Sayt test holatida ishlamoqda!
19 Iyun, 2025   |   23 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:50
Peshin
12:29
Asr
17:40
Shom
20:02
Xufton
21:41
Bismillah
19 Iyun, 2025, 23 Zulhijja, 1446

2. BAQARA SURASI, 231–232 OYaTLAR

19.12.2020   5549   10 min.
2. BAQARA SURASI, 231–232 OYaTLAR

وَإِذَا طَلَّقۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَبَلَغۡنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمۡسِكُوهُنَّ بِمَعۡرُوفٍ أَوۡ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعۡرُوفٖۚ وَلَا تُمۡسِكُوهُنَّ ضِرَارٗا لِّتَعۡتَدُواْۚ وَمَن يَفۡعَلۡ ذَٰلِكَ فَقَدۡ ظَلَمَ نَفۡسَهُۥۚ وَلَا تَتَّخِذُوٓاْ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ هُزُوٗاۚ وَٱذۡكُرُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَمَآ أَنزَلَ عَلَيۡكُم مِّنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَٱلۡحِكۡمَةِ يَعِظُكُم بِهِۦۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ٢٣١

231. Hotinlaringiznitaloqqilganingizdaiddalaritugasa, ularniyaxshilikbilanushlabqolinglaryokiyaxshilikchajavobiniberinglar. Ulargazulmbilanzararetkazishniyatidaushlabqolmanglar. Kimshundayqilsa, o'zigazulmqilganbo'ladi. Allohningoyatlarinihazilsanamanglar. Allohningsizlargaberganne'matini, nasihatuchuntushirganKitobinivahikmatiniyoddatutinglar. Allohdanqo'rqinglarvabilinglarki, Allohalbattahammanarsanibiluvchidir!

Ya'ni, erlar xotinlarini taloq qilishganida idda muddati tugagach, yana uni qaytarib olishi yoki yaxshilikcha, mahrini berib, javobini berishlari kerak. Islomning ilk davrida ba'zi johil kimsalar xotinlariga mahrini qaytarmaslik uchun u bilan yashashmas, ammo javobini ham berishmas edi. Bunday holat ayollarga nisbatan zulmdir, Allohning amrlariga qarshi chiqishdir. Kim Alloh chegaralarini buzguday bo'lsa, o'z joniga jabr qilgan bo'ladi. Alloh taolo bunday degan: "Eymo'minlar, sizlarmo'minalarninikohingizgaolsangizu, so'ngraularga "teginish"danoldinularnitaloqqilsangiz, uholdasizlaruchunularningzimmasidasanaydiganiddayo'qdir. Sizlarularni (ozginamoddiy) bahramandetib, chiroylikuzatishbilankuzatingiz" (Ahzob, 49).

Musulmon er iloji boricha taloq qilmaslik ruhida tarbiya topgan bo'ladi, chunki Islom shariatida taloqqa eng noxush narsa sifatida qaraladi. Taloq qilishdan Allohning arshi larzaga keladi, degan tushunchaga ega musulmon er o'zining bu huquqini eng oxirgi chora sifatidagina qo'llaydi. Chunki hadisi sharifda: «Alloh azza va jalla eng yomon ko'rgan halol – taloqdir», deyilgan. Shuning uchun ayollar iloji boricha erlaridan taloq talab qilmasliklari kerak. Erlar ham o'zlarini bu so'zni aytishdan saqlashlari lozim. Oilaning mustahkamligini ta'minlash maqsadida shariatda taloq qilishdan boshqa iloji qolmaganida ham bu ishni birdan sodir etmasdan, odoblarni yo'lga qo'yish tavsiya etilgan. Bu tavsiyada ham shoyad er o'ylab ko'rib, taloq qilish fikridan qaytsa, degan hikmat yotadi.

وَإِذَا طَلَّقۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَبَلَغۡنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا تَعۡضُلُوهُنَّ أَن يَنكِحۡنَ أَزۡوَٰجَهُنَّ إِذَا تَرَٰضَوۡاْ بَيۡنَهُم بِٱلۡمَعۡرُوفِۗ ذَٰلِكَ يُوعَظُ بِهِۦ مَن كَانَ مِنكُمۡ يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۗ ذَٰلِكُمۡ أَزۡكَىٰ لَكُمۡ وَأَطۡهَرُۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ٢٣٢

232. Hotinlaringiznitaloqqilganingizdaularningiddalaritugasa, shariatgamuvofiqo'zarokelishishganbo'lsa, erlarigaqaytanikohlanishdanto'smanglar. BunasihatAllohgavaqiyomatkunigaimonkeltirganlargadir. Busizlargasafoliroq, poklikroqdirvaAllohbilganinisizlarbilmassizlar!

Ya'ni, er xotinini taloq qilsayu iddalari tugagach shariatga muvofiq yana qayta nikohlanishga qaror qilishsa, bundan ularni qaytarmaslik lozim. Bu narsa juvonni ham, bokirani ham nazarda tutadi. Allohga va qiyomat kuniga imon keltirganlar ushbu nasihatga amal qilsinlar. Hasan roziyallohu anhu rivoyat qiladi: "Ma'qal ibn Yasorning singlisi bir kishiga erga tekkan edi, eri uni taloq qildi. Keyin to iddasi tugagunicha uni tashlab qo'yib, yana o'ziga xotinlikka so'radi. Shunda Ma'qal bunga qarshilik qilib: "Uni iddasi tugamasidan oldin qaytarib olish imkoniga ega bo'laturib o'z holiga tashlab qo'ydi, endi uni yana xotinlikka so'ratadimi?!" deb kuyovi va singlisining yarashib ketishiga to'sqinlik qildi. Shu asnoda Alloh taolo Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga yuqoridagi: "Hotinlaringiznitaloqqilganingizdaularningiddalaritugasa, shariatgamuvofiqo'zarokelishishganbo'lsa, erlarigaqaytanikohlanishdanto'smanglar. BunasihatAllohgavaqiyomatkunigaimonkeltirganlargadir. Busizlargasafoliroq, poklikroqdirvaAllohbilganinisizlarbilmassizlar!" oyati karimasini nozil qildi. Payg'ambar alayhissalom Ma'qalni chaqirib, unga mazkur oyatni qiroat qilib berdilar. Ma'qal kuyovi bilan singlisiga to'sqinlik qilishni bas qilib, Alloh taoloning amriga bo'ysundi" (Buxoriy rivoyati). Nofe' roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: "Umar ibn Hattobning (roziyallohu anhu) o'g'li xotinini hayz paytida bir taloq qildi. Rasululloh alayhissalom unga xotinini qaytarib olishni, hayzdan poklanib, yana hayz ko'rgach qayta poklangunicha uyida ushlab turishni, keyin agar istasa, hayzdan poklangan vaqtida unga yaqinlik qilmay turib talog'ini berishni buyurdilar". Ayollarni taloq qilishda rioya etilishi lozim bo'lgan, Alloh taolo buyurgan idda (muddat) mana shudir. Agar o'zlaridan so'rashsa, Abdulloh: "Agar uch taloq qilgan bo'lsang, xotining to boshqa erga tegib chiqmagunicha senga harom", der edilar. Ibn Umar: "Agar bir yoki ikki bora taloq qilgan bo'lsang, hazrati Rasululloh bunday holda nima qilishni menga buyurgandilar", deydilar" (Buxoriy rivoyati).

Tafsiri irfon
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Muazzam kunlar og‘ushidamiz

05.06.2025   16420   4 min.
Muazzam kunlar og‘ushidamiz

Diyorimizga ulug‘ ayyom kirib kelmoqda. Qutlug‘ Iydul Azho vatandoshlarimizni xayru saxovat, mehr-oqibat sari chorlaydi. Bu bayram chin ma’noda odamiylik ayyomi. Insonlarga mehr, o‘ksik ko‘ngillarga shodlik ulashish fursati.


Qalblari himmat va karam ne’matidan bobahra xalqimiz bu muazzam kunlarni boy bermaslik uchun fursatni g‘animat biladilar va savobdan bahramand bo‘lib qolishga harakat qiladilar.


Dinimiz ko‘rsatmalari, shariat hukmlarini ustivor tutgan qodir vatandoshlarimiz qurbonliklar qilib, Haqni rozi qilishga, haqdorlar ko‘nglini olishga intiladilar. Yaratganning rahmati yog‘ilib turgan damlarda duolar mustajob bo‘ladi. Alloh taolo o‘zining kalomida “Parvardigoringiz uchungina namoz o‘qing va qurbonlik qiling”, - deb marhamat qiladi.


Bu borada sarvari koinot sayyidimiz ibratlari o‘rinli. Oila a’zolarimizni yo‘qlash, qo‘shnilar holidan xabar olishda, miskinlarni sevintirish-u, xastalar ahvolidan  ogoh bo‘lishda ularning hadisi muboraklari bizga nurli yo‘l, deymiz.


Amallar ko‘p. Ularga beriladigan savoblarning darajasi amalga qarab belgilanadi. Eng savobi ko‘p amal bu farz hisoblansa, boshqalarga yaxshilik ulashish undan keyingi o‘rinda turadigan ulug‘ ibodatdir!


Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam muborak hadislarida boshqalarga qilinadigan yaxshilikni farzdan keyingi o‘rinda turishini bayon qilib shunday dedilar: “Farzlarni ado qilishdan keyingi o‘rinda turadigan Allohga eng suyukli bo‘lgan amal bu musulmoning qalbiga xursandchilikni kiritishdir”.


Shuning uchun Shayx Abdulloh Hoshim rahmatullohi alayh qozilikdan kelgan maoshning teng yarmiga shirinlik sotib olib, o‘zlari bilan olib yurar va har doim uchratgan bolaga shirinlikdan berib, uni xursand qilar edilar.


Ulug‘ kunlarda turibmiz. Har damni g‘animat bilishlik, bir birimizga saxovatda ibrat bo‘lishimiz savobli amallar ekanini his qilmog‘imiz lozim. Bu kunda isrofgarchilikdan xoli dasturxonlar yozish, borimizni boshqalar bilan bo‘lishishga intilishimiz darkor. Xayrni,  yaxshilikni gunohga almashtirib qo‘ymaslik uchun ham uyg‘oq ko‘ngil bo‘lish talab etiladi.


Bugun muazzam kunlar og‘ushidamiz, dedik. Vatandoshlarimiz ulug‘ safarlarni ixtiyor etganlar. Ayni fursatlarda hojilarimiz Mino, Arofat vodiylarida, Muzdalifada – duolar qabul bo‘ladigan makonlarda, zamonlarda ibodatlar qilib, elu yurtga tinchlik, osoyishtalik so‘ramoqdalar. Bu duolar barakotidan diyorimiz ahliga qancha yaxshiliklar yetishadi, inshaalloh. Ibodatlar huzurini totgan odamlarning qalbi salim, ehsonu, muruvvatda peshqadam bo‘lishlari bu eng katta yaxshilik aslida. Hojilarimiz safar odoblarini tushunib, ulug‘ dargohlardan nasibador bo‘lib qaytadilar. Diyorimizga qaytganlaridan so‘ng esa yoshlarimiz ma’naviyatiga kamarbasta bo‘ladigan, Haq va haqiqat yo‘lida sidqidil xizmat qiladigan xolis Haq xizmatchilariga aylanadilar, degan umidimiz bor. Bunday ulug‘ ziyoratlar insonni qaysi yoshda bo‘lmasin, ezguliklarga xayrixox qiladi. O‘zgalar qalbini tushunishga, vatan va xalq manfaati yo‘lida sa’y-harakatga chorlaydi.


Bu kunlarning Yaratgan dargohidagi o‘rni musharraf. Hayit kechalarida duolar qabul bo‘ladi. Qurbonlik go‘shtlaridan nasibador oilalarga xursandchilik kiradi. Bu ehsonlar ortida ham mehr-oqibat, o‘zaro bag‘rikenglik maqsadi mujassam. Biz bu makonda yasharkanmiz, turli millatlar vakillari yagona O‘zbekistonning fuqarolarimiz. O‘zaro tenglik, adolat hukm surgan yurtda birodarlik, yaxshi qo‘shnichilik an’analarini qadrlab yashamoqdamiz. Mahallalarda hamkorlik bilan obodlik sari yo‘l ochilyapti. Vatanimiz kundan- kunga farovon, xalqimiz turmushi chiroyli bo‘lib boryapti. Bu ne’matlarga shukrona qilish, to‘g‘ri yo‘lda sobitqadam bo‘lish ma’rifatimiz, ma’naviyatimiz kamolidan darak beradi.


Xalqimizga saodat va sano ayyomi – Qurbon hayiti muborak bo‘lsin! Barchamizni Yaratgan xayru xursandchiliklar ustida bardavom qilsin. Vatanimiz tinch, yurtdoshlarimizning oilalari farovon bo‘lsin.

Xolmurod MAMAJONOV,

Farg‘ona shahar “Ummul quro” masjidi imom-xatibi

O'zbekiston yangiliklari