۞يَسَۡٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡخَمۡرِ وَٱلۡمَيۡسِرِۖ قُلۡ فِيهِمَآ إِثۡمٞ كَبِيرٞ وَمَنَٰفِعُ لِلنَّاسِ وَإِثۡمُهُمَآ أَكۡبَرُ مِن نَّفۡعِهِمَاۗ وَيَسَۡٔلُونَكَ مَاذَا يُنفِقُونَۖ قُلِ ٱلۡعَفۡوَۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِ لَعَلَّكُمۡ تَتَفَكَّرُونَ٢١٩
219. Sizdan xamr va qimor haqida so'rashadi. "Ikkalasida ulkan gunoh bor va odamlarga biroz manfaati ham bor, ammo gunohi manfaatidan kattadir", deng. Yana sizdan nimalarni ehson qilish haqida so'rashadi. "Ortiqchasini", deng. Fikr yuritishlaringiz uchun Alloh oyatlarini shunday bayon etadi.
Hamr (aroq, sharob kabi mast qiluvchi ichimliklar) va qimor haqida Qur'oni karimda bir necha oyat kelgan. Hamma oyatlarda bu ikki illat qoralangan, faqat ularni asta-sekin muolaja qilish uchun ilk oyatlarda uning haromligi keskin qo'yilmagan. Eng oxiri tushgan Moida surasidagi oyatda bularning haromligi ochiq e'lon qilingan va shundan keyin musulmonlar bu illatdan butunlay yuz o'girishgan. Ammo, ming afsuslar bo'lsinki, ota-bobolari mast qiluvchi ichimliklarni harom sanab, undan mutlqao yuz o'girgan ayrim kishilar mustamlakachilar nog'orasiga o'ynab, ichkilik ichishni odat qilishdi. Keyinchalik esa bu balo chinakamiga umummilliy kulfatga aylandi. Hatto yurtimizga bu baloni olib kelgan mustamlakachilar yurtida ham hozir bu olamshumul illatdan qanday qutilishni, hech bo'lmasa uni sal bo'lsa-da jilovlashni bilolmay boshlari qotgan. Dinimiz hukmlarida: «Har bir ichimlik mast qilsa, haromdir»; «U davo emasdir, u darddir»; «Ko'pi mast qiladigan narsaning ozi ham haromdir»; «Kim bu dunyoda xamr ichib, uni tark etmay o'lib ketsa, tavba qilmasa, oxiratda uni ichmaydi (ya'ni jannatga kirmaydi)».
Islom dinining vazifalaridan biri aqlni muhofaza qilishdir. Hamr aqlni ketkazishi uchun harom qilingan, ichish taqiqlangan. Hamr ichishning o'zi katta gunohdir. Dunyo va oxirat uchun uning etkazadigan zararlar son-sanoqsiz. Lekin, Islom qoidasi bo'yicha, shaytongina kechirilishdan umidi yo'q, boshqalar Alloh taoloning rahmatini umid qilsalar, hali imkon bor, to o'lim holatiga tushguncha tavba eshiklari ochiq. Hamr ichgan (yoki boshqa gunoh sodir etgan) har qanday shaxs o'zini qo'lga olib tavba qilsa, Alloh taolo uning tavbasini qabul qiladi. Faqat bir shart bilan: oldin sodir etgan gunohiga chin dildan afsus cheksin va o'sha gunohni takrorlamaslikka azmu qaror qilsin. Ana o'shanda Alloh taolo uning tavbasini qabul qiladi. Insonni mast qiluvchi har qanday ichimlik haromdir, ikki taraf bo'lib yutish va boy berish sharti bilan o'ynaladigan har qanday qimor (o'yin) ham haromdir.
Yana odamlarning Payg'ambarimizdan "Alloh yo'lida molimizning qanchasini ehson qilaylik?" deb so'rashganiga javoban oyati karimada: avval molingizni o'zingiz va ahlingizning dunyoviy ehtiyojlariga ishlating, bundan ortganini Alloh yo'lida, ya'ni ko'pchilik manfaati, din ravnaqi yo'lida xarjlang, deb ta'lim berilmoqda. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Hayr-ehsonning yaxshisi orttirilganidan qilinganidir", deb marhamat qilganlar. Yana xayr-ehsonlarni riyo bilan, odamlar ko'rsin uchun qilish, berganini minnat qilish ham yomon illatlardan, buning uchun banda ajru savob ham olmaydi, unga xayru barakot ham bo'lmaydi. Qatoda roziyallohu anhu aytadi: "Banda qachon riyo bilan amal qilsa, Alloh taolo: "Bandam Meni qanday masxara qilayotganini ko'ringlar", deydi". Rasululloh sollallohu alayhi vasallam riyo, kibr, manmanlik kabi illatlarni kichik shirkka o'xshatganlar.
Ko‘cha chekkasida ul-bul sotib turgan ayolning oldiga bir otaxon kelib, juda zarur bo‘lib qolganini aytib, ayoldan pul so‘radi. Ayol uni tanimasligi va ishonolmasligini aytdi. Otaxon: “Siz Xudoga ishonasizmi?” dedi. Ayolning rangi oqardi: “Bu qanday savol bo‘ldi? Alhamdulillah, albatta, ishonaman”, dedi. Otaxon: “Unda menga ham ishoning. Chunki men ham musulmonman. Sizga shu kifoya qilmaydimi?” dedi. Ayol: “Kifoya qiladi”, dedi va cho‘ntagida bor pulini berib yubordi. Otaxon keta turib: “Bu pulni tushlikdan so‘ng qaytaraman”, dedi. Ayol uning ortidan siniq jilmayib qoldi. So‘ng o‘ylandi: “Ha, bu mening bor pulim edi. Lekin shunday qo‘rqib ketdimki, agar pulimni bermasam iymonim xavfda qoladigandek bo‘ldi. Endi bolalarimga nima ovqat qilib beraman?..”
Otaxon undan pul so‘rashdan oldin o‘g‘lini birga olib kelib, yaqinroq joyda o‘tirib turishini so‘ragan edi. Otaxon o‘g‘lining yoniga yetgach, o‘g‘li otasiga: “Nega bunday qildingiz? Axir o‘zimiz zakotimizni loyiq kishiga berish uchun chiqmaganmidik?” deb so‘radi.
Otaxon o‘g‘liga bir kuni shu ko‘chadan o‘tayotib ayolning kim bilandir telefonda gaplashgani, u o‘g‘lini davolatishi kerakligi haqida gapirgani, zakotni unga berishdan oldin bir sinab ko‘rganini aytdi. So‘ng ko‘zlarida yosh aylanib: “Menga eng ta’sir qilgani nima, bilasanmi, o‘g‘lim?” dedi. O‘g‘li unga savol nazari bilan boqdi. Shunda otaxon: “Ayol o‘zi muhtoj bo‘laturib, o‘zi tanimagan bir odamga “Musulmonligingiz kifoya” deya bor pulini berib yubordi. Buning naqadar katta ishonch ekanini anglayapsanmi? Bugungi zamonda ana shunday ulug‘ nomga, ishonchga xiyonat qilayotganlar uchrayapti. Bolam, hech qachon yodingdan chiqarma – musulmonlik nomiga munosib yasha. Musulmonlar sha’niga aslo dog‘ tushirma!” dedi.
So‘ng ota va o‘g‘il ayolga pullarini qaytarib, niyatlarini bildirib, o‘sha zakot uchun atagan pullarini ham berib, rahmat aytib ketishdi. Ayol Allohga hamdlar aytib, endi o‘g‘lining shifo topishi mumkinligidan quvonib, tezda uyiga yo‘l oldi.
Akbarshoh Rasulov