Bu haqida o‘n to‘rt asrdan beri aytib kelinadi
Bugungi kunda dunyo bo‘ylab koronavirus tarqalishi munosabati bilan sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan virus tarqalishining oldini olish bo‘yicha turli ko‘rsatmalar kelmoqda. Eng ko‘p ta’kidlanayotgan choralardan biri “Aksirish chog‘ida og‘izni qo‘l yoki salfetka bilan to‘sish” ekani eslatilmoqda.
Buni qarangki, aksirish chog‘ida og‘izni qo‘l yoki biror narsa bilan to‘sish haqida sevikli Payg‘ambarimiz Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning ko‘rsatmalari kelgan bo‘lib, u zot sollallohu alayhi vasallamning o‘zlari ushbu ko‘rsatmalariga amal qilib, bizga ibrat bo‘lganlar.
Abu Hurayra roziyallohu anhu rivoyat qiladi: “Rasululloh sollallohu alayhi va sallam agar aksa ursalar, og‘izlariga qo‘llarini yoki kiyimlarining bir uchini qo‘yardilar va ovozlarini pasaytirardilar yoki berkitardilar” Abu Dovud va Imom Termiziy rivoyati.
Ushbu hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning aksirganda bajaradigan odoblari zikr qilinmoqda. U zot sollallohu alayhi vasallam aksa ursalar qo‘llari yoki kiyimlarining bir uchi bilan og‘izlarini to‘sib, ovozlarini pasaytirar ekanlar.
Kishi aksirganda og‘zidan taom qoldiqlari, so‘lak va hokazo narsalar tashqariga otilishi, yaqinroqda turgan kishiga tegishi mumkin. Suhbatdoshingiz aksirib, qo‘li bilan og‘zini berkitmaganda, undan uchib chiqqan so‘lakning sizga tegishini tasavvur qilib ko‘ring. Qo‘lni qo‘yish yoki biror narsa bilan berkitish orqali o‘sha noqulay holatning oldi olinadi.
Agar aksirayotgan kishi biror kasallikka, jumladan, gripp, koronavirusga chalingan bo‘lsa, aksirish orqali turli zararli viruslar atrofga uchishi, suhbatdoshga yetib borishi, kasallik keng tarqalishiga bois bo‘lishi mumkin. Qo‘lni qo‘yish ana shu tarqalishning oldini oladi.
Inson bexosdan aksirganda ovozi balandlab ketadi. Bunday keskin va baland ovoz atrofdagilarni cho‘chitib yuborishi, keksalar, homilador ayollar va yosh bolalarning qattiq qo‘rqib ketishiga olib kelishi mumkin. Bordiyu o‘sha joyda kimdir uxlayotgan bo‘lsa, uning cho‘chib uyg‘onishi va boshqa holatlar kuzatilish mumkin. Ovozni pasaytirish orqali esa odamlar cho‘chib ketishining hamda aksiruvchining og‘iz bo‘shlig‘idagi ba’zi a’zolari shikastlanishining oldi olinadi.
Birgina nabaviy ko‘rsatmada shuncha foyda, odob bor. Salomatlikni saqlash, turli holatlar kelib chiqishining oldini olish uchun ushbu sunnatga amal qilishimiz lozim.
Olimlar, mutaxassislar, shifokorlar bugun insoniyatga kasalliklardan saqlanish chorasi sifatida e’lon qilayotgan ko‘rsatmalar bundan o‘n to‘rt asr oldin Islom dinida aytib qo‘yilgan va unga amal qilib kelinmoqda.
Alloh taolo barchamizni O‘zining hidoyatidan ayirmasin va xotimamizni chiroyli qilsin!
Nozimjon Hoshimjon tayyorladi
Cavol: Men jamoat namoziga borishni endi boshladim. Men namozni sekin o‘qiyman. Gap shundaki, ko‘pincha men salavotni o‘qiyotganimda imom ikki tarafga salom berayotgan bo‘ladi. Shu holada men salavotni tugatib, keyin duo o‘qib so‘ng salom berishim kerakmi yoki imom bilan barobar salom berishim kerakmi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Siz bu holatda imom bilan birgalikda salom berasiz. Zero, salavot o‘qish sunnat, imomga ergashish esa vojib amal sanaladi. Vojib amal sunnat amaldan yuqori bo‘lgani sababli siz vojib bo‘lgan amalni bajarasiz. Agar tashahhud (“At-tahiyyot...”) duosini o‘qiyotganingizda imom salom berib qolsa, siz tashahhud duosini tugatib, keyin salom berasiz. Chunki tashahhud duosini o‘qish vojib amal hisoblanadi.
Alloma ibn Obidin rahimahulloh bunday deydilar: “Farz va vojib amallarda kechiktirmasdan imomga ergashish vojib sanaladi. Ammo imomga ergashish bilan boshqa vojib amal teng kelib qolsa, “imomga ergashish kerak” deb vojibni tark qilmaydi, balki avval vojibni bajarib, keyin imomga ergashadi. Masalan, imomga iqtido qilgan kishi tashahhudni tugatishdan avval imom uchinchi rakatga tursa, iqtido qilgan kishi avval tashahhudni tugatib, keyin o‘rnidan turib, imomga ergashadi (Chunki ikkisi ham vojib bo‘lib, birini bajaraman deb boshqasini tark qilmaydi).
Agar imomga ergashish bilan sunnat amal teng kelib qolsa, yuqoridagidek qilmaydi. Masalan, (sajda yoki rukuda) imomga iqtido qilgan kishi tasbihni uch marta aytishidan avval imom boshini ko‘tarsa – fuqaholarimiz eng to‘g‘risi deya aytgan gapga ko‘ra - imomga ergashadi. Chunki sunnatni tark qilish vojibni kechiktirishdan ko‘ra ustundir” (“Raddul muhtor” kitobi).
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi