Sayt test holatida ishlamoqda!
29 Dekabr, 2024   |   29 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:23
Quyosh
07:48
Peshin
12:30
Asr
15:21
Shom
17:05
Xufton
18:25
Bismillah
29 Dekabr, 2024, 29 Jumadul soni, 1446

2. BAQARA SURASI, 188 OYaT

7.11.2020   3657   4 min.
2. BAQARA SURASI, 188 OYaT

وَلَا تَأۡكُلُوٓاْ أَمۡوَٰلَكُم بَيۡنَكُم بِٱلۡبَٰطِلِ وَتُدۡلُواْ بِهَآ إِلَى ٱلۡحُكَّامِ لِتَأۡكُلُواْ فَرِيقٗا مِّنۡ أَمۡوَٰلِ ٱلنَّاسِ بِٱلۡإِثۡمِ وَأَنتُمۡ تَعۡلَمُونَ١٨٨

188. Bir-birlaringizning mollaringizni nohaq emanglar. Bilaturib odamlarning mollaridan bir qismini eyish maqsadida gunoh yo'l bilan uni hokimlarga uzatmanglar.

Bu oyati karima Abdon Hadramiy haqida nozil bo'lgan. U Imrul Qays Kindiydan bir parcha erni da'vo qildi. O'rtalarida xusumat chiqdi. Ikkovi ajrim qilishlarini so'rab, Rasululloh alayhissalomning huzurlariga bordi. Imrul Qays o'sha erni Abdonga berishdan bosh tortib, qasam ichmoqchi bo'lganida ushbu oyat nozil bo'ldi va u qasam ichishdan voz kechib, hukm Abdon foydasiga hal bo'ldi. Bu borada Payg'ambar alayhissalom shunday deganlar: "Men ham bir insonman, huzurimga haq talashib, da'vo bilan kelib turasizlar. So'zga ustalik qilib, o'zgalar haqini nohaq o'zlashtirib olsangiz, bilib qo'yinglar, o'sha narsa do'zaxning bir cho'g'idir. Hohlagan uni olsin, xohlamagan olmasin" (Buxoriy va Muslim rivoyati).

Garchi oyat o'sha davrdagi bir hodisa tufayli nozil bo'lgan esa-da, undagi xitob qiyomatgacha barcha ummatga qaratilgandir. "Mollarni nohaq eyish" deyilganining ma'nosi o'g'irlik qilish, omonatga xiyonat etish, firib-aldov bilan o'zlashtirish, foiz olish, qarzga narsa olib, undan tonish, pora berish va olish, zo'rlik bilan tortib olish, qimorda yutib ketish, o'lchov va tarozidan urish, odam savdosi, sehr va folbinlik bilan pul topish, nojoiz tijorat bilan molni qo'lga kiritishdir. Yuqoridagi usullarning har biri orqali mol topish shariatda harom qilingan. "Bilaturib odamlarning mollaridan bir qismini eyish maqsadida gunoh yo'l bilan uni hokimlarga uzatmanglar" oyati matnidagi "tudlu" so'zi "adla"dan olingan bo'lib, odatda quduqqa chelak tashlash ma'nosini bildiradi. Bu o'rinda esa "molni pora sifatida hokimlarga uzatish" ma'nosida qo'llangan. Zolim hokimlarga boshqaning molidan ehson qilish, o'z molini ularga pora qilib berish yo ular bilan birga harom ishlar qilish ham tamoman nojoizdir. "Gunoh yo'l bilan"ni Qurtubiy "zulm va haddan oshish bilan" tarzida tafsir qilgan. Sobuniy esa ushbu oyatni quyidagicha izohlagan: "Ya'ni, bilaturib o'zgalar molini nohaq o'zlashtirib olishingizda sizning foydangizga hal qilishlari uchun undan bir qismini pora sifatida hokimlarga uzatmang". Ushbu oyat juda katta huquqiy va ijtimoiy masalalarni qamrab olgan va unda tavsiya etilgan nasihatlarga amal qilish orqali mo'min banda nafsini "nafsi mutmainna" (sokin nafs) darajasiga olib chiqadi. Qozi yoki hokimga haqni to'xtatish yo nohaq ishni yurg'izib yuborish maqsadida pora berish og'ir gunoh ishdir. Bu ish adolatsiz hukmga, zulmning qaror topishiga va fasod ishlarning keng tarqalishiga olib boradi.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: "Payg'ambar alayhissalom: "Hukm chiqarishda pora bergan ham, olgan ham Allohning la'natiga yo'liqadi", deb ogohlantirganlar" (Ahmad rivoyati). Asrimizga kelib dunyoda poraxo'rlik shu qadar ildiz otib ketdiki, hozir deyarli barcha mamlakatlarda ko'p ishlar, muomalalar porasiz bitmaydigan bo'lib ketdi. Pora ko'p odamlarni vijdonidan ayirdi, xizmat ko'rsatuvchining xizmat buyuruvchiga nisbatan munosabati buzilishiga sabab bo'ldi. Poraxo'rlik balosidan aholining kambag'al, nochor qismi ayniqsa katta zarar ko'ryapti. Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: «Alloh pora beruvchini ham, oluvchini ham, o'rtalarida turganni ham la'natladi», deganlar. Ulamolar «la'natladi» so'zining ma'nosini «harom qilindi» deb sharhlashgan. Ayrim ulamolar: «Pora beruvchining maqsadi musulmonga ozor etkazish yoki haqqi bo'lmagan narsani qo'lga kiritish bo'lsa, u la'natlangandir. Bordiyu o'zining haqqini qo'lga kiritish yoki o'zidan zulmni daf qilish uchun pora bersa, u la'natlangan bo'lmaydi. Hokimning esa, biron bir haqni bekor qiladimi, zulmni daf qiladimi – farqi yo'q, pora olishi harom. O'rtadagi kishi esa, pora beruvchi kabi, maqsadiga qarab baholanadi», deyishgan. Boshqa ulamolar bu fikrga qarshi chiqib, poraning haromligi mutlaq – hamma holda ham harom, deyishgan. Ibn Mas'ud roziyallohu anhu aytadi: «Birodaringning hojatini bilib, uni ravo qilsangu (buning evaziga) senga hadya berganida qabul qilsang, bu ishing haromdir».

Tafsiri irfon
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

O‘zbekiston musulmonlari idorasi Ulamolar kengashi murojaati

29.12.2024   1022   6 min.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Ulamolar kengashi murojaati

Bismillahir Rohmanir Rohiym.

Alloh taologa cheksiz hamdu sanolarimiz, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga mukammal salavotu salomlarimiz bo‘lsin.

 

Muhtaram yurtdoshlar!

 

Allohga shukrki, go‘zal diyorimizda har tongni tinchlik, xotirjamlik bilan qarshi olmoqdamiz. Ushbu ulug‘ ne’mat sababli, har sohada yutuqlar, yuksalishlar bo‘lmoqda, ne’matlar kundan-kun ziyoda bo‘lib bormoqda. Bu yurtda inson aziz, uning qadri yuksak ekani, o‘zining hayotiy ifodasini topib bormoqda. Ayniqsa, ijtimoiy himoyaga muhtojlar, nogironligi bo‘lgan insonlar, kambag‘al oilalarga doimiy g‘amxo‘rlik ko‘rsatib kelinmoqda.

Shubhasiz, oxirgi yillarda kam ta’minlangan, boquvchisini yo‘qotgan, yordamga muhtoj fuqarolar bilan manzilli ishlash bo‘yicha qonuniy asoslar va xalqparvar tizim yaratildi.

Siz aziz yurtdoshlarimizga murojaat qilar ekanmiz, shuni alohida ta’kidlashni xohlardikki, ijtimoiy himoya masalasida Prezidentimizga kamarbasta bo‘lish barchamiz intilayotgan farovon kelajak, farzandlarimiz baxtu saodatini ta’minlashning eng muhim shartidir.

Islom dinida muhtojlarga yordam berish, jismoniy imkoniyati cheklangan insonlarga mehr-muruvvat ko‘rsatish, miskin va bechoralar holidan xabar olish eng savobli amallardan hisoblanadi. Muborak dinimiz xayr-saxovatga buyurar ekan, uni o‘z o‘rniga sarflashga amr etadi. Muhtoj insonlar haqqiga xiyonat qilish esa og‘ir gunoh sanaladi.

Yurtimizda Ijtimoiy himoya milliy agentligi tashkil etilishi xalqimiz qalbidagi ezgu ish bo‘ldi. Agentlik og‘ir ijtimoiy holatga tushgan va tushish xavfi bo‘lgan aholi bilan manzilli ishlayotgani, xayru ehsonlarni o‘z egalariga yetkazayotgani xalqimizni mamnun etmoqda, qalbiga xursandchilik ulashmoqda. Albatta, mana shunday mehrga muhtoj insonlarning duosi bilan yurtimiz yanada obod bo‘ladi.

 

Hurmatli yurtdoshlarimiz!

 

Yaratganga shukr, tarbiyaning asosiy poydevori bo‘lgan maktabga, yoshlarni ilm-ma’rifatli qilishga davlatimiz tomonidan doimiy e’tibor qaratilmoqda. Yangidan yangi maktablar, bog‘chalar qurilmoqda. Yurtimizda o‘rta hisobda yiliga bir million bola tug‘ilmoqda. Bu degani, yetti yildan keyin bir necha ming maktabga ehtiyoj paydo bo‘ladi. Shunday ekan, saxovatpesha kishilarimiz maktab qurish yoki ta’mirlash ishlariga ham katta e’tibor qaratishlarini tavsiya etamiz. Zotan, ma’rifat, ziyo maskani bo‘lgan ta’lim dargohlarini qurish, obod qilish ajri ulug‘ amallardan hisoblanadi. Shuningdek, ta’lim muassasalari talaba va o‘quvchilarni moddiy tarafdan ta’minlash, ularni kontrakt-shartnomalarini to‘lab berish, o‘quv qurol va darsliklarini olib berish savobi doimiy yozilib turadigan sadaqai joriya bo‘ladi.

 

Aziz vatandoshlar!

Taassufki, to‘ylar, oilaviy tantanalar, marhumlar xotirasi, haj va umraga borib-keluvchilarni kutib olishga bag‘ishlangan yig‘inlar, ulardagi bir-biridan o‘tib tushadigan, kimo‘zarga, riyoga, isrofga to‘la ishlar xalqimizning jiddiy muammolaridan biri bo‘lib kelmoqda. 

Shu o‘rinda, ziyolilar, yoshi keksa otaxonu onaxonlar, nuroniylarga aytar so‘zimiz, keling, birgalikda yurtimiz aholisiga, ayniqsa, yuqoridagi kabi isrofgarchilik va dabdaba qilayotganlarga tushuntirish ishlarini ko‘paytiraylik, bu kabi illatlarga birgalikda barham beraylik. Alloh taolo ato etgan mol-dunyoni isrof qilish – katta gunoh, ekanini uqtiraylik! Buning o‘rniga topganlarimizni savobli ishlarga sarflab, beva-bechora, nochor, muhtojlarga yordam beraylik, ana shunda ulkan savobga ega bo‘lamiz, inshoaalloh! 

 

Qadrli ulamolar va imom-domlalar!

 

Ijtimoiy himoya bo‘yicha Yurtboshimizning tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlagan holda, biz – din peshvolari quyidagi 7 ta vazifani amalga oshirishni belgilab olmoqdamiz:

Birinchi, ulamolar va imom-xatiblar “Xayru saxovat – qalblarga quvonch ulashadi” shiori ostida targ‘ibot-tashviqot ishlarini keng ko‘lamda amalga oshirish.

Ikkinchi, har bir markaziy masjid 5 tadan ehtiyojmand oilani otaliqqa olib, ularning farzandlarini o‘quv kurslarida o‘qitishi, kasb-hunarga o‘rgatishi va doimiy daromadga ega bo‘lishiga ko‘maklashish.

Uchinchi, har bir tuman-shahar bosh imom-xatiblari hududidagi kamida 1 ta maktabni homiylarni jalb etgan holda ta’mirlash ishlariga yordam ko‘rsatish.

To‘rtinchi, “Vaqf” xayriya jamoat fondi Ijtimoiy himoya milliy agentligi bilan hamkorlikda mamlakatimiz bo‘yicha kam ta’minlangan oilalar farzandlari bo‘lgan 200 nafar yoshni kasbga o‘rgatish va ish bilan band qilish.

Beshinchi, “Vaqf” xayriya jamoat fondi “Inson” ijtimoiy xizmatlar markazi bilan hamkorlikda jismoniy imkoniyati cheklangan bolalarga 50 dona sport aravachasi va boshqa reabilitatsiya vositalari olib berib, ularning davolanishlariga ko‘maklashish.

Oltinchi, masjid imom-xatiblari homiylarni jalb etgan holda “Mehribonlik”, “Saxovat”, “Muruvvat” uylariga va mehnat faxriylariga moddiy yordamlar ko‘rsatish ishlarini tashkil etish.

Yettinchi, imom-xatiblar tomonidan to‘y-ma’raka marosimlardagi isrofgarchilik, umra ziyoratidan qaytgandan keyin har xil xo‘jako‘rsin marosimlari uyushtirishdek illatlarning oldini olish yuzasidan targ‘ibot ishlarini amalga oshirish. 

 

Aziz yurtdoshlar!

 

Xayrli va savobli ishga hissa qo‘shgan, yetim-yesir, beva-bechoraning boshini silagan odamning amal daftariga qiyomatgacha sadaqai joriya savobi to‘xtamasdan yozilib turishini, bunday odam xalq ichida, el orasida doimo hurmat va e’zozda bo‘lishini unutmaylik!

Alloh taolo ezgu ishlarimizni O‘zi mukofotlasin, omin!

 

O‘zbekiston musulmonlari idorasi Ulamolar Kengashi raisi, 

muftiy Shayx Nuriddin XOLIQNAZAR

Toshkent shahri 

2024 yil 26 dekabr

O'zbekiston yangiliklari