Pandemiya sharoitida mamlakatimizda koronavirus infektsiyasi tarqalishini oldini olish maqsadida O'zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan 2020-2021 o'quv yili uchun qabul imtihonlarini ochiq maydonlarda o'tkazish bo'yicha ko'rsatma berildi.
O'zbekiston musulmonlari idorasi tasarrufidagi o'rta maxsus islom ta'lim muassasalarida qabul imtihonlari Davlat test markazi tomonidan o'tkazilishi belgilangan bo'lib, quyidagi hududlardagi ochiq maydonlarda o'tkaziladi:
- “Muhammad al-Beruniy” o'rta maxsus islom ta'lim muassasasiga hujjat topshirgan abituriyentlar uchun “Turon” markaziy stadioni – Qoraqalpog'iston Respublikasi, Nukus shahri;
- “Sayyid Muhyiddin maxdum” o'rta maxsus islom ta'lim muassasasiga hujjat topshirgan abituriyentlar uchun Sportning o'yin turlari va engil atletikaga ixtisoslashtirilgan bolalar-o'smirlar sport maktabi asosiy stadioni 1A-binosida – Andijon shahar, 3-kichik daha, Mashrab ko'chasi;
- “Hidoya” o'rta maxsus islom ta'lim muassasasiga hujjat topshirgan abituriyentlar uchun Navbahor-umid stadioni – Namangan shahri, 5-kichik tuman;
- “Hoja Buxoriy” o'rta maxsus islom ta'lim muassasasiga hujjat topshirgan abituriyentlar uchun “Nasaf” futbol klubi mashg'ulotlar maydoni – Qarshi shahar, Mustaqillik shoh ko'chasi 5-uy;
- “Mir Arab” o'rta maxsus islom ta'lim muassasasiga hujjat topshirgan abituriyentlar uchun Buxoro sport majmuasi stadioni – Buxoro shahar, Ibrohim Mo'minov ko'chasi 9-uy, “Dilkusho” tennis stadioni – Buxoro shahar, Islom Karimov ko'chasi 24-uy;
- “Jo'ybori Kalon” ayol-qizlar o'rta maxsus islom ta'lim muassasasiga hujjat topshirgan abituriyentlar uchun Buxoro sport majmuasi stadioni – Buxoro shahar, Ibrohim Mo'minov ko'chasi 9-uy, “Dilkusho” tennis stadioni – Buxoro shahar, Islom Karimov ko'chasi 24-uy;
- “Faxriddin ar-Roziy” o'rta maxsus islom ta'lim muassasasiga hujjat topshirgan abituriyentlar uchun Horazm sport majmuasi – Urganch shahar, Baynalmilal ko'chasi 18-uy;
- “Imom Termiziy” o'rta maxsus islom ta'lim muassasasiga hujjat topshirgan abituriyentlar uchun “Surxon” sport majmuasi zaxira futbol maydoni – Termiz shahri, A.Navoiy ko'chasi, 43-B uy;
Qoraqalpog'iston Respublikasi va viloyatlarda joylashgan ta'lim muassasalari bo'yicha test sinovlari 2020 yil 16 sentyabr' kuni soat 17:00 da boshlanadi. Abituriyentlardan test sinovlari o'tkaziladigan hududlarga soat 15:30 da pasport va DTM ruxsatnomasi bilan kelishlari talab etiladi.
- “Ko'kaldosh” va “Hadichai Kubro” o'rta maxsus islom ta'lim muassasasiga hujjat topshirgan abituriyentlar uchun Toshkent shahar, Talabalar shaharchasi - Mo'ljal Beruniy metrosi chiqish joyi.
Mazkur ta'lim muassasalari bo'yicha test sinovlari 2020 yil, 17 sentyabr' kuni 1-smena bo'yicha soat 08:00 da, 2-smena bo'yicha 17:00 da boshlanadi. Abituriyentlardan test sinovlari o'tkaziladigan hududlarga soat 1-smena bo'yicha soat 06:00 da, 2-smena bo'yicha 15:00 da pasport va DTM ruxsatnomasi bilan kelishlari talab etiladi. Eslatib o'tamiz, mazkur hujjatlardan biri bo'lmagan taqdirda, abituriyent test sinovlariga kiritilmaydi. Shuningdek, abituriyentning qaysi smenada test sinovlari topshirishi DTM ruxsatnomasida ko'rsatib o'tilgan.
Abituriyentlar karantin talablaridan kelib chiqqan holda quyidagi tartibda test sinovlariga kiritiladi:
- dizenfektsiya tonnelidan o'tkaziladi;
- tana harorati masofadan o'lchash qurilmasi orqali o'lchanadi;
- tibbiy niqob va qo'lqop bilan ta'minlanadi.
DTM ruxsatnomasini qay tartibda olish bo'yicha qo'shimcha ma'lumot beriladi.
O'zbekiston musulmonlari idorasi
Ta'lim va ilmiy-tadqiqot bo'limi
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Islom shariati – eng go‘zal va yengillik dinidir, Boshqa shariatlardan farqli ravishda o‘ziga xos jihatlaridan biri ham musulmonlarga yengillik o‘laroq ba’zi o‘rinlarda ruxsatlar va yengilliklar berilganidir. Birgina namozning o‘zida betob va uzrli kishilar, qariyalar va musofirlarga nisbatan qator yengilliklar mavjud. Unga ko‘ra musofir kishilar to‘rt rak’atli farz namozlarni ikki rak’atga qisqartirib o‘qishlari joiz ekani oyat va hadislar bilan sobit bo‘lgan. Ammo farz namozlariga tobe bo‘lgan ravotib sunnat namozlari ham safarda o‘qilish, o‘qilmasligi borasida ixtilofli qarashlar mavjud.
Biz mazkur masalaga oydinlik kiritish maqsadida ustozimiz Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf Hazratlarining bu boradagi fikrlarini keltirib o‘tamiz:
"Zafar Ahmad Usmoniy rahmatullohi alayhi hanafiy mazhabi ustidan tanqidlar ko‘payganda, "bu mazhabning gaplari dalilsiz, hadisga suyanmagan, fikrga suyangan narsa kabidir", degan bo‘htonu tuhmatlarga raddiya qilish uchun katta bir ilmiy jasorat ko‘rsatib, fiqh boblarining hammasida hanafiy mazhabining barcha hukmlariga oyat va hadislardan dalillarni to‘plab keltirgan buyuk olim hisoblanadilar. Mana shu kitobda "Safarda tatovvu’, ya’ni farz bo‘lmagan namozlarni o‘qish to‘g‘risidagi bobda birinchi bo‘lib Imom Termiziy Barro ibn Ozib roziyallohu anhudan rivoyat qilgan hadis keltiriladi: "Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan o‘n sakkiz marta safar qildim. Ana shu safarim davomida u Zotning quyosh qiyomdan og‘gandan keyin, peshinning farzini o‘qishdan oldin ikki rak’at sunnat o‘qishni biror marta tark qilganlarini ko‘rmadim".
Rasuli Akram alayhissalom bilan birga o‘n sakkiz marta safarda bo‘lgan sahobiy ul Zoti sharifning sunnat o‘qiganliklarini aytgan bo‘lsalar-u, "safarda sunnat o‘qishlik gunoh, o‘qimaslik esa sunnat" deyishlik nodonlik va johillik emasmi?!
Hanafiy mazhabida mo‘tabar hisoblangan "Olamgiriya" kitobida bu haqida shunday deyiladi:
"Sunnat namozlar qasr qilinmaydi. Ba’zi ulamolar musofir sunnatni tark qilishini joiz hisoblaganlar. Lekin muxtor qavlga ko‘ra sunnatlarni xavf holatidagina o‘qimaydi, ammo xotirjamlik va barqarorlik holatlarida sunnatni bajo qiladi".
Yuqoridagi fikr va dalillardan umumiy xulosa yasaydigan bo‘lsak, Ahli sunna val jamoa mazhabining deyarli barcha imomlari – Hanafiylar, Shofeiy, Hanbaliy va Molikiylar ham safarda roitiba sunnat namozlarini o‘qish afzalligini ta’kidlaydilar. Bu faqat joiz bo‘libgina qolmay, balki Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning doimiy odatlari – sunnatlaridir. Bu borada ixtiloflar chiqarish U Zot alayhissalomning shafoatlaridan umidvor bo‘lgan musulmonning ishi emas.
Hanafiy mazhabining yana bir mo‘tabar manbalaridan biri, Ibrohim Halabiyning "Halabiyi Kabir" deb ataladigan mashhur asarida quyidagicha iboralarni ko‘rishimiz mumkin:
يرخص للمسافر ترك السنن على قول البعض. و قال: الفضل لا يرخص. و فى المبسوط لشمس الأئمة لا قصر فى السنن و تكلموا فى فضل. و قال الهندوانى الفعل افضل حالة النزول و الترك فى حالة السير. انتهى. و هذا الأعدل اذا لم تكن مشقة حالة النزول. و قد تقدم عن ابن عمر انه قال:"لو كنت مسبّحا لـأتممت". و قال هشام: "رأيت محمدا كثيرا لا يتطوع فى السفر قبل الظهر و لا بعدها، و لا يدع ركعتي الفجر و المغرب، و ما رأيته يتطوع قبل العصر و لا قبل العشاء". كذا فى شرح الهداية للسروجى.
"Musofir uchun ba’zilarning qavliga ko‘ra sunnatlarni tark qilishga ruxsat beriladi, fazl jihatidan ruxsat berilmaydi deganlar ham bor. Shamsul Aimma "Al-Mabsut" da: "Sunnatlarda qasr qilinmaydi, uning fazilati borasida ulamolar gapirib o‘tganlar" deyilgan. Al Hinduvoniy: "Safarda biror joyga borib tushgan holatda sunnatlarni qilish afzal, yo‘lda ketayotgan holatda esa tark qilish yaxshi" degan. Biror joyga borib tushgan holatda mashaqqat bo‘lmasa, demak, mana shu fikr adolatliroqdir. Ibn Umardan kelgan bir rivoyatda, "Agar sunnat o‘qiydigan bo‘lsam, farzlarni to‘la o‘qirdim" degan. Hishom aytadi: "Muhammad (Ibn Hasan Shayboniy)ni ko‘p bora ko‘rganmanki, safarda peshindan oldin ham, keyin ham nafl (ya’ni, sunnat) o‘qimasdi. Lekin bomdod va shomning ikki rak’at (sunnat)ini tark qilamasdi. Asrdan oldin ham, xuftondan avval ham nafl o‘qiganini ko‘rmaganman.
Ushbu iboralardan ma’lum bo‘ladiki, safarda sunnat namozlarini tark qilishga ruxsat berilgan bo‘lsada, fazilat jihatidan ularni o‘qishlikda ham gunoh yo‘q.
Hilola ISMOILOVA,
4-kurs talabasi