Sayt test holatida ishlamoqda!
23 Aprel, 2025   |   25 Shavvol, 1446

Toshkent shahri
Tong
04:05
Quyosh
05:32
Peshin
12:26
Asr
17:11
Shom
19:15
Xufton
20:35
Bismillah
23 Aprel, 2025, 25 Shavvol, 1446

Ramazon hayiti yaqinlashmoqda!

31.05.2019   44493   5 min.
Ramazon hayiti yaqinlashmoqda!

Tanlovga!

Ramazon hayiti – iydul fitr deyiladi. U kun musulmonlar uchun xursandchilik, shodlik, kengchilik va bayram kunidir.  U kun o‘zgacha shukuh va fazilatga ega. Musulmonlarning ikki muborak bayramlaridan biridir.

Hayit namozi Molikiy va Shofe’iylarga ko‘ra, sunnati muakkada, Hanafiylarda vojib, Hanbaliylarda esa farzi kifoyadir.

Hayit kunida mustahab bo‘lgan amallar:

  1. Hayit kechalarini bedor o‘tkazish

Kim hayit kechalarini ixlos va savobidan umidvor holda zikr, tasbeh, Qur’on tilovati ila bedor o‘tkazsa, qalblar o‘ladigan kunda qalbi omonda bo‘ladi. Hayit kuniga yetkazgani uchun ko‘plab shukr va hamd aytish kerak.

  1. G‘usl qilish.
  2. Xushbo‘ylanish va ziynatlanish
  3. Soch oldirish
  4. Misvok qilish
  5. Kiyimning eng yaxshisini kiyish

Nabiy sallollohu alyhi vasallam ikki hayit uchun hamisha g‘usl qilar edilar. Chunki, bu ikki namozda ulkan jamoat to‘planadi, tiqilinch yuzaga keladi. Shu bois, yomon hidlardan saqlanish kerak. Tahoratning o‘zi bilan cheklansa ham joizdir.

Bundan tashqari, Nabiy sallollohu alayhi vasallam “Hibaro” degan choponlaridan birini alohida hayit uchun kiyar edilar.

Toza va orasta kiyinish, ziynatlanish, xushbo‘ylanishga imom ham e’tibor beradi. Ko‘pchilikning nigohi unda bo‘lgani uchun o‘ziga ahamiyat qaratadi.

Kiyimlarning eng yaxshisi bu oq kiyimdir.

Orastalanish, g‘usl qilish, xushbo‘ylanish xoh masjidga boruvchi uchun bo‘lsin, xoh uyda qoluvchi uchun bo‘lsin, bir xildir.

Ammo, ayollar bu borada erkaklardan farqlanadilar. Hayit kuni ko‘chaga chiqsalar odatiy va toza kiyimda, xushbo‘ylanmasdan, yasan-tusan qilmasdan, fitnaga sabab bo‘lmasdan chiqishlari lozim. Hayit kuni ko‘chalarda odam ko‘p bo‘lgani uchun erkaklarga aralashib yurmasliklari shart. O‘zlariga xos va yarashadigan joylarga borsalar mayli. Bugungi kunda nazar solsak, ayol-qizlarimiz hayit kunlari ziynatlarga, atir-upalarga, yaltir-yultir kiyimlarga burkanib, “kim o‘zar”ga kiyinib chiqadilar. Ko‘chaga chiqish qoidasi ayollar uchun hayit kuni o‘zgarib, istisno bo‘lib qolmaydi. Ularning ko‘ngilxushlik qilishlari, xursandchilik qilishlari shariatda man qilinmagan. Faqat shariat talabida bo‘lsa, buning zarari yo‘q.

Yosh bolalar xoh o‘g‘il, xoh qiz – ularga ziynatlanish, chiroyli kiyimlar kiyish, tillolar taqish mumkin. Hayit – ziynat kunidir. Bolajonlar shu ila hayitning qadri va shukuhini his qilishlari, yana kelishini intiq kutishlari mumkin. Hayitdan boshqa paytda tillo taqib va ziynatli kiyim kiyishlari tavsiya qilinmaydi.

  1. Hayit bilan tabriklash. Fuqaholar hayit bilan tabriklash joizligiga ittifoq qilganlar. Buni turli usullar bilan amalga oshirsa bo‘ladi.
  2. Ziyoratga borish.

Abu Bakr roziyallohu anhu Nabiy sallollohu alayhi vasallam namozdan qaytganlarida, u zotni alohida ziyorat qilish uchun hujralariga kelganlar.

Bundan tashqari, hayit kuni yoshi ulug‘lar, keksalar, bemorlar, muhtojlar, musofir va qarindoshlardan xabar olinadi, ularni ziyorat qilinadi, duo olinadi. Imkon bo‘lsa, moddiy ko‘mak beriladi.

  1. Qo‘shiq, o‘yin va ko‘ngilxushlik qilish

Bu haqida Oisha onamiz hayit kuni habashiylar o‘yinini tomosha qilganlari va hujralarida ikki joriya “Buos kuni” qo‘shig‘ini kuylayotganlari, Nabiy sallollohu alayhi vasallam bundan qaytarmaganlari rivoyat qilingan. Lekin rivoyatga e’tibor berilsa, o‘yin va kuy-qo‘shiq behayo va erkak-ayol aralash holda bo‘lmagan. Sodda ko‘rinishda aytilgan. Bu hadisdan dalillanib, shariat man qilgan holatlarga o‘tish mumkin emas.

10. Ayollarga alohida nasihat qilish

Nabiy sallollohu alayhi vasallam iyd namozidan so‘ng ayollarga alohida va’z-nasihat qilganlar. Bilol roziyallohu anhu kiyimlarini yoyib turganlar. Ular sadaqalarini o‘sha kiyimga tashlaganlar. Bundan bilinadiki, imom agar fitnadan omonda bo‘lish sharti ila ayollarga alohida fitr va qurbonlik hayiti, hukmlari va odoblarini bayon qilishi yoki oila boshliqlari namozdan qaytgach, o‘zlari eshitgan narsalarni o‘z ahllariga so‘zlab berishlari mumkin.

11. Ixtiyoriy sadaqalar qilish

Sadaqa alohida tilanchiga emas, biror muhtoj qo‘shni, qarindosh, ilm tolibiga qilinsa, maqsadga muvofiq bo‘lib, pul, buyum, taqinchoq, yegulik, kiyim-kechak hammasi sadaqa – yaxshilik turiga kiradi.  

Barchamizga yaqinlashib kelayotgan Iydul Fitr muborak bo‘lsin! Allohning ilohiy rahmatlari yurtimiz uzra bardavom bo‘lsin, amin!

 

Xadichai Kubro ayol-qizlar bilim yurti

o‘qituvchisi Sayyidaziz qizi Nilufar

 

 

Ramazon-2019
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Tijoratni Alloh bilan qilgan inson

23.04.2025   657   4 min.
Tijoratni Alloh bilan qilgan inson

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

 

Bu insonni Misrda hamma taniydi, u shunchalik boyki, sepgan atirini hidiga oshiq bo‘lmay iloji yo‘q. Yonimizdan o‘tsa atir hidi boshqalarga ham o‘rnashib qolarli edi.

E’tikofda o‘tirgan vaqtimiz, o‘sha inson yonimga kelib, "Sizga savolim bor", dedi.

Men ham bajonidil savol javobga tayyorligimni aytdim, ancha suhbatlashdik.

Keyin u insonga o‘zimni qiziqtirgan bir ikki savollarimni berdim:

E’tikofda necha kun bo‘lasiz, ya’ni sizni ishingiz juda ko‘p, ishlaringiz bois kirib chiqib turasizmi?

Yo‘q, o‘n kun o‘tiraman.

Ha, demak telefon orqali boshqaruv qilsangiz bo‘lar ekan-da, sababi biz bilishimiz-cha sizda katta bizneslar va ularni boshqarish bor.

U odam esa bir past sukut qilgach, yig‘lab yubordi.. Masjidga telefonsiz kelganman…

Noo‘rin savol berganimdan xijolat bo‘lib, uzr so‘radim, shunda qarshimdagi inson o‘z o‘tmishidagi voqeani bayon qildi.

Bundan bir necha yil oldin, 3-4 kishi sherikchilikda, ya’ni ulardan pul olib bir ish boshlagandim, kutilmaganda ishimiz o‘xshamay, inqirozga uchradi.

Keyin qo‘l telefonimga ertalab soat 8:00 da mahkamaga borib, 8000 misr funtini to‘lashim kerakligini, yo‘qsa qamalishim haqida xabarnoma keldi.

Shunchalik tushkunlikka tushdimki, bir ahvolda uyga kirdim. Ayolim meni ko‘rib «nima bo‘ldi» dedi, men indamay yotog‘imga kirib yotdim.

Ayolim soliha, u menga ortiqcha savol bermadi, har gal tushkunlikka tushsam bilamanki, ayolim o‘sha zahoti tahorat olib, ikki rakat namoz o‘qib uzoq-uzoq duo qiladi.

Shu yotishda shiftni bir nuqtasiga termildim, bir payt turay desam orqam go‘yo yerga yopishib qolgandek og‘irlashib ketibman.

Tursam fajrga yarim soat qolibdi. Es hushimni yig‘dim-da, taxorat olib ikki rakat namozga kirishdim. Sajdada shunchalik qattiq Allohga yolvorib yig‘ladimki, nafasim chiqmay qolish darajasida edim.

Bir payt nazarimda xuddi Alloh o‘z qo‘li bilan yelkamga turtib «Bo‘ldi Muhammad», degan ishorani sezdim. To‘xtab qoldim, qalbim qandaydir osuda va tinch bo‘lib qoldi.

Bomdodni o‘qib duolarni qilib kirdim-da, o‘rnimga yonboshladim.

Ko‘zimni ochsam peshinga azon chaqiryapti…

Boshim qattiq og‘rigan, mahkamaga esa vaqt o‘tib ketgan.

Imom aytadi: «O‘rnida men bo‘lsam nima qilardim. Turibla mahkamaga choparmidim, holatni tushuntirib, uzr xol aytarmidim...».

Peshin azonini eshitib, masjidga oshiqdim. Jamoa bilan namozni ado qilgach, duolar qildim, hammadan keyin chiqib oyoq kiyimimni kiyayotsam, chetroqda bir kishi menga qarab turganini payqadim. Atrofga qarasam hamma ketib bo‘lgan.

Menga qarab turibsizmi? deb savol berdim.

Ha, sizni kutib turgan edim. Yonimga keldi, salom-alikdan keyin:

«Meni tanimasangiz ham kerak, falon yili siz va yana boshqalar bilan o‘rtada tijorat boshlagandik, keyin kasod bo‘ldik, pulni qanchadir qismini men to‘lashim kerak bo‘lgan. Holatimni bilgach, siz oradan chiqavering, o‘zim o‘rningizga to‘layman, degansiz. Keyin meni ham ishlarim yaxshi bo‘lib ketdi va hozir o‘sha haqni 10.000 funt olib keldim».

Hayratdan qotib qoldim!

Imomga aytilgan bu voqeadan ta’sirlanmay iloji yo‘q.

Agar siz va bizning boshimizga shunday sinov kelsa nima qilardik.

Avvalo telefon orqali tanish bilishdan najot axtarib, mahkamaga tishi o‘tuvchilarni qidirarmidik.

Yoki najotni ikki rakat namoz bilan boshlab, azon chaqirig‘iga labbay dermidik?

Bir haqiqat bor!

Tijoratni Alloh bilan qilgan inson boy bo‘lmaslikning iloji yo‘q! Chunki u eng og‘ir vaziyatda ham O‘ziga yuzlanadi. O‘zi uchun atagan haqlarni ado qiladi…

Sizning tijoratingiz kim bilan...?

Internet manbalari asosida tayyorlandi

Maqolalar