Sayt test holatida ishlamoqda!
23 Yanvar, 2025   |   23 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:20
Quyosh
07:42
Peshin
12:40
Asr
15:47
Shom
17:31
Xufton
18:48
Bismillah
23 Yanvar, 2025, 23 Rajab, 1446

Terrorchilik – taraqqiyot kushandasi

15.04.2024   1016   4 min.
Terrorchilik – taraqqiyot kushandasi

Barcha orzu-havaslarimiz, intilishlarimiz, niyat va maqsadlarimizning ro'yobga chiqishi tinchlik-xotirjamlikka bog'liq. Tinchlik-xotirjamlik hukm surgan yurtda taraqqiyot, rivojlanish bo'ladi. Bolalar bemalol o'qishga, kattalar bamaylixotir ishga borib keladilar.

Lekin, afsuski, bugun dunyoning hamma joyida tinchlik hukmron deya olmaymiz. Hatto ba'zan chet el xabarlarini o'qishga yurak dosh bermaydi. “U erda qo'poruvchilik sodir bo'libdi”, “Falon-falon davlatlar xavf ostida” kabi noxush xabarlar kishini tashvishga soladi.

Yaqinda Moskva shahridagi “Krokus siti holl”da sodir bo'lgan mudhish voqea butun dunyoni larzaga keltirdi. Ommaviy axborot vositalari 150 ga begunoh odamning terrorchilik qurboniga aylanganini yozdi. 

Islom ta'limoti buzg'unchilikni, odamlar qalbiga vahima, dushmanlik va fitna urug'larini sochishni qattiq va qat'iy qoralaydi. Alloh taolo oyati karimada: «Biror jonni o'ldirmagan yoki Yerda (buzg'unchilik va qaroqchilik kabi) fasod ishlarini qilmagan insonni o'ldirgan odam xuddi hamma odamlarni o'ldirgan kabidir. Unga hayot baxsh etgan (o'limdan qutqarib qolgan) odam esa barcha odamlarni tiriltirgan kabidir», deb marhamat qiladi (Moida surasi, 32-oyat).

Hadisi sharifda: “Ikki ne'mat borki, ko'pchilik insonlar uning qadriga etmaydilar. U – xotirjamlik va sihat-salomatlik”, deyilgan (Imom Buxoriy rivoyati).

Tinchlik va xotirjamlik Alloh taoloning buyuk ne'matlaridan biridir. Qolaversa, barcha ezgu ishlar ro'yobga chiqishining boisi ham osoyishtalikdir. Shunday ekan, insonlar nafaqat mavjud tinchlikni qadriga etib, shukrini ado etishlari balki, unga noshukrlik qilib putur etkazishdan ham saqlanishlari lozim.

Islom kishilarni tinchlik va barqarorlikka, o'zaro birlik va hamjihatlikka da'vat etadi. Biroq undan g'arazli maqsadlarni amalga oshirish yo'lida foydalanish hollari ham avj olib borayotganini afsus bilan qayd etish lozim.

Bu jarayonning eng xatarli jihati ba'zi toifalarning din niqobi ostida dinga siyosiy siyosiy tus berib, hokimiyatga intilish, dindan odamlar orasiga nifoq solish, qo'poruvchilik ishlarini amalga oshirish va g'arazli manfaatlarni ro'yobga chiqarishda foydalanishga urinishlarda namoyon bo'lmoqda.

Bugungi kunda terrorizm, diniy ekstremizm butun dunyoga xavf solayotgan, insoniyatning tinch va osuda yashashi uchun to'sqinlik qilayotgan jiddiy muammolardan biridir. Ayni paytda sayyoramizdagi hech bir mamlakat, hech bir xalq uning ofatlaridan himoyalanmagan, desak aslo mubolag'a bo'lmaydi.

Hozirda Afg'oniston, Suriya, Yaman, Pokiston, Falastin, Iroq va Afrikaning bir qancha mamlakatlarida sodir etilayotgan xunrezliklar, o'sha yurtlarda istiqomat qilayotgan insonlar, ayniqsa, murg'ak bolalarning boshiga tushayotgan g'am-anduhlar barcha-barchamizni jiddiy tashvishga solmoqda.

Ekstremizm har qanday boshqacha fikrlashni inkor etadi, o'zining mafkuraviy va diniy qarashlarini qo'pol ravishda majburlab qabul ettirishga harakat qiladi. Ekstremistlar o'z tarafdorlaridan ularning har bir buyruqlarini so'zsiz bajarishni, ularga ko'r-ko'rona ishonishni talab qiladilar.

Ochiqdan ochiq ekstremistik ruhdagi qarashlarning g'oyaviy va mafkuraviy jihatdan o'ta zararli va xavfli ekanligi shundaki, u diniy bag'rikenglikka zid holda turli dinga e'tiqod qiluvchi xalqlar o'rtasida murosasizlik va adovat urug'ni sepishga xizmat qiladi. Bir so'z bilan aytganda, bu kabi g'arazli kimsalar o'z manfaati yo'lida endigina hayotni taniyotgan yoshlarni to'g'ri yo'ldan adashtirib, ularning ma'naviyatiga zarba berishga harakat qiladilar.

Shunday ekan shiddat bilan rivojlanib borayotgan bugungi globallashuv jarayonida ertangi kunimizning egalari bo'lgan yoshlarimizning ma'naviy immuniteti har qachongidanda yuksakroq bo'lishini zamonning o'zi taqozo etmoqda. Dunyoning ayrim hududlarida sodir bo'layotgan xunrezliklar masalaning nechog'lik jiddiyligidan dalolatdir.

Shukrki, bugun yurtimiz tinch, osmonimiz musaffo. Unib-o'sib kelayotgan yoshlarimizni mana shunday farovon kunlarimizning qadriga etishga, tinchlikni ko'z qorachig'iday asrab-avaylashga o'rgatishimiz zarur.

 

Mansur O'ROLOV,

Toshkent shahridagi “No'g'ayqo'rg'on” jome masjidi imom-xatibi

MAQOLA
Boshqa maqolalar

Hijri Ismoil

14.01.2025   5774   4 min.
Hijri Ismoil

Hijri Ismoil — Ka’ba yaqinida joylashgan yarim oy shaklidagi hudud. Hijri Ismoil “Ismoil toshi” degan ma’noni anglatadi. Aynan shu yerda Ibrohim alayhissalom rafiqalari Hojar va o‘g‘li Ismoilni qoldirganlar. Hijri Ismoil Xatim ham deb nomlanadi. Xatim deb nomlanishiga sabab u Ka’badan sindirib, ya’ni ajratib olingandir.

  • Hijr marmardan qilingan.
  • Xatim devorining balandligi 1 metr-u 32 sm.
  • Devorning eni 1 metr-u 55 sm.
  • Ikki kirish orasidagi masofa 8 metr-u 77 sm.
  • Ka’ba devoridan Xatim devorigacha 8 metr-u 46 sm.
  • Ka’badan Xatimgacha mavjud bo‘lak 3 metr.
  • Multazam tomondagi ochiqlik o‘lchami 2 metr-u 29 sm.
  • Muqobil ochiqlikdagi o‘lcham 2 metr-u 23 sm.
  • Tashqaridan devor aylanasining uzunligi 21 metr-u 57 sm.

Hijri Ismoil haqida qiziqarli ma’lumotlar

  1. Ibrohim va Ismoil alayhissalom Ka’bani qurganlarida, Hijri Ismoil baytning bir qismi hisoblangan. Ibrohim alayhissalom qurgan Ka’ba devori Hijri Ismoilni ham o‘rab olgan edi. Hozirgi paytda Ka’ba bilan Hijri Ismoilning tashqi devori orasidagi bo‘shliq joy bor. Ka’bani tavof qilganda o‘sha oraliq hududga kirmasdan aylanish kerak, sababi bu joy ham Ka’baning bir qismi sanaladi.
     
  2. Keyinchalik qurayshliklar Ka’bani qayta tiklaganlarida, Baytulloh kub shaklida bo‘ldi va Hijri Ismoil devori Ka’baga tutash yarim doira shaklida qoldi. Bu yerda Ismoil va uning onasi Hojar onamizning qabri bor, degan fikr bor, lekin bu ilmiy jihatdan asosli emas.
     
  3. Qurayshliklar Makkada sodir bo‘lgan toshqin va yong‘indan so‘ng ba’zi joylari buzilgan Ka’bani qayta tikladilar. Ka’bani rekonstruksiya qilish rejasida Hijri Ismoil Ka’baning umumiy maydoniga kirishi kerak edi, ammo Qurayshda buning uchun yetarli mablag‘ yo‘q edi.
  4. Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi. «Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan xatim haqida so‘rab: «U Ka’badanmi?» desam, u zot: «Ha», dedilar. Men: «Unda nima uchun Ka’baga qo‘shib yuborishmagan?» desam, u zot: «Qavmingning, ya’ni Qurayshning mablag‘i yetmay qolgan…», dedilar» (Imom Buxoriy rivoyati).

  5. Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: «Men Ka’ba ichiga kirib namoz o‘qishni yaxshi ko‘rar edim. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qo‘limdan ushlab hijrga kirgizdilar, Ka’baga kirishni xohlasang, mana shu yerda ham o‘qiyvergin. Chunki u Ka’badan bir bo‘lakdir», dedilar», deb aytdilar (Abu Dovud, Nasoiy rivoyati).
     
  6. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Ey Oisha, agar qavming johiliyatdan endi qutulganini hisobga olmaganimda Ka’bani buzishga buyurib, uning chiqib ketgan (Hijri Ismoil) joyini kirgizib, yerga yopishtirib, ikki eshik, ya’ni sharq va g‘arb tomondan eshik ochib, Ibrohim alayhissalom bunyod etgan poydevorga yetkazar edim», dedilar (Imom Buxoriy rivoyati).
     
  7. Abu Hurayra roziyallohu anhu rivoyat qiladi: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Men Hijrda turar, Quraysh esa tungi sayrim (Isro) haqida savollar berar edi. Ular Baytul Maqdisdagi men eslab qololmagan narsalar haqida so‘rashganida avval hech qachon bo‘lmagan qattiq qayg‘uga cho‘mdim. Shunda qarab turgan tomonimda Alloh Quddusni ko‘z o‘ngimda gavdalantirdi – ular mendan nima haqida so‘rasa, shuning xabarini berardim… (Imom Muslim rivoyati). Salaflardan qilingan rivoyatda «Xatimda, mezob ostida duolar mustajobdir», deyilgan.

Po‘latxon Kattayev,
TII Hadis va Islom tarixi fanlari kafedrasi katta o‘qituvchisi.