Sayt test holatida ishlamoqda!
13 Iyul, 2025   |   18 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:20
Quyosh
05:01
Peshin
12:34
Asr
17:40
Shom
20:00
Xufton
21:33
Bismillah
13 Iyul, 2025, 18 Muharram, 1447

Ramazon va halol taom

12.05.2020   4828   4 min.
Ramazon va halol taom

Alloh taologa hamdu sanolar bo‘lsin. Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam), oila a’zolari va ilm buloqlari bo‘lgan sahoba (roziyallohu anhum)larga salavot va salomlar bo‘lsin.

Taomning halol va haromligi inson hayoti, tutgan yo‘li, xulqu odobi va ma’naviy dunyosida muhim o‘ringa ega. Shuning uchun Alloh taolo Payg‘ambar (alayhimussalom)larga hamda mo‘min-musulmonga quyidagicha amr qiladi:

“(Payg‘ambarlarimizga shunday dedik:) «Ey, payg‘ambarlar! Pok (taom)lardan tanovul qilingiz va ezgu (ish) qilingiz! Albatta, Men qilayotgan ishlaringizni biluvchidirman (Mu’minun, 51).

“Ey, imon keltirganlar! Allohgagina ibodat qiluvchi bo‘lsangiz, sizlarga Biz rizq qilib bergan pokiza narsalardan yeb, Unga shukr qilingiz!” (Baqara, 172).

Oyati karimada zikr qilingan pokiza narsalar Alloh taolo Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) orqali mo‘min bandalarga halol qilgan narsalardir. Bu haqida Qur’oni karimda shunday marhamat qilinadi:

“U (payg‘ambar) ularni yaxshilikka buyuradi, yomonlikdan qaytaradi va pok narsalarni halol qilib, nopok narsalarni ularga harom qiladi” (A’rof, 157).

Banda barcha a’zolari hamda ruhiy-ma’naviy olami bilan ro‘za tutmog‘i – eng buyuk hamda mukammal ro‘zadir. Inson Ramazonda ko‘z, og‘iz va quloq singari a’zolarini halol bo‘lmagan joylarga qarash, g‘iybat qilish va lag‘v narsalarni eshitish kabi illatlardan tiygani kabi qornini ham harom narsalardan asrashi lozim. Banda harom luqmadan saqlanish, Ramazon kunduzida taom va ichimlikdan tiyilish, iftor vaqtida halol bo‘lmagan narsalarni yemaslik bilan qorin ro‘zasini tutadi. Shuningdek, boshqalar haqidan qo‘rqib, yetimning haqini o‘z o‘rniga qo‘yadi va ribo (sudxo‘rlik)dan yemaydi. Zero ribo yeguvchilarga olamlar Rabbisi g‘azab qiladi. Bu haqida Alloh taolo shunday marhamat qiladi:

“Ey, imon keltirganlar! (Bergan qarzlaringizni) ikki baravar va undan ham ko‘paytirib, ustama shaklida yeb yubormangiz! Allohdan qo‘rqingiz! Zora (shunda) tole topsangiz” (Oli imron, 130).

“Holbuki, Alloh bay’ni halol, sudxo‘rlikni (esa) harom qilgan” (Baqara, 275).        

Ibn Mas’ud (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilinadi: “Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) ribo haqida: “Alloh taolo sudxo‘rlik qiluvchi, unga vakil bo‘luvchi, yozib turuvchi va guvoh bo‘luvchilarni la’natladi. Ularning barchasi gunohda barobar”, dedilar” (Imom Muslim).

Muqaddas dinimiz inson boshqaga muhtoj bo‘lmasligi uchun kasb qilishga buyuradi hamda halol rizq talab qilishga chaqiradi. O‘tgan barcha payg‘ambar (alayhimussalom)larning o‘z kasblari bo‘lgan. Zakariyyo (alayhissalom) duradgorlik, Davud (alayhissalom) temirchilik, Payg‘ambarimiz Muhammad (sollallohu alayhi va sallam) qo‘y boqqanlar, tijorat bilan shug‘ullanganlar.

Alloh taolo kasb qilish, halol rizq talab qilish hamda yetim va boshqalarning haqini yeyishdan qaytarib, Qur’oni karimda shunday marhamat qiladi:

 “Yetimlarning mol-mulklarini zulm yo‘li bilan yeydigan kimsalar, albatta, qorinlarida olov yegan bo‘lurlar va albatta, do‘zaxda kuygaylar” (Niso, 10).

“Mol (va boylik)laringizni o‘rtalaringizda botil (yo‘llar) bilan yemangiz! Shuningdek, bila turib, odamlarning haqlaridan bir qismini gunoh yo‘li bilan yeyish (o‘zlashtirish) maqsadida uni hokimlarga havola etmangiz!” (Baqara, 188).

“Hadisi sharifda ham aytilgan: “Men ham bir insonman. Mening huzurimga haq talashib, da’vo bilan kelib turasizlar. So‘zga ustalik qilib, nohaqlik bilan o‘zgalar haqini o‘zlashtirib olsangiz, bilib qo‘yingki, o‘sha narsa do‘zaxning bir cho‘g‘idir. Xohlagan uni olsin, xohlamagan olmasin” (Imom Buxoriy rivoyati).

Ilm va taqvoda namuna bo‘lgan buyuk zotlar shubhali bir luqma yeb qo‘ysalar, qalblari o‘zgarib qolar ekan. Shunda qalblarini sof qilish uchun bir muddat taom va ichimlikdan tiyilarkanlar, natijada o‘zgarishni his qilarkanlar. 

           Bahriddin PARPIYEV

Ramazon-2020
Boshqa maqolalar

Ummatimga tahdid qilingan narsa keladi

11.07.2025   3645   4 min.
Ummatimga tahdid qilingan narsa keladi

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

عَنْ أَبِي مُوسَى t قَالَ: صَلَّيْنَا الْمَغْرِبَ مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ، ثُمَّ قُلْنَا نَجْلِسُ حَتَّى نُصَلِّيَ الْعِشَاءَ، فَخَرَجَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: مَا زِلْتُمْ هَاهُنَا، قُلْنَا: نَعَمْ يَا رَسُولَ اللهِ، قُلْنَا نَجْلِسُ حَتَّى نُصَلِّيَ الْعِشَاءَ، قَالَ: أَحْسَنْتُمْ أَوْ أَصَبْتُمْ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَى السَّمَاءِ وَكَانَ كَثِيرًا مَا يَفْعَلُهُ فَقَالَ: النُّجُومُ أَمَنَةٌ لِلسَّمَاءِ فَإِذَا ذَهَبَتِ النُّجُومُ أُتِيَ السَّمَاءَ مَا تُوعَدُ، وَأَنَا أَمَنَةٌ لِأَصْحَابِي فَإِذَا ذَهَبْتُ أُتِيَ أَصْحَابِي مَا يُوعَدُونَ، وَأَصْحَابِي أَمَنَةٌ لِأُمَّتِي فَإِذَا ذَهَبَتْ أَصْحَابِي أُتِيَ أُمَّتِي مَا يُوعَدُونَ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Abu Muso roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan Shom namozini o‘qidik. So‘ngra «Xuftonni o‘qigunimizcha o‘tirib turaylik», dedik. Bas, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam oldimizga chiqdilar va:

«Hali ham shu yerdamisizlar?» dedilar.

«Ha, yo Allohning Rasuli. Xuftonni o‘qigunimizcha o‘tirib turaylik, dedik», deb javob berdik.

«Yaxshi qilibsizlar» yoki «To‘g‘ri qilibsizlar», dedilar u zot. So‘ngra boshlarini osmonga ko‘tardilar. Ko‘pincha shunday qilar edilar. Ke­yin u zot:

«Yulduzlar osmon uchun omonlikdir. Qachon yulduzlar ketsa, osmonga unga tahdid qilingan narsa keladi. Men sahobalarim uchun omonlikdirman. Qachon men ketsam, sahobalarimga ularga tahdid qilingan narsa keladi. Sahobalarim ummatim uchun omonlikdirlar. Qachon sahobalarim ketsalar, ummatimga ularga tahdid qilingan narsa keladir», dedilar».

Muslim rivoyat qilgan.

Ushbu hadisi sharifda Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning masjidlarida bo‘ladigan suhbatlardan birining mazmuni haqida so‘z ketmoqda. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning masjidlari o‘sha paytdagi Islom jamiyatining qalbi – yuragi ekanligi hammaga ma’lum. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning shaxslari musulmonlarga o‘rnak bo‘lganidek, u zotning masjidlari ham o‘zga masjidlarga o‘rnakdir. Islom jamiyatida har bir masjid o‘z qavmidan tashkil topgan kichik jamiyatning tinimsiz urib turgan yuragi bo‘lishi kerak.

Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam mazkur suhbatda sahobai kiromlarga ajoyib o‘xshatish ila o‘zlarining fazllarini bayon qilib bermoqdalar:

«Yulduzlar osmon uchun omonlikdir».

Yulduzlar osmonda tursalar, osmon omon bo‘ladi. Ular osmonning omonlik ishonchlaridir.

«Qachon yulduzlar ketsa, osmonga unga tahdid qilingan narsa keladi».

Osmonga tahdid qilingan narsa uning nizomining buzilishi va qiyomat qoim bo‘lishidir.

«Men sahobalarim uchun omonlikdirman».

Osmon yulduzlar bilan omon turganidek, sahobai kiromlar ham Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bilan tinch-omon yashar ekanlar.

«Qachon men ketsam, sahobalarimga ularga tahdid qilingan narsa keladi».

Sahobai kiromlarga tahdid qilingan narsa ularning oralarida xilof va kelishmovchiliklar kelib chiqishidir.

«Sahobalarim ummatim uchun omonlikdirlar».

Osmon yuduzlar bilan, sahobai kiromlar Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bilan tinch-omon yashaganlaridek, Islom ummati ham sahobai kiromlar bilan tinch yashar ekanlar.

«Qachon sahobalarim ketsalar, ummatimga ularga tahdid qilingan narsa keladir».

Islom ummatiga tahdid qilingan narsa havoi nafsga ergashish va molu dunyoga o‘ch bo‘lish kabi nuqsonlarga mubtalo bo‘lishdir.

Ushbu hadisi sharifdan sahobai kiromlarning fazllari qanchalik ulug‘ ekanligini bilib olishimiz kerak. Ana shunday ulug‘ fazl egalari bo‘lgan zotlarni hurmatlash va ulardan o‘rnak olish musulmon ummatining burchidir.


«Hadis va hayot» kitobining 21-juzidan olindi