilsin!

Qurbon hayiti muborak bo‘lsin!

 

Hurmat va kamoli ehtirom ila,

 

O‘zbekiston hojilari,

Makka shahri Arafot vodiysi,

2025 yil 5 iyun

Maqolalar