Sayt test holatida ishlamoqda!
16 Yanvar, 2025   |   16 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:23
Quyosh
07:46
Peshin
12:38
Asr
15:39
Shom
17:23
Xufton
18:41
Bismillah
16 Yanvar, 2025, 16 Rajab, 1446

Rukudan avval va rukudan keyin qo'l ko'tarish masalasi

7.09.2023   597   3 min.
Rukudan avval va rukudan keyin qo'l ko'tarish masalasi

Hanafiy va Molikiy mazhab ulamolari namozda rukudan avval va rukudan keyin yoki ikkinchi rakatning qiyomiga turganda qo'l ko'tarilmasligini aytadilar (buni raf'ul-yadayn masalasi ham deyiladi). Bu so'zlariga quyidagi hadisni dalil qiladilar.
Jobir ibn Samura roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi va sallam bizning oldimizga chiqib: “Nimaga sizlarning ikki qo'llaringizni qaysar otning dumiga o'xshab ko'tarayotganingizni ko'ryapman?! Namozda sokin turinglar” dedilar» (Imom Muslim rivoyati).
Asvaddan rivoyat qilinadi: “Umar ibn Hattobning avvalgi takbirda ikki qo'lini ko'targanini ko'rdim.
Keyin buni qaytarmadi” (Imom Tahoviy rivoyati).
Imom Abu Ja'far Tahoviy aytadilar: “Aliy roziyallohu anhuning avvalgi takbirdan boshqa o'rinlarda qo'l ko'tarishni tark qilganlari sahihdir. Nabiy sollallohu alayhi va sallamdan keyin bu ishni qilishlari, u kishining nazdida namozda qo'l ko'tarish hadisining nasxligi (bekor bo'lgani) sobit bo'lganligi sabablidir”.
Termiziy rivoyat qiladi: «Osim ibn Kulayb otasidan, u Alqamadan rivoyat qiladi: “Abdulloh ibn Mas'ud roziyallohu anhu aytadi: “Sizlarga Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning namozlarini o'qib beraymi?” deb namoz o'qidi. Ikki qo'lini birinchi martada ko'targandan boshqa ko'tarmadi”».
Biz hanafiylar takbiri tahrimadan boshqa o'rinlardagi qo'l ko'tarishni nasx (hukmi bekor) bo'lgan deb aytamiz. Ma'lumki, agar ikkita sunnat bir-biriga qarama-qarshi kelib qolsa, bu borada sahobalarning so'zlari va amallari ustun qo'yiladi. Agar ularning so'zlari va amallari ixtilofli bo'lsa, qiyos ustun qo'yiladi. Bu masalada qiyos qo'lni ko'tarmaslikni taqozo qiladi. Chunki namozda a'zolar sokin va xushu'li bo'lishi kerak. Alloh taolo Mo''minun surasida shunday marhamat qiladi:

“Mo'minlar najot topdilar, ular
namozlarida xushu' qilgan zotlardir”.
Ellikka yaqin sahoba namozning boshida, ya'ni takbiri tahrimada qo'l ko'tarishni rivoyat qilgan. Ular rukuda va rukudan bosh ko'tarishda qo'lni ko'tarishni
rivoyat qilmaganlar. Ibn Abbos raziyallohu anhumoning hadisida: “Qo'llar faqat etti o'rinda ko'tariladi” deyilib, jumladan, namozga kirishish paytidagi qo'l ko'tarish ham aytilgan.
Demak, hukmi sunnat bo'lgan masalada ixtilof chiqarmaslik kerak. Bunday ixtilof chiqarish harom bo'lib, kishining gunohkor bo'lishiga sabab bo'ladi.
Buning ustiga, raf'ul yadayn qilmasdan o'qish haqida ham hadislar, sahoba va tobeinlarning sahih so'zlari
bor. Ularga amal qilish ham ayni sunnatga amal qilishdir.

Bahodir SUYuNBAYeV
Guliston shahar «Guliston»
masjidi imom-noibi

MAQOLA
Boshqa maqolalar

Ayolingni Allohdan qo‘rqishga chaqirib tur

15.01.2025   2779   4 min.
Ayolingni Allohdan qo‘rqishga chaqirib tur

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Imom Muslim, Abu Dovud va Molik vidolashuv haji hadisida Jobir roziyallohu anhudan rivoyat qiladilar:

"Ayollar haqida Allohdan qo‘rqinglar! Chunki sizlar ularni Allohning omonati ila olgansiz. Ularning farjlarini Allohning kalimasi ila halol qilib olgansizlar. Sizlar uchun ularning zimmasida siz yomon ko‘rgan biror kishiga to‘shaklaringizni bostirmaslik majburiyati bor. Agar o‘shani qilsalar, ularni achitmaydigan qilib uringlar. Ular uchun sizning zimmangizda ma’ruf yo‘l bilan rizqlari va kiyimlari majburiyati bor".

Muoviya Qurayshiy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Yo Allohning Rasuli, bizning birimizda xotinining nima haqqi bor?» dedim.

«Qachon taomlansang, uni ham taomlantirasan. Qachon kiyim kiysang, uni ham kiyintirasan. Yuziga urmaysan. Qattiq so‘kmaysan va uydan boshqa joyda hijron qilmaysan», dedilar u zot alayhissalom (Abu Dovud va Nasoiy rivoyat qilishgan).

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi:

«Hind binti Utba: «Allohning Rasuli, Abu Sufyon o‘ta baxil odam, menga va bolamga kifoya qiladigan narsani bermaydi. Faqat unga bildirmay olsamgina bo‘ladi», dedi.

«O‘zingga va bolangga yetarlisini to‘g‘rilikcha ol», dedilar u zot alayhissalom (Ikki shayx rivoyat qilishgan).

Barcha ulamolar ayollarning nafaqasi erlariga vojib bo‘lishiga ittifoq qilganlar.

Aqlga solib ko‘rilganda ham, ayol kishi erning xizmatlarini qilganidan keyin, uning izmida bo‘lganidan keyin, albatta, uning nafaqasi erga vojib bo‘ladi-da!

Uning miqdori ikkisining holiga qarab bo‘ladi. Ikkisi boy bo‘lsa, boyniki, kambag‘al bo‘lsa, kambag‘alniki bo‘ladi. Er boy, xotin kambag‘al yoki aksincha bo‘lsa, ikki holning o‘rtasida bo‘ladi. Agar xotin otasining uyida bo‘lsa ham yoki erning uyida bemor bo‘lsa ham.

Erga xotini uchun vojib nafaqalar besh qismdir:

1. Taom.

Bunga oziq-ovqat, ichimlik va ovqatga qo‘shib yeyiladigan narsalar (sirka, yog‘ va shunga o‘xshash) hamda ovqat pishirish uchun ketadigan barcha narsalar kiradi. Taomning miqdori yetarli bo‘lishi kerak, mazkur miqdor erning boy-kambag‘alligiga qarab belgilanadi.

2. Kiyim.

Yetarli darajada, bir sidra kiyim-bosh doimo bo‘lishi kerak. Hanafiy va shofe’iy mazhablarida: «Har olti oyda bir sidra yangi kiyim olib beriladi», deyilgan.

3. Maskan.

Er o‘z xotinini maskan bilan ta’minlashi vojib. Maskan erning moliyaviy imkoniyati saviyasida bo‘ladi. Shu bilan birga, maskan to‘liq jihozlangan bo‘lishi shart. Unda yashash uchun kerakli har bir narsa bo‘lishi lozim.

4. Agar xotin xizmatkor ishlatib yuradigan toifadan bo‘lsa, xizmatkor solib berish ham uning nafaqasiga kiradi.

5. Tozalik asbob-anjomlari va uyning kerakli matohlari.

Agar er moli bo‘la turib, nafaqa bermasa, qozi uni qamashga hukm chiqaradi. Xotin talab qilsa, boshqa mulklari sotilib, uning nafaqasi beriladi. Er noilojlikdan nafaqa bera olmasa, qamalmaydi.

«Ulardan asoingni ko‘tarma va ularni Allohdan qo‘rqishga chaqirib turgin».

Ya’ni ahli ayoling sening haybatingni doimo sezib tursin. Ulardan sodir bo‘ladigan har bir noshar’iy ishni e’tiborsiz qo‘ymasligingni unutmasinlar.

Sen ularni doimiy ravishda Alloh taologa taqvo qilishga chaqirib tur. Bu ishda juda ko‘p yaxshiliklar bor.

«Yaxshilik va silai rahm» kitobi 1-juz.