Sayt test holatida ishlamoqda!
22 Aprel, 2025   |   24 Shavvol, 1446

Toshkent shahri
Tong
04:07
Quyosh
05:33
Peshin
12:27
Asr
17:11
Shom
19:14
Xufton
20:34
Bismillah
22 Aprel, 2025, 24 Shavvol, 1446

HUShHABAR: MUHIM QO'LLANMA NAShRDAN ChIQDI!

20.10.2020   3139   6 min.
HUShHABAR: MUHIM QO'LLANMA NAShRDAN ChIQDI!

Taraqqiyotimizning yangi davrida milliy huquq tizimini isloh qilish, huquqiy ong va madaniyatni shakllantirish borasida juda keng ko'lamli ishlar amalga oshirildi. Hususan, diniy tashkilotlarda mehnat qilayotgan xodimlarva ushbu soha bilan bog'liq bo'lgan mutaxassislarning huquqiy savodxonligini oshirish yo'nalishida tizimli ishlar olib borilmoqda.

Ana shunday ustuvor vazifalarning ijrosi sifatida O'zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan “O'zbekiston Respublikasida vijdon erkinligini ta'minlashning huquqiy asoslari” nomli to'plam chop etildi.

Ushbu yangi nashrda O'zbekiston Respublikasi kodekslari, qonunlari, qarorlari, farmonlari va farmoyishlari bilan birga diniy-ma'rifiy sohani tartibga solishga oid nizomlar, yo'riqnomalar, namunalar, ko'chirmalar va boshqa zarur me'yoriy hujjatlar o'rin olgan.

Ayniqsa, vijdon erkinligini ta'minlashga oid milliy va xalqaro qonun hujjatlaridan namunalar keltirilgani soha xodimlari faoliyatida juda qo'l keladi. Shuningdek, to'plamda diniy tashkilotlar faoliyatini tartibga soluvchi normativ-huquqiy hujjatlar jamlangani diniy tashkilotlarning ish yuritishida muhim qo'llanma bo'lib xizmat qiladi.

Prezidentimiz Shavkat Mirziyoev: “Biz qanchalik mukammal qonunlarni yaratmaylik, qanday islohotlar o'tkazmaylik, agar fuqarolarimizning huquqiy bilimi, onggi va madaniyati etarli bo'lmasa, kutilgan natijalarga erishish mushkul bo'ladi”, deb huquqiy savodxonlikni oshirish borasida juda to'g'ri firkni ilgari surgan edilar.

Aytish kerakki, diniy tashkilotlarda mehnat qilayotgan xodimlarning huquqiy ongi va huquqiy madaniyatini yuksaltirish, ularning huquqiy savodxonligini oshirish hozirgi davrning muhim talabi bo'lmoqda. O'z navbatida huquqni muhofaza qiluvchi organlar mutaxassislariga ham mana shunday ixtisoslashgan huquqiy hujjatlar to'plami juda ham foydalidir.

Huquqiy savodxonlikka erishish, mustahkam huquqiy bilimga ega va qonunlarni hurmat qiladigan, huquqiy normalarni kundalik hayotda qo'llay oladigan soha xodimlarini etishtirishda ushbu to'plam dasturil amal bo'ladi. Shuningdek, so'nggi yillarda amalga oshirilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy islohotlar, qabul qilinayotgan qonun hujjatlari va davlat dasturlarining mazmun-mohiyati to'g'risida ham mazkur qo'llanma orqali xabardor bo'lish mumkin.

Qayd etish lozimki, davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, shu jumladan, huquqni muhofaza qiluvchi organlar mutaxassislarining ish amaliyotida ham ushbu kitob yaqin yordamchi vazifasini bajaradi, degan umiddamiz.

Yana bir jihat, Oliy va o'rta maxsus ta'lim muassasalari pedagoglari va talabalari huquqiy fanlarni yaxshi o'zlashtirishi va mustahkamlashida hamda bakalavr va magistratura yo'nalishlarida ta'lim olayotgan hamda ilmiy-tadqiqotlar olib borayotganlarga ham ushbu to'plam yordamchi qo'llanma vazifasini bajaradi.

“O'zbekiston Respublikasida vijdon erkinligini ta'minlashning huquqiy asoslari”nomli to'plamning 9 ta bobida 83 ta qonun hujjatlari jamlangan bo'lib, uning mundarijasi quyidagi boblardan ibodatdir:

Birinchi bob – O'zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog'iston Respublikasi konstitutsiyalari;

Ikkinchi bob – O'zbekiston Respublikasi kodekslari;

Uchinchi bob – O'zbekiston Respublikasi qonunlari;

To'rtinchi bob – O'zbekiston Respublikasi Prezidenti qarorlari va farmonlari;

Beshinchi bob – O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qaror va farmoyishlari;

Oltinchi bob – vijdon erkinligini ta'minlashga oid xalqaro hujjatlar;

Yettinchi bob – diniy-ma'rifiy sohani tartibga solishga oid nizomlar;

Sakkizinchi bob – davlat dasturlari;

To'qqizinchi bob – diniy tashkilotlarni ro'yxatdan o'tkazuvchi organlarga taqdim etadigan hisobot shakllari o'rin olgan.

Demakki, to'plamda 83 dan ortiq qonun hujjati bir joyga jamlangani foydalanuvchiga katta qulaylik bo'lib, bir necha adabiyotlarni varaqlashdan vaqtini tejaydi. O'z navbatida diniy-ma'rifiy sohani tartibga solishga oid barcha qonun normalari yig'ilgani esa diniy tashkilotlar xodimlari va ish yurituvchilari uchun asosiy ko'makchi bo'ladi. 

Ta'kidlash kerakki, Davlatimiz Rahbarining 2017 yil 7 fevraldagi Farmoni bilan tasdiqlangan “2017 – 2021 yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha Harakatlar strategiyasi” bandlarida fuqaro, jamiyat va davlatning o'zaro munosabatlarida aholining huquqiy madaniyati va ijtimoiy faolligini yanada yuksaltirish, davlat organlari xodimlari, mansabdor shaxslar va fuqarolarning huquqiy savodxonligini oshirish samaradorligini ta'minlovchi mexanizmlarni takomillashtirish vazifasi alohida qayd etilgan. Shu ma'noda ham mazkur qo'llanma sohalardagi huquqiy bilim va ongni oshirishga munosib xizmat qiladi.

Hulosa qilib aytganda, soha xodimlarining huquqiy savodxonlik darajasi, qonunlarga bo'lgan hurmati, huquqiy normalarni ijro etish salohiyati, hayotga tatbiq eta olish ko'nikmasi, qonunlarga itoatkorlik holati, huquqiy faollikni oshirishda mazkur asar munosib xizmat qiladi, deb ishonch bildiramiz. Zero, soha xodimlarining yuksak huquqiy ongi va huquqiy madaniyatini ta'minlash soha rivojida eng muhim omildir.

To'plam huquqni muhofaza qiluvchi idoralar mutaxassislari, jamoat va diniy tashkilotlar xodimlari, oliy va o'rta maxsus ta'lim muassasalari professor o'qituvchilari va talabalariga hamda mavzuga qiziquvchi barcha kitobxonlar uchun mo'ljallangandir.

Mazkur to'plam O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo'yicha qo'mitaning 2019 yil 28 martdagi 5983-sonli tavsiyasi asosida nashr etilgan.

Ushbu to'plamga qiziquvchilar quyidagi bog'lanish raqamlari orqali topishlari mumkin: Ish: 71-227-34-30, Uyali: 90-934-04-20, «Shamsuddinxon Boboxonov» NMIU.

 

O'zbekistonmusulmonlariidorasiMatbuotxizmati

O'zbekiston yangiliklari
Boshqa maqolalar

Kvadroberlikning Islom nuqtayi nazaridan bahosi

21.04.2025   1726   4 min.
Kvadroberlikning Islom nuqtayi nazaridan bahosi

Bismillahir Rohmanir Rohiym

1. Kvadroberlik atamasining kelib chiqishi va mazmuni

Kvadroberlik (quadrobics yoki quadrobics lifestyle) ingliz tilidagi "quad" (to‘rt) va "aerobics" (jismoniy mashq) so‘zlaridan tashkil topgan atamadir. Bu submadaniyat to‘rt oyoqlab yurgancha mushuk, it yoki boshqa hayvonlarga taqlid qilish, ularga xos sakrash va harakatlarni bajarish orqali o‘zini ifoda etish shaklidir. Ayrim hollarda bu harakat o‘zini hayvon deb tasavvur qilishga borib yetadi.

Uning paydo bo‘lishi:

2008-yilda yaponiyalik Kenichi Ito maymunlarga taqlid qilib, 100 metrni to‘rt oyoqlab yugurib o‘tganidan keyin e’tiborni tortgan.

2010-yillarda "Animal Flow" nomli sport yo‘nalishi bilan bog‘liq tarzda ommalasha boshlagan.

So‘ngra, TikTok va boshqa ijtimoiy tarmoqlarda yoshlar orasida "kvadrober"lar jismoniy mashqlarni, sakrashlarni, maska va kostyumlar kiyishni moda qilganlar.


2. Ijtimoiy va ruhiy oqibatlari

Kvadroberlik tashqi tomondan zararsiz ko‘rinsa-da, uning chuqur ijtimoiy va ruhiy oqibatlari mavjud:

Shaxsiylik inqirozi: Yoshlar o‘zlarini hayvon sifatida ko‘rishga intilishi psixologik nomutanosiblik va shaxsni tan olmaydigan buzilishlarga olib kelishi mumkin.

Ota-ona va jamiyatdan ajralish: Bu submadaniyatni tanlaganlar ko‘pincha real jamiyatdan yiroqlashadi, internetdagi virtual guruhlarga yopishib qoladi.

Normativ qadriyatlarga qarama-qarshilik: Jamiyatda qabul qilingan axloqiy me’yorlarga zid bo‘lgan harakatlar – odamlar oldida itdek yurish, qichqirish, sakrashlar – boshqalarda noqulaylik uyg‘otadi va bu omma orasida tushunmovchilik va ziddiyatlarga sabab bo‘ladi.

Fitna va ijtimoiy xavf: Ayrim holatlarda kvadroberlar odamlar ustiga sakrash, g‘alati tovushlar chiqarish orqali atrofdagilarda qo‘rquv uyg‘otgan holatlar kuzatilgan (masalan, Toshkentda kuzatilgan holatlar).


3. Islom nuqtayi nazaridan bahosi

Islom dini inson sha’nini oliy darajada qadrlaydi. Kvadroberlik esa bu sha’nni pastga tushiruvchi, fitratga zid bo‘lgan xatti-harakatdir.

A) Insonning sha’ni va martabasi

وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ

"Biz Odam bolalarini aziz qildik…" (Isro surasi, 70-oyat).

Tafsiri: Imom Tabariy va boshqa mufassirlar bu oyatda insonlarga Alloh tomonidan berilgan sha’n va fazilatlar – aql, to‘g‘ri yo‘riq, nutq, kiyinish qobiliyati, halol rizq kabi ne’matlarni nazarda tutganlar. Bu oyat asosida inson o‘zini hayvonga o‘xshatmasligi lozim, chunki Alloh insonni hayvondan ustun qilgan.


B) O‘zini boshqalarga o‘xshatish (tashabbuh) haqida hadis

"Kim bir qavmga o‘xshasa, u o‘sha qavmdandir" (Abu Dovud, Libos: 4020).

Sharh: Ulamolar bu hadisdagi "tashabbuh" ni faqat diniy emas, balki xulqiy va madaniy jihatdan o‘xshashlik deb izohlaydi. Odam o‘zini hayvonga o‘xshatish orqali aslida insoniy fazilatlarini rad etgan bo‘ladi.


C) Fitratni buzish – harom amallardan biri

وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ

(Shayton dedi:) "Ularni albatta buyuraman, shunda ular Allohning yaratganini o‘zgartiradilar" (Niso surasi, 119-oyat).

Tafsiri: Ibn Kasir rahimahulloh va boshqa mufassirlar bu oyatni fitratni buzish – jinsni o‘zgartirish, tabiiy xulqdan chiqish, o‘zini boshqa mavjudotga o‘xshatish sifatida talqin qilishgan. Kvadroberlik bu ma’noda insoniy fitratni o‘zgartirishga kiradi.


D) Fitna va ijtimoiy xavf

وَالْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ

"Fitna qotillikdan battar" (Baqara surasi, 191-oyat).

Tafsiri: Qurtubiy bu oyatdagi "fitna"ni – ijtimoiy notinchlik, odamlar orasida g‘alayon chiqish, ularning tinchini buzish deb tushuntirgan. Jamoat joyida o‘zini hayvon kabi tutish aynan mana shu fitnaga olib keladi.

Kvadroberlik tashqi tomondan zamonaviy "subkultura" bo‘lib ko‘rinsa-da, aslida bu harakat yoshlar orasida insoniylik sha’nini pastga tushiruvchi, fitratni buzuvchi, jamiyatda fitna chiqaruvchi va Islomiy qadriyatlarga ziddir. Ulamolar, tarbiyachilar, ota-onalar bunga qarshi ogoh bo‘lishi, yoshlarni bunday zararli yo‘nalishlardan kelajak avlodlarni ham ogohlantirishi va uzoq tutishi zarur.