Sayt test holatida ishlamoqda!
18 Iyun, 2025   |   22 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:29
Asr
17:40
Shom
20:02
Xufton
21:41
Bismillah
18 Iyun, 2025, 22 Zulhijja, 1446

2. BAQARA SURASI, 174–176 OYaTLAR

28.10.2020   4994   5 min.
2. BAQARA SURASI, 174–176 OYaTLAR

إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡتُمُونَ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَيَشۡتَرُونَ بِهِۦ ثَمَنٗا قَلِيلًا أُوْلَٰٓئِكَ مَا يَأۡكُلُونَ فِي بُطُونِهِمۡ إِلَّا ٱلنَّارَ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ ٱللَّهُ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ وَلَا يُزَكِّيهِمۡ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٌ١٧٤

174. Alloh tushirgan Kitobdagi narsani yashirganlar va uni arzonga sotganlar qorinlarini faqat olovga to'ldirishadi. Qiyomat kuni Alloh ular bilan so'zlashmaydi, ularni poklamaydi va ularga alamli azob bordir.

Odamlarni kufr va shirk iskanjasida tutib turish uchun, o'z shaxsiy manfaatlari yo'lida Parvardigorlari tomonidan nozil qilingan ilohiy vahiylarga ishonmagan, ishonish uyoqda qolib, ularni odamlardan yashirgan yoki dunyoning arzon matohlariga alishtirib yuborgan johillar qorinlarini do'zax olovi bilan to'ldirishgani aniq! Qiyomat kuni Alloh taolo ularning arzi-hollariga, bahona-sabablari haqida so'zlashmaydi ham, ularga rahmat nazari bilan qaramaydi ham, ularning tavbalarini qabul qilib, gunohlaridan poklamaydi ham. Ularga mangu qiynoqlar, aslo tugamaydigan azob-uqubatlar tayyorlab qo'yilgan. Alloh taolo bunday deydi: "Kim Allohga shirk keltirsa, albatta unga Alloh jannatni harom qiladi va uning borar joyi do'zaxdir. Zolimlarga yordamchilar bo'lmaydi" (Moida, 72).

أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ٱشۡتَرَوُاْ ٱلضَّلَٰلَةَ بِٱلۡهُدَىٰ وَٱلۡعَذَابَ بِٱلۡمَغۡفِرَةِۚ فَمَآ أَصۡبَرَهُمۡ عَلَى ٱلنَّارِ١٧٥

175. Ana shular hidoyat evaziga zalolatni, mag'firat o'rniga jazoni sotib olganlardir. Ular do'zax o'tiga shunchalik bardoshlimi?

Alloh taologa shirk keltirish, ya'ni Unga biror maxluqni sherik qilish, Allohdan boshqa but-sanamlarga, tosh, daraxt, oy-quyosh kabilarga sig'inish eng ulkan gunohdir. Alloh taolo qancha ko'p gunoh bo'lsa ham mag'firat etishi mumkin, ammo shirkni aslo kechirmaydi: "Chunki shirk keltirish eng katta zulmdir" (Luqmon, 13). Ya'ni shirk qabih amal va ochiq zulmdir. Shirkka mubtalo bo'lganlar hidoyat yo'lini tan olmay, zalolatni tanlagan bo'ladi. Ular Alloh taoloning mag'firati o'rniga Uning azobi-jazosini tanlagan bo'ladi. Ular do'zax oloviga shunchalik ham chidamlimiki, to'g'ri yo'l turganida zalolatga yuz buradi? Allohning mukofoti, jannati turganida do'zaxdagi azobini istaydi? Hadisda kelishicha, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Sizlarga gunohi kabiralarning eng kattasi haqida xabar beraymi?" deb so'radilar. Biz: "Ha", dedik. "Allohga shirk keltirish va ota-onaga oq bo'lish", dedilar (Buxoriy va Muslim rivoyati).

ذَٰلِكَ بِأَنَّ ٱللَّهَ نَزَّلَ ٱلۡكِتَٰبَ بِٱلۡحَقِّۗ وَإِنَّ ٱلَّذِينَ ٱخۡتَلَفُواْ فِي ٱلۡكِتَٰبِ لَفِي شِقَاقِۢ بَعِيدٖ١٧٦

176. Bu shuning uchunki, Alloh Kitobni haq bilan tushirgan edi, Kitob haqida tortishganlar esa, ixtilofda chuqur ketganlardir.

Mushriklarning adashuvlari shundaki, ular Allohning tavhidi borasida va Uning haq bilan tushirgan kitobi (Tavrot) haqida bema'ni tortishuvlarga borganidir. Bunday tortishuvchilar barcha makon va zamonlarda bo'lgan va bo'ladi. Arastu falsafasi tarafdorlari, "vahdati vujud", jabariya, mo''tazila kabi oqimlarni yoqlaydiganlar, yahudiy va nasroniy dinidagi ayrim olimlar Allohning vahdoniyati, Uning zotiy va fe'liy sifatlari haqida o'rinsiz tortishuvlarga borib, haq yo'ldan adashib ketishdi. Ular adashuvining asl sabablari esa ixtilofda chuqurlashib ketganlari, Allohning haq Kitobi turib, insonlar o'ylab topgan boshqa asoslarga suyanganlaridadir.

Ilohiy kitoblarning birortasini inkor qilgan kishi kofir bo'ladi. Boshqa ilohiy kitoblarga imon keltirib, Qur'oni karimni inkor etuvchi kishi ham kofir bo'ladi. Bular – haqiqatdir, Alloh taoloning amridir. Zero, ilohiy kitoblarda hidoyat va nur bor, ilohiy kitoblar o'zidan oldingi kitobni tasdiqlovchidir. Alloh taolo insoniyatning kamolot darajasiga qarab oldingi hukmlariga o'zgarishlar kiritgan, xolos. Avvalgi payg'ambarlar etkazgan hukmlar (shariat)ni keyin kelgan payg'ambarlar Alloh irodasi bilan bekor qilishgan. Bunga Hazrati Iso alayhissalomning o'z ummatlariga: «Men Allohning sizlarga (yuborgan) payg'ambaridirman. (Men) o'zimdan oldingi Tavrotni tasdiqlovchi va o'zimdan keyin keladigan Ahmad (Muhammad) ismli payg'ambar haqida xushxabar (bashorat) etkazuvchiman» (Saf, 6) degan so'zlari dalildir. Alloh taolo Hazrati Muso alayhissalomga Tavrot kitobini tushirgan. Ammo Tavrotning asli yo'qolgan, uning qayerdaligini hech kim bilmaydi. Alloh taolo Bani Isroilni ilohiy kalomni davomli ravishda buzib kelganlarini bizlarga bildirgan. Mo'min-musulmonlar Alloh taoloning Muso alayhissalomga Tavrotni tushirganiga imon keltiradilar va busiz imonlari butun bo'lmaydi.

Tafsiri irfon
Boshqa maqolalar

EZGULIK, BAG‘RIKЕNGLIK VA MЕHR-OQIBAT BAYRAMI

06.06.2025   7483   4 min.
EZGULIK, BAG‘RIKЕNGLIK VA MЕHR-OQIBAT BAYRAMI

Munosabat

 

Avvalo, barcha yurtdoshlarimizni xursandchilik ayyomi – Qurbon hayiti bayrami bilan samimiy muborakbod etaman!

Mamlakatimizda Qurbon hayiti nafaqat diniy, balki umummilliy bayram sifatida ham keng nishonlanadi. Zero, ushbu kunda yurtdoshlarimiz bir-birini hayit bilan samimiy tabriklab, o‘zaro sovg‘alar ulashadi, millati, tili va dinidan qat’i nazar, yolg‘iz keksalar, kam ta’minlangan oilalar holidan xabar olinib, xayriya ishlari amalga oshiriladi.

Shu ma’noda, ushbu qutlug‘ bayram insonparvarlik va bag‘rikenglik ramzi bo‘lish bilan birga, insonlar o‘rtasida o‘zaro mehr-muhabbat va hamjihatlik kabi fazilatlarni ham o‘zida mujassam etadi.

Yurtimizda hayit bayramini munosib kutib olish va o‘tkazish, shuningdek, milliy-diniy qadriyatlarimizni asrab-avaylash, xalqimizning ko‘p asrlik an’ana va urf-odatlariga uyg‘un holda o‘tkazilishiga alohida e’tibor qaratiladi. Buning uchun barcha zarur tayyorgarliklar ko‘riladi, mamlakatimizning barcha hududlarida tom ma’noda bayram shukuhi hukm suradi.

Kezi kelganda yurtimizda “Inson qadri uchun” degan ulug‘vor g‘oya asosida barcha sohalar qatori diniy-ma’rifiy jabhada ham katta islohotlar amalga oshirilayotgani, normativ-huquqiy hujjatlar takomillashtirilib, soha faoliyati samaradorligi yangi bosqichga chiqarilayotganini alohida qayd etish lozim.

Davlatimiz rahbari tashabbusi bilan oxirgi yillarda yurtimizning har bir go‘shasidagi ulkan bunyodkorlik ishlari izchil davom ettirilmoqda. Xususan, Toshkentda Islom sivilizatsiyasi markazi binosi qurilishi yakuniga yetib bormoqda, Samarqandda Imom Buxoriy majmuasi qad rostlamoqda.

Yaqinda Prezidentimiz ushbu majmuaga tashrif buyurib, u yerdagi bunyodkorlik ishlari bilan tanishdi, zarur ko‘rsatmalar berdi. Zero, bu  davlatimiz rahbarining uzoqni ko‘ra bilishi, ulug‘ ajdodlarga yuksak ehtiromining yorqin ifodasidir.

E’tiborga sazovor jihatlardan yana biri shuki, Prezidentimiz qo‘ng‘iroq qilib, hojilarimiz uchun yaratilgan shart-sharoitlar, ularning salomatligi va kayfiyati haqida so‘radi. Bundan hojilarimiz behad mamnun bo‘ldi, e’tibor va ehtiromdan xursand bo‘lgan ziyoratchilarimiz ko‘zlarida yosh bilan duo qildilar.

Arafot maydonida, duolar mustajob bo‘ladigan ayni onlarda Prezidentimizning Qurbon hayiti munosabati bilan O‘zbekiston xalqiga yo‘llagan tabrigini katta hayajon bilan eshitdik. Yaratgandan yurtimizga tinchlik, xalqimizga farovonlik so‘rab, duolar qildik.

Ayniqsa, tabrikda hojilarimiz alohida eslab o‘tilgani ziyoratchilarimizni cheksiz quvontirdi.

Barcha yurtdoshlarimiz qatori hojilarimiz ham ushbu tabrikdagi olijanob g‘oya va tashabbuslarga befarq emasligini izhor qildi.

Tabrikdagi “Inson qadri uchun, inson baxti uchun!” degan olijanob g‘oya barcha jabhalardagi islohotlarning asosi ekanini alohida e’tirof etish va hojilarimizning tashabbuslari ham ushbu g‘oyaga hamohang ekanini qayd etish lozim.

Bu Arafot maydonida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentiga hojilarimizning murojaatida ham o‘z aksini topdi. Jumladan, mazkur murojaatda hojilarimiz yurtga qaytgach, “Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari” degan ezgu tashabbusni bir ovozdan ilgari surib, Uchinchi Renessans yaratuvchilarini tarbiyalashda Prezidentimizga ko‘makchi bo‘lamiz, deb va’da berdi.

Shuningdek, Vatanimiz taraqqiyotiga xolis xizmat qilish, mahallalarda tinchlik va birdamlikni mustahkamlash, tinchlik-osoyishtalikning qadriga yetish, xalqimizni ma’nan yuksaltirish, jamiyatdagi islohotlarga daxldorlik hissini oshirish kabilarni targ‘ib etish borasida faol bo‘lishni aytib o‘tdi.

O‘z navbatida, hojilarimiz kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish, ilm-ma’rifatga homiylikda namuna bo‘lish, to‘ylar, oilaviy tadbirlar va marosimlarda me’yorga amal qilgan holda kamxarj va ixcham o‘tkazishda bosh-qosh bo‘lish, mahallalardagi notinch oilalar, shu jumladan, tarbiyasida muammosi bor yoshlar o‘rtasida tushuntirish ishlarini olib borish, hududlardagi maktablarning ta’mirga muhtoj qismini joriy ta’mirlash ishlariga ko‘maklashish, xayriya, mehr-muruvvat va yordam ko‘rsatish ishlarini ko‘paytirish kabi tashabbuslarni qat’iy amalga oshirishga ahd qildi.

Aziz yurtdoshlar! Shubhasiz, ushbu shukuhli kunlar tom ma’noda barchamiz uchun katta bayram, xursandchilik onlaridir. Mo‘tabar manbalarda saodatli damlarni shodu xurramlik bilan o‘tkazish bo‘yicha ko‘p tavsiyalar kelgan. Ulamolarimiz: “Hayit kunlari shodlikni izhor qilish dinning shiorlaridan”, deyishadi. Demak, Qurbon hayiti kunlarida quvonchimizni, saxovatimizni har qachongidan ko‘ra ko‘proq namoyon qilishimiz lozim. Ayniqsa, kam ta’minlangan, ijtimoiy himoyaga muhtoj insonlarga yordam ko‘rsatishga shoshilishimiz lozim.

Ushbu fazilatli kunlarda muborak manzillarda turib, ona Vatanimizga tinchlik-osoyishtalik, xalqimizga yanada farovon hayot, farzandlarimizga baxtu saodat so‘rab, duolar qilmoqdamiz!

Qurbon hayitingiz muborak bo‘lsin!

Shayx Nuriddin XOLIQNAZAR,

O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy