Bismillahir Rohmanir Rohiym
Zulqa'da nima degani? Lug'atda “makonga qaytadigan”, “joylanib olinadigan” degan ma'noni anglatadi.
Zulqa'da – shahrul harom.
Zulqa'da oyi to'rt harom oylardan biri bo'lib, bu oyda jang va urushlar harom qilingan. (To'rt harom oylar zulqa'da, zulhijja, muharram va rajab). Johiliyat davrida ham bu oyda urush boshlamasdilar. Hatto farzand o'z otasining qotilini ko'rganda ham bu oyning hurmatidan unga biror so'z aytmasdi.
Zulqa'da – hijriy taqvimning o'n birinchi oyi. Bu oy shavvoldan keyin va zulhijjadan oldin keladi.
Bu yilgi Zulqa'da oyi qachondan boshlanadi?
Bu yil (2024) Zulqa'da oyining birinchi kuni 9 may kunidan boshlanishi kutilmoqda, inshaAlloh.
Qur'oni karimda Zulqa'da oyi...
Alloh taolo Qur'oni karimda bunday marhamat qiladi: “Albatta, Allohning kitobida oylarning soni Allohning huzurida osmonlaru erni yaratgan kuni o'n ikki oy qilib belgilangan. Ulardan to'rttasi (urush qilish) harom (oylar)dir. Mana shu to'g'ri dindir. U(oy)larda o'zingizga zulm qilmang. Mushriklarga qarshi jam bo'lib, ular sizga qarshi jam bo'lib urushayotgandek, urush qiling. Va bilingki, albatta, Alloh taqvodorlar bilandir” (Tavba surasi, 36-oyat).
Hadisi sharifda Zulqa'da oyi...
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Albatta, zamon Alloh taolo osmonlar va erni yaratgan paytdagi holiga qaytdi. Bir yil o'n ikki oydir. Ulardan to'rti harom oylardir. Uchtasi birin ketin: zulqa'da, zulhijja va muharram hamda(to'rtinchisi) jumadi (as-soniy) va sha'bon orasidagi muzarning rajabi (bu oyni hurmat qilganlari uchun muzar qabilasining nomi bilan atalgan)”, dedilar (Imom Buxoriy rivoyati).
Bu oyda qanday amallarni bajarish lozim?
Allohdan mag'firat so'rashni, istig'for aytishni ko'paytiring.
Imkon qadar infoq, ehson sadaqa qiling.
Har kuni Mulk surasini o'qing.
Insonlarga zulm qilmang.
G'azabingizni yutishga odatlaning.
Zuho namozini o'qing.
Ko'proq Qur'on tilovat qiling.
Nafl ro'zalarni tuting.
Davron NURMUHAMMAD
Har bir tarixiy obida – xalqimiz tarixi va madaniyatining guvohi. Mirzacho‘l hududida joylashgan “Yog‘ochli sardoba” ham ana shunday noyob yodgorliklardan bo‘lib, uning me’moriy tuzilishi va muhandislik yechimi o‘z davrining ilg‘or bilimlariga tayanilganini ko‘rsatadi.
– Sardobaning gumbazsimon tuzilishi, 15 metrlik ichki diametri va 12 metr balandligi uni nafaqat amaliyotda samarali, balki arxitektura jihatdan ham o‘ziga xos namuna sifatida namoyon etadi. Yerdan ikki metr balandlikdagi tuynuklar, salqinlikni saqlovchi ventilyatsiya tizimi, simmetriyali qurilishi va devor qalinligining yuqoriga ko‘tarilgan sari yupqalashib borishi – bularning barchasi sardobaning betakrorligigidan dalolat beradi,– deydi tarixchi-arxeolog Solijon Qudratov.
Sardobaga arksimon kirish qismi orqali g‘ishtli zinapoyalardan foydalanib tushiladi. Kirish qismidagi yo‘lakcha ustidan esa xizmatchilar uchun maxsus xonalarga chiqish mumkin bo‘lgan aylanma zinapoya qurilgan.
So‘nggi yillarda mamlakatimizda turizmni rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilayotgan bir paytda “Yog‘ochli sardoba” ham qayta tiklash ishlari doirasida o‘rganilmoqda. Ba’zi rekonstruksiya ishlari boshlangan bo‘lsa-da, ma’lum texnik va moliyaviy sabablarga ko‘ra, qurilish vaqtincha to‘xtab qolgan.
– Endi bu maskanni to‘liq ta’mirlab, turistik marshrutlarga qo‘shish, atrofida dam olish maskanlari, suv yo‘llari, mahalliy hunarmandchilik obyektlarini rivojlantirish rejalashtirilgan. Bunda davlat-xususiy sheriklik asosida yosh tadbirkorlarni ham jalb etish ko‘zda tutilmoqda, – deydi Sirdaryo viloyat hokimining o‘rinbosari Shohruh Isoqulov.
“Toshkent – Samarqand – Buxoro” magistral yo‘li bo‘ylab joylashgan “Yog‘ochli sardoba” hozirning o‘zidayoq sayohatchilar diqqatini o‘ziga tortmoqda. Shu bois, yaqin istiqbolda bu inshoot nafaqat tarixiy yodgorlik, balki madaniy-ma’rifiy tadbirlar o‘tkaziladigan, mahalliy va xalqaro turizmni qo‘llab-quvvatlaydigan muhim markazga aylanishi, shubhasiz.
G‘ulom Primov, O‘zA muxbiri