Sayt test holatida ishlamoqda!
13 Iyun, 2025   |   17 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
13 Iyun, 2025, 17 Zulhijja, 1446

2. BAQARA SURASI, 159–162 OYaTLAR

04.10.2020   6646   10 min.
2. BAQARA SURASI, 159–162 OYaTLAR

إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡتُمُونَ مَآ أَنزَلۡنَا مِنَ ٱلۡبَيِّنَٰتِ وَٱلۡهُدَىٰ مِنۢ بَعۡدِ مَا بَيَّنَّٰهُ لِلنَّاسِ فِي ٱلۡكِتَٰبِ أُوْلَٰٓئِكَ يَلۡعَنُهُمُ ٱللَّهُ وَيَلۡعَنُهُمُ ٱللَّٰعِنُونَ١٥٩

159. Biztushirganravshanoyatlarnivato'g'riyo'lniKitobdaodamlargaochiqbayonqilganimizdankeyinhamyashiradiganlarniAllohla'natlaydivala'natlovchilarhamla'natlashadi.

Alloh taolo butun insoniyatga O'zining so'nggi Payg'ambari orqali Qur'oni karimni nozil qilib, unda odamlarga hidoyat yo'lini ko'rsatib qo'yganidan keyin ham barcha davrlarda ilohiy vahiylarni insonlardan yashiradigan, ularni odamlar ongi va shuuriga etib qolishidan xavfsiraydigan, o'zining tor shaxsiy manfaatlari deb Parvardigor oyatlarini, hatto Uning elchisini inkor etadigan, yolg'onga chiqaradigan kimsalar chiqib turadi. Ular albatta Alloh azza va jallaning la'natiga va g'azabiga uchrashadi, ularni qiyomatda tuganmas va alamli azoblar kutib turibdi. Ularni Alloh taolodan tashqari barcha la'natlovchilar, ya'ni insonlar, farishtalar, jinlar va hatto boshqa jonzotlar ham la'natlaydi.

إِلَّا ٱلَّذِينَ تَابُواْ وَأَصۡلَحُواْ وَبَيَّنُواْ فَأُوْلَٰٓئِكَ أَتُوبُ عَلَيۡهِمۡ وَأَنَا ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ١٦٠

160. Faqattavbaqilgach, o'zlarinio'nglabhaqiqatnibayonqilganlarningtavbasiniqabulqilamanvaMenginatavbalarniqabulqiluvchi, rahmliman.

Dunyo g'arazlari uchun Alloh taolo tushirgan hukmlarni yashiruvchi kimsalar yuqoridagi oyati karimalarning dalolaticha, Alloh taoloning, shuningdek la'natlovchilarning (insonlar, jinlar va farishtalar) la'natiga uchraydi. O'lishidan oldin tavba qilsagina va buzgan narsalarini tuzatsagina, Alloh taolo ularning tavbasini qabul qiladi. Chunki yaratgan Parvardigorga xolis tavba qilish dengiz ko'pigidan ko'p gunohi bo'lsa ham kechirilishiga sabab bo'ladi. Holis tavba qilish gunohlariga va xatolariga astoydil afsuslanish, nadomat chekish, endi bu gunohlarga qaytmaslikka azmu qarorga kelish orqali ro'yobga chiqadi. Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamdan shunday rivoyat qilinadi: "Ey odamlar, Allohga tavba qilinglar! Men bir kecha-kunduzda yuz marta tavba qilaman". U zot shunday deb turganlarida biz, ummatlari tavba qilmasdan va istig'for aytmasdan umr o'tkazishimiz nechuk bo'larkin?! Ya'ni, tavba har qanday sharoitda, hech bir istisnosiz vojibdir. Bandaning tavbasi tugal va umr bo'yi davom etsa, maqsadga muvofiq bo'ladi. "Zero, Allohningrahmatidanfaqatkofirlarqavmiginaumidsizbo'lur" (Yusuf, 87). Hasan Basriy Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamdan rivoyat qiladi: "Alloh taolo iblisni tushirgan vaqtda (iblis): "Sening izzating bilan qasam, men Odam farzandidan to uning ruhi jasadidan ajralmagunicha ajralmayman!" dedi. Alloh taolo aytdi: "Mening qudratim, ulug'ligim haqqi, bandamdan tavbani o'lim bilan kelayotgan g'ar-g'ara vaqtida ham to'smayman!"

Luqmoni hakim o'g'illariga aytganlar: "Ey o'g'lim, tavbani kechiktirma! Chunki o'lim kutilmaganda keladi. Kim tavbani kechiktirib, najotga shoshilmas ekan, ikkita katta xatar ichida qoladi: birinchisi – gunohlar zulmati to'planib, qalbni to'la qoplaydi, so'ng uni muhrlab tashlaydi. Gunoh muhrlangan qalbdan o'chmaydi: ikkinchi xatar – kasallik yoki o'lim tavbadan ilgari kelib, xatolarni o'nglash uchun vaqt qolmaydi".

إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَمَاتُواْ وَهُمۡ كُفَّارٌ أُوْلَٰٓئِكَ عَلَيۡهِمۡ لَعۡنَةُ ٱللَّهِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ وَٱلنَّاسِ أَجۡمَعِينَ١٦١

161. Kufrdabo'lib, kofirligichao'lganlar, shubhasizAllohning, shuningdekfarishtalar, barchainsonlarningla'natigauchrashadi.

Insonlar uchun kufrda yurish, kufrda o'lishdan ham og'ir musibat yo'qdir. "Kufr" so'zi lug'atda "inkor etish", "rad qilish" ma'nolarini bildiradi. Shar'iy hukmlarni inkor etuvchi odam "kofir", uning qilmishlari "kofirlik" deyiladi. Allohning borligini va birligini, Muhammad alayhissalom etkazgan xabarlarni inkor, rad etganlar kofir sanaladi. Shuningdek, kishi Allohni inkor etmasa-da, imon keltirish zarur bo'lgan xabar va farzlarni rad qilsa, shar'iy muqaddasotlarning hurmatini toptasa, shar'iy hukmlarni masxara qilsa ham kofir bo'ladi. Kofirning joyi do'zaxdadir. Umri nihoyasigacha Alloh taolo nozil qilgan narsalarni inkor etib, kufrda o'tib ketganlar Allohning, shuningdek, U yaratgan farishtalar va barcha insonlarning la'natiga qolishadi.

Ulamolarimiz kufrning bir necha xil bo'lishini aytishgan: 1. Inkor kufri – qalbi ham, tili ham kufr keltirgan, tavhiddan hech narsani bilmaydigan kishining kufri. Bundaylarni “Allohning tavhidini (yagonaligini) inkor qilganlar” deyishadi. Qo'rqitsang ham, qo'rqitmasang ham ularning imon keltirmasliklari Qur'oni karimda bayon qilingan. 2. Inodiy (o'jarlik) kufi. Shayton Alloh taoloning zotu sifatini yaxshi bilaturib, Uning farmonini bajarmadi, Odam alayhissalomga sajda qilmay, la'natlandi va kufrga ketdi. Ahli Kitoblar Alloh taoloning yakkaligiga va o'zlariga nozil qilingan ilohiy kitoblarni U yuborganiga ishonib, Islom kelganida uni inkor etdilar. Bunday «Kofirlarga Allohning la'nati bo'lsin!» deya Qur'oni karimda Olamlar Parvardigorining hukmi bayon qilingan. 3. Sarkashlik kufri – qalbida idrok qiladi, tili bilan iqror bo'ladi, lekin qabul qilishdan bosh tortadi. Bunday kufrga Rasuli akramning amakilari Abu Tolibning kufri misol bo'ladi. U mushriklar malomatidan qo'rqib (xijolat bo'lib qolmaslik uchun) musulmonlikni qabul qilmagan. 4. Nifoq kufri – kufr egasining qalbida imoni yo'q bo'lsa-da, tilida imonni da'vo qiladi, bular munofiqlardir. 5. Hukmiy kufr – ba'zan shariatga xilof ishlarni qilish yoki kufr so'zlarni bilib-bilmay gapirib qo'yish sababli kufrga hukm qilinuvchi holat. Masalan, bir musulmon odam Qur'onni tepsa yoxud shariatni masxara qilsa yoki «namoz farz emas», «to'ng'iz go'shti harom emas» kabi rad so'zlarini aytsa, musulmonchilikning boshqa hamma ko'rsatmalarini bajarayotgan bo'lsa ham u kofir deb hukm qilinadi.

Hoh haqiqiy, xoh hukmiy kofir bo'lsin, umr bo'yi qilgan toat-ibodatlari bekor bo'ladi. Birovni kofir deb hukm chiqarilsa va o'shanday bo'lsa, ortidan o'ta xatarli oqibatlar kelib chiqadi. Bular: 1. U bilan xotini o'rtasidagi nikoh buziladi. 2. Bolalari uning qaramog'idan chiqadi. 3. Jamiyat a'zoligidan mahrum bo'ladi. 4. Uni mahkamaga berib, «murtad» degan hukm chiqariladi. 5. U o'lsa, yuvilmaydi, kafanlanmaydi, janozasi o'qilmaydi, musulmonlar qabristoniga ko'milmaydi va merosdan mahrum bo'ladi. 6. O'sha holida o'lsa, do'zaxiy bo'ladi. Bordiyu odam adashib shunday holatga tushib qolsa, unga yaxshi nasihat etib, tavba qilishi va nikohini yangidan o'qitib olishi tavsiya etiladi. Kufr isyondan pok, osiy bo'lmagan va Parvardigorining ismini yod etib, besh vaqt namozini o'qiganlar najot topuvchi odam bo'ladi.

خَٰلِدِينَ فِيهَا لَا يُخَفَّفُ عَنۡهُمُ ٱلۡعَذَابُ وَلَا هُمۡ يُنظَرُونَ١٦٢

162. Bu abadiydir, ularning azobi engillatilmaydi ham, ularga muhlat berilmaydi ham.

Kufrda o'tganlar ma'lum muddatgagina jazolanamiz, keyin Alloh bizlarni ham kechiradi deb, xomtama bo'lishmasin. Alloh azza va jalla bandaning barcha xato-gunohlarini kechiradi, ammo kufrni, shirkni aslo kechirmaydi. Qiyomatda ularning azobi hatto biroz ham engillatilmaydi, ularga tavba qilishlari uchun muhlat ham berilmaydi. Jon tomoqqa kelib, g'ar-g'ara holatigacha tavbaga ijozat bor, undan keyin hech qanday tavba-tazarru, afsus-nadomat inobatga o'tmaydi. Alloh taoloning O'zi bu haqda bandalarini ko'p bora ogohlantirgan: "Do'zaxdagi kimsalar jahannam qo'riqchilariga: "Parvardigoringizga duo qilinglar, bizlardan biror kunga azobni engillatsin", deganlarida, ular: "Axir payg'ambaringiz sizlarga hujjat keltirmaganmidi?!" deyishadi. "Yo'g'-e, keltirishgandi, lekin ularni yolg'onchi qilgan edik", deyishadi. Shunda farishtalar: "U holda iltijo qilaveringlar, (lekin) kofirlar duosi albatta zoyedir", deyishadi" (G'ofir, 49-50); "Uning (kofirning) ro'parasida jahannam turar, unga yiring suvidan berilur. Uni yutmoqchi bo'ladiyu o'tkaza olmaydi, unga har tomondan o'lim keladiyu o'la olmaydi. Uning ortida (bundan ham) og'ir azob bordir" (Ibrohim, 16-17).

Tafsiri irfon
Boshqa maqolalar
Maqolalar

EZGULIK, BAG‘RIKЕNGLIK VA MЕHR-OQIBAT BAYRAMI

06.06.2025   5626   4 min.
EZGULIK, BAG‘RIKЕNGLIK VA MЕHR-OQIBAT BAYRAMI

Munosabat

 

Avvalo, barcha yurtdoshlarimizni xursandchilik ayyomi – Qurbon hayiti bayrami bilan samimiy muborakbod etaman!

Mamlakatimizda Qurbon hayiti nafaqat diniy, balki umummilliy bayram sifatida ham keng nishonlanadi. Zero, ushbu kunda yurtdoshlarimiz bir-birini hayit bilan samimiy tabriklab, o‘zaro sovg‘alar ulashadi, millati, tili va dinidan qat’i nazar, yolg‘iz keksalar, kam ta’minlangan oilalar holidan xabar olinib, xayriya ishlari amalga oshiriladi.

Shu ma’noda, ushbu qutlug‘ bayram insonparvarlik va bag‘rikenglik ramzi bo‘lish bilan birga, insonlar o‘rtasida o‘zaro mehr-muhabbat va hamjihatlik kabi fazilatlarni ham o‘zida mujassam etadi.

Yurtimizda hayit bayramini munosib kutib olish va o‘tkazish, shuningdek, milliy-diniy qadriyatlarimizni asrab-avaylash, xalqimizning ko‘p asrlik an’ana va urf-odatlariga uyg‘un holda o‘tkazilishiga alohida e’tibor qaratiladi. Buning uchun barcha zarur tayyorgarliklar ko‘riladi, mamlakatimizning barcha hududlarida tom ma’noda bayram shukuhi hukm suradi.

Kezi kelganda yurtimizda “Inson qadri uchun” degan ulug‘vor g‘oya asosida barcha sohalar qatori diniy-ma’rifiy jabhada ham katta islohotlar amalga oshirilayotgani, normativ-huquqiy hujjatlar takomillashtirilib, soha faoliyati samaradorligi yangi bosqichga chiqarilayotganini alohida qayd etish lozim.

Davlatimiz rahbari tashabbusi bilan oxirgi yillarda yurtimizning har bir go‘shasidagi ulkan bunyodkorlik ishlari izchil davom ettirilmoqda. Xususan, Toshkentda Islom sivilizatsiyasi markazi binosi qurilishi yakuniga yetib bormoqda, Samarqandda Imom Buxoriy majmuasi qad rostlamoqda.

Yaqinda Prezidentimiz ushbu majmuaga tashrif buyurib, u yerdagi bunyodkorlik ishlari bilan tanishdi, zarur ko‘rsatmalar berdi. Zero, bu  davlatimiz rahbarining uzoqni ko‘ra bilishi, ulug‘ ajdodlarga yuksak ehtiromining yorqin ifodasidir.

E’tiborga sazovor jihatlardan yana biri shuki, Prezidentimiz qo‘ng‘iroq qilib, hojilarimiz uchun yaratilgan shart-sharoitlar, ularning salomatligi va kayfiyati haqida so‘radi. Bundan hojilarimiz behad mamnun bo‘ldi, e’tibor va ehtiromdan xursand bo‘lgan ziyoratchilarimiz ko‘zlarida yosh bilan duo qildilar.

Arafot maydonida, duolar mustajob bo‘ladigan ayni onlarda Prezidentimizning Qurbon hayiti munosabati bilan O‘zbekiston xalqiga yo‘llagan tabrigini katta hayajon bilan eshitdik. Yaratgandan yurtimizga tinchlik, xalqimizga farovonlik so‘rab, duolar qildik.

Ayniqsa, tabrikda hojilarimiz alohida eslab o‘tilgani ziyoratchilarimizni cheksiz quvontirdi.

Barcha yurtdoshlarimiz qatori hojilarimiz ham ushbu tabrikdagi olijanob g‘oya va tashabbuslarga befarq emasligini izhor qildi.

Tabrikdagi “Inson qadri uchun, inson baxti uchun!” degan olijanob g‘oya barcha jabhalardagi islohotlarning asosi ekanini alohida e’tirof etish va hojilarimizning tashabbuslari ham ushbu g‘oyaga hamohang ekanini qayd etish lozim.

Bu Arafot maydonida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentiga hojilarimizning murojaatida ham o‘z aksini topdi. Jumladan, mazkur murojaatda hojilarimiz yurtga qaytgach, “Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari” degan ezgu tashabbusni bir ovozdan ilgari surib, Uchinchi Renessans yaratuvchilarini tarbiyalashda Prezidentimizga ko‘makchi bo‘lamiz, deb va’da berdi.

Shuningdek, Vatanimiz taraqqiyotiga xolis xizmat qilish, mahallalarda tinchlik va birdamlikni mustahkamlash, tinchlik-osoyishtalikning qadriga yetish, xalqimizni ma’nan yuksaltirish, jamiyatdagi islohotlarga daxldorlik hissini oshirish kabilarni targ‘ib etish borasida faol bo‘lishni aytib o‘tdi.

O‘z navbatida, hojilarimiz kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish, ilm-ma’rifatga homiylikda namuna bo‘lish, to‘ylar, oilaviy tadbirlar va marosimlarda me’yorga amal qilgan holda kamxarj va ixcham o‘tkazishda bosh-qosh bo‘lish, mahallalardagi notinch oilalar, shu jumladan, tarbiyasida muammosi bor yoshlar o‘rtasida tushuntirish ishlarini olib borish, hududlardagi maktablarning ta’mirga muhtoj qismini joriy ta’mirlash ishlariga ko‘maklashish, xayriya, mehr-muruvvat va yordam ko‘rsatish ishlarini ko‘paytirish kabi tashabbuslarni qat’iy amalga oshirishga ahd qildi.

Aziz yurtdoshlar! Shubhasiz, ushbu shukuhli kunlar tom ma’noda barchamiz uchun katta bayram, xursandchilik onlaridir. Mo‘tabar manbalarda saodatli damlarni shodu xurramlik bilan o‘tkazish bo‘yicha ko‘p tavsiyalar kelgan. Ulamolarimiz: “Hayit kunlari shodlikni izhor qilish dinning shiorlaridan”, deyishadi. Demak, Qurbon hayiti kunlarida quvonchimizni, saxovatimizni har qachongidan ko‘ra ko‘proq namoyon qilishimiz lozim. Ayniqsa, kam ta’minlangan, ijtimoiy himoyaga muhtoj insonlarga yordam ko‘rsatishga shoshilishimiz lozim.

Ushbu fazilatli kunlarda muborak manzillarda turib, ona Vatanimizga tinchlik-osoyishtalik, xalqimizga yanada farovon hayot, farzandlarimizga baxtu saodat so‘rab, duolar qilmoqdamiz!

Qurbon hayitingiz muborak bo‘lsin!

Shayx Nuriddin XOLIQNAZAR,

O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy

 

Maqolalar