Sayt test holatida ishlamoqda!
24 Dekabr, 2024   |   23 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:21
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:02
Xufton
18:22
Bismillah
24 Dekabr, 2024, 23 Jumadul soni, 1446

Mo'min boy bo'lsa, nimasi yomon?

7.12.2020   2064   5 min.
Mo'min boy bo'lsa, nimasi yomon?

Yaqinda bir yigitning: “Ayrim imomlar qimmat avtoulov minib, eng yaxshi kiyimlarni kiyib, maza qilib yuradi. Tag'in kamtar va xokisor bo'lish, isrof qilmaslik to'g'ri­si­da nasihat qilishadi. Axir, o'zi markabini so­tib, yo'qsillarga tar­qat­sa, bo'lmaydimi?..” de­gani­ni eshitib qoldim.

Afsuski, odamlar orasida shunday fikrlaydigan­lar oz emas. Ba'zi kishilar ko'z o'ngida imom, umuman, mu­sulmon kishi deganda, qan­daydir qoloq bir inson qiyofa­si jonlanadi. Go'yo, mo'­min-­musulmonlarning hayot tar­zi, tutumi masjidda o'ti­ri­shu ma'rakaga borishdan ibo­ratdek...

Bunday qarash qayoqdan ­paydo bo'ldi?! Imom, musul­mon deganda faqat nochor, jonsarak, ovozi zo'rg'a chiqadigan kishini tasavvur qiluvchilar ko'ziga “zamonaviy” ko'ringan mo'min-musulmon dinga amal qil­mayotgandek ko'rinadi, she­­killi. .

Holbuki, kimning boy yoki faqir bo'lishi Alloh­ning izni bilan, qanday ­hayotni tanlashi o'zining ishi. Nasihat qilish, yaxshilikka buyurib, yomonlikdan qaytarish – na­faqat imom, balki har bir mo'­minning vazifasi.

Alloh taolo halol kasb bilan topilgan boylikni hech kimga harom qilmagan. Boshqalarga yarashgan boy­lik nega endi mo'min-musul­monga yarashmas ekan?! Ni­koh o'qiyotgan imom kuyovga: “Ayolingizning ta'minoti, kiyim-kechagi, zeb-ziynati, uy jihoziyu ro'zg'or buyumlari zimmangizda”, deb sha­riat ko'rsatmasini eslatsa-yu, o'zi nochor yashasa?! Minbarda: “Far­zandlaringizni o'qi­­ting, ta'lim yo'lida molin­gizni ayamang, deb o'zi birov­ning qo'liga qarab tur­sa? Imomlik­ni uddalab, bo'sh vaqtida tijorat bi­lan shu­g'ullansa – buning nimasi yomon?!

“Imom” so'zi istilohda “ol­­dinda turuvchi” degan ­ma'no­ni anglatadi. U odam­lar­ga pesh­qadamdir. U na­moz­da oldinda turgani­dek, boshqa ishlarda ham pesh­vo bo'lishi kerak. Payg'am­barimiz sollallohu alay­hi va sallam ham imom – har bir ishda oldinda turuvchi edi­lar. U zotdan ke­yin Abu Bakr, Umar, Usmon, Ali ro­ziyal­lohu an­hum xa­lifa, shuningdek, imom edilar. Ular faqirlikka tar­g'ib ­qilishmagan. Tuya o'sha davr­ning eng yaxshi ulovi hi­soblanib, u zotlarning bir qanchadan yaxshi tuyalari bor edi. Hech biri tuya qimmatli ulov, eshak minamiz, de­yish­magan. Jannat bashorati berilgan ulug' sahobalar ora­si­da Abdurahmon ibn Avf ro­ziy­allohu anhu eng boyi edi.

Sahobalar halol tijoratda o'z­aro musobaqalashar edilar. Nabiy alayhissalom hech kim­ga nega boy bo'lib ketyapsan, demaganlar. Agar boylik ayb bo'lganida, Alloh taolo Sulaymon alayhissalomga boylik bermagan bo'lardi.

Islomda boy bo'lish emas, balki mol-dunyoga hirs qo'­yish qoralangan. Haq taolo bunday marhamat qiladi: «U sizlar uchun er yuzidagi barcha narsani yaratgan zot» (Baqara surasi, 29-oyat). Boshqa bir oyatda: «Ayting: “Bandalari uchun chiqargan Allohning ziynatini va pok rizqlarni kim haromga chiqardi?”» «Ayting: “U (ziynat va pok rizqlar) bu dunyoda imon keltirgan­lar (va boshqalar) uchun, qiyo­mat kunida esa xolis (mo'­minlarning o'zlari uchun bo'lur)”», deyiladi (A'rof surasi, 32-oyat). Mo'min boy bo'lsa, zakotini joyiga bersa, qan­day yax­shidir! .

Shayx Muhammad G'azzo­liy (1917–1996) bunday degan: “Qo­run ega bo'lgan mulk­dan ko'p­rog'iga ega bo'ling! Su­lay­monning saltanatidan kat­taroq saltanatni qo'lga ki­riting! Haqiqat qo'llovga muhtoj zamonda, uni qo'llash uchun bularning barini ilkingizda tuting! O'lim onlari kelgan paytda esa ularni Alloh yo'lida qoldiring! Kam­bag'al, soyilday yashash jannat yo'li deb ishonish telbalik va aldanishdir”.

 

Abdulloh ALIQULOV

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Fiqhga ikki xil qarash mumkinmi?

23.12.2024   1149   1 min.
Fiqhga ikki xil qarash mumkinmi?

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Faqihlarning fiqhga bergan ta’riflarida «dalil» degan so‘z bormi? Yo‘q. Ular faqat mukallaflarning amallari haqida gapirishdi, hukmlarning mukallaflarga nisbatan joriy bo‘lish holatlariga e’tibor qaratishdi. Demak, umumiy qilib aytadigan bo‘lsak, fiqhga ikki xil ta’rif berildi. Biri usuliy ulamolarning ta’rifi, ya’ni «Qur’on va Sunnatdan hukmlarni qay tarzda chiqarib olish haqidagi ilm» degan ta’rif. Ikkinchisi fuqaholar bergan ta’rif bo‘lib, unda hosil bo‘lgan hukmlarning mukallaflarga qanday joriy qilinishi asosiy o‘ringa qo‘yildi. Bu hukmlar mutlaq mujtahidlar tarafidan chiqariladi. Hukmni faqat mutlaq mujtahid chiqara oladi. Ana shu mujtahid muayyan bir hukmni Qur’on va Sunnatdan qanday chiqarganini o‘rganish usul ilmining mavzusidir. Chiqarilgan hukmni o‘zimizga va jamiyatga tatbiq qilish esa muftiy va faqihlarning ishidir.

Demak, fiqhga ikki xil qarash mumkin ekan: hukmni chiqarib olish va uni tatbiq qilish. Bizning xatoimiz shuki, hukmni ishlab chiqish bilan uni tatbiq qilish orasidagi farqni tushunmayapmiz. Tushunmaganimiz uchun ham keraksiz gaplarni gapiryapmiz. Biz yuqorida aytib o‘tgan ikki yo‘nalish – tahallul, ya’ni dinga yengil qarash va tashaddud, ya’ni dinda g‘uluvga ketish yo‘nalishlari yo ikkinchi ta’rifdan bexabar qolishdi, yoki unga e’tiborsiz qarashdi. Ular faqat birinchi ta’rifni, ya’ni hukmni qay tarzda ishlab chiqishni izohlashdi.

«Hanafiy mazhabiga teran nigoh» kitobidan