Tanlovga!
Muborak Ramazon oyining ro‘zasini tutayotgan inson savobli amallarni ko‘paytirishni va ko‘proq yaxshiliklar qilib qolishni istaydi. Ayniqsa, oxirgi o‘n kunlik – do‘zaxdan ozod bo‘lish dahasida bu istak yanada kattalashadi. Xo‘sh, biz uchun eng savobli amallar qaysi? Bu savol ko‘pchiligimizni o‘ylantirishi tabiiy. Aslida, bu savolga javob topish uchun ko‘p o‘ylanishimiz shart emas, chunki, Alloh taolo biz musulmonlarga yuksak namuna bo‘lgan Zot – Payg‘ambar alayhissalomni ne’mat qilib bergan. U zot bizga ta’lim bergan amallar o‘zimiz o‘ylab qilgan amaldan juda katta farq qiladi va savobi ham biz tasavvur qila olmaydigan darajada ko‘p bo‘ladi. Sababi, Alloh taolo bizga o‘zimiz amal qilishimizni emas, U zotga ergashishni buyurgan. Ushbu maqolada Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Ramazonda va uning oxirgi o‘n kunligida qilishni buyurgan yoki o‘zlari bajargan o‘n sunnat amal haqida so‘z yuritamiz.
1. Qur’on tilovat qilish. Ramazon – Qur’on nozil qilingan oydir. Shuning uchun ham u Qur’on tilovati uchun eng haqli vaqt sanaladi. Imom Buxoriy Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilgan hadisda shunday deyiladi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam insonlarning eng saxiyi edilar. U zotning eng saxiy bo‘ladigan paytlari Ramazonda Jibriyl (a.s) bilan uchrashganda bo‘lar edi. U zot Jibriyl bilan Ramazonning har kechasida uchrashar va Qur’ondan dars qilar edilar». Demak, ushbu oyda Qur’on tilovat qilish sunnat amal ekan. Ushbu sunnatga ergashish uchun esa har kuni imkon qadar tilovat bilan mashg‘ul bo‘lish maqsadga muvofiqdir.
2. Tasbeh va zikrlarni ko‘paytirish. Ma’lumki, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan tasbehlar aytish xususida ko‘plab hadislar vorid bo‘lgan. Imkon qadar yo‘lda, uyda, ishda va boshqa paytlarda tasbehlarni ko‘proq aytish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Chunki, Imom Zuhriy aytadilar: «Ramazondagi bir tasbeh undan boshqasidagi ming tasbehdan afzaldir». Demak, zikr va tasbehlarni ko‘paytirish ham sunnatga ergashish, ham ushbu muborak oyda ko‘plab ajrlarga ega bo‘lishga sabab bo‘lar ekan.
3. Duoni ko‘paytirish. Oisha roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda U zot Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan: «Yo Rasululloh, qaysi kecha laylatul qadr ekanini bilsam unda nima deyman?», deb so‘radilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday dedilar: «Allohumma innaka a’vuffun, tuhibbul a’fva fa’fu a’nniy» (Ma’nosi: Allohim, seni marhamatli Zotsan, afv etishni suyasan, meni kechirgin!) degin», dedilar. Boshqa hadislarda esa ro‘zadorning duosi qaytarilmasligi ham zikr qilingan. Demak, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamo‘rgatganlaridek ko‘proq duo qilish ham sunnat amal ekan.
4. Kechalari qoyim bo‘lib taroveh namozlarida hozir bo‘lish. Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: «Kim Ramazonni iymon va (riyo qilmasdan) savob umidida (ibodat bilan) qoyim qilsa o‘tgan gunohlari kechiriladi» (Imom Buxoriy rivoyati). Kechani ibodat bilan o‘tkazish uchun imkon qadar taroveh namozlariga qatanishish, yana imkon bo‘lsa saharlikdan avval ikki rakat bo‘lsada namoz o‘qib duo qilish va sunnatga ergashish ma’nosida saharlik qilish mumkin. Oxirgi o‘n kunlikda qadr kechasini topish mumkinligini ham unutmaslik lozim.
5. Jamoat namozlariga qatnashish. Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: «Jamoat namozi yolg‘izning namozidan yigirma yetti daraja afzaldir». Agar ushbu sunnatga Ramazon oyida ko‘proq amal qilsak yanada ko‘proq ajrga ega bo‘lamiz.
6. Tungi ibodatga ahli oilasini uyg‘otish. Oisha onamiz (r.a)dan rivoyat qilingan hadisda U zot aytadilar: «Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam (Ramazonning) oxirgi o‘n kun kirganda yenglarini shimarardilar (ibodatga mahkam bo‘lardilar), (ibodat bilan) tunlarini bedor qilar va (namoz uchun) ahllarini uyg‘otardilar» (Imom Buxoriy rivoyati). Hadisi sharifdan oxirgi o‘n kunlikda ko‘proq ibodat qilish va ahlini namoz uchun uyg‘otish ham sunnat amal ekanini ko‘rish mumkin.
7. Misvok ishlatish. Misvok ishlatish Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning doimiy bajaradigan sunnatlari edi. Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamaytadilar: «Agar ummatimni mashaqqatga solmaganimda ularni har namoz oldidan misvok qilishga buyurgan bo‘lardim». Ulamolarimiz bu va boshqa hadislardan xulosa qilib tahorat paytida misvok qilish sunnat ekanligini aytishgan. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ro‘zador hollarida ham misvok qilganlari ma’lum va mashhurdir.
8. Ro‘zadorga iftorlik qilib berish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kim ro‘zadorga iftor qilib bersa unga u (ro‘zador)ning mislicha ajr bo‘ladi, lekin u (ajr) ro‘zadorning ajridan hech narsa kamaymaydi» (Imom Termiziy rivoyati). Hadisi sharifdan ro‘zadorga iftorlik qilib berish juda katta ajrga sabab bo‘lishi ma’lum bo‘lmoqda. Ammo bundan isrofgarchilik qilib yoziladigan hashamatli dasturxonlarni tushunmaslik kerak. Iftor qilib berish boshqa hadislarda kelgani kabi bir dona xurmo bilan bo‘lishi ham mumkin. Inson o‘z ahli oilasidagi ro‘zadorlarga iftorlik qilib berishi ham hadisi sharifda zikr qilingan ajrga ega bo‘lishga sabab bo‘ladi.
9. Bemorlarni ziyorat qilish. Ali roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning shunday deyayotganlarini eshitdim: «Qaysi bir musulmon (bemor) musulmonni erta tongda ziyorat qilsa kech tushguncha yetmish ming farishta unga salovat (mag‘firat so‘rab duo qilish) aytadi. Agar kechki payt ziyorat qilsa unga yetmish ming farishta tong otguncha salovat aytadi va unga jannatda bir bog‘ beriladi» (Imom Termiziy rivoyati). Oddiy paytlarda bemorni ziyorat qilish shu darajada katta savob ekan ajrlar ko‘paytirib beriladigan ushbu muborak oyda ularning adadi behisob bo‘lishi tabiiydir.
10. Ramazonda umra qilish. Ummu Ma’qal roziyallohu anhodan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: «Ramazonda umra (qilish savobi) hajga tengdir». Bugungi kunda Yurtimizda umra ziyoratiga borish uchun barcha shart-sharoit yaratilgan. Imkoni bor inson Ramazon oyida ziyoratga borishga harakat qilsa maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Yuqorida biz keltirib o‘tgan sunnat amallar ko‘plab sunnatlarning bir qismi, xolos. Bu haqida yana o‘zbek tilida nashr etilayotgan kitoblar, maqola va gazetalardan ham ma’lumotlar olish mumkin. Alloh taolo barchamizni ushbu muborak kunlarda savobli amallarni ko‘paytirib olishga muvaffaq aylasin!
Iysoxon Yahyo tayyorladi
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti
Shavkat Mirziyoyev Janobi Oliylariga
Bismillahir Rohmanir Rohim
Assalomu alaykum va rahmatullohi va barakotuh
Muhtaram Prezident Janobi Oliylari!
Alloh taologa behisob shukrki, Sizning bevosita tashabbuslaringiz va sa’y-harakatlaringiz bilan haj amallarini yuqori saviyada tashkil etishga muvaffaq bo‘lmoqdamiz.
Bunday e’tibor va ehtiromni biz hojilar chin yurakdan his etib, yaratilgan barcha qulayliklar uchun Sizga chuqur minnatdorlik izhor etamiz.
Hurmatli Prezident Sizni va Siz orqali yurtdoshlarimizni haj ibodatini ado etayotgan hamyurtlarimiz nomidan musulmon ummati uchun eng ulug‘ bayram – Qurbon hayiti bilan samimiy muborakbod etamiz.
Zero, Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) “Duolarning eng yaxshisi arafa kuni qilingan duodir”, deb xushxabar berganlar.
Alloh taoloning bayti joylashgan muqaddas zaminda – Mino, Arafot kabi muborak manzillarda ulug‘ amallarni ixlos ila bajarmoqdamiz.
Sizni vaqt ajratib, muborak haj ziyorati uchun yaratilgan sharoitlar va salomatligimiz haqida so‘raganingiz hamda har kuni holimizdan xabardor bo‘lib turganingiz ibodat bilan yurgan biz hojilarni cheksiz darajada mamnun etdi.
Bunday e’tibor va ehtiromni Saudiya Arabistonining mutasaddilari ham yuqori baholab, Siz Janobi Oliylariga hurmat va duolarini izhor etmoqdalar.
Muborak maskanlarda har bir ziyoratchi Sizning g‘amxo‘rligingizni yurakdan his qilib, ko‘zlarida yosh bilan duolar qilayotganini alohida aytib o‘tmoqchiman.
Sizga aytadigan yana bir xabarimiz, Saudiya Arabistonida bo‘lib turgan yurtimizning diniy soha vakillari hamda ziyoratchilari tomonidan mavsum davomida Qur’oni karim 10 ming marotaba xatm qilinib, yurtimizga tinchlik, xalqimizga farovonlik tilab duolar qilindi.
Hurmatli Prezident, Siz yaratib bergan imkoniyatlardan ruhlanib, o‘zbekistonlik hojilar yurtga qaytganimizdan keyin “Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari” degan ezgu tashabbusni bir ovozdan ilgari surib, Uchinchi renessans yaratuvchilarini tarbiyalashda Sizga ko‘makchi bo‘lmoqchimiz.
Siz boshchiligingizda yurtimizda tinchlikni mustahkamlash, xalqimizning ma’naviyatni yuksaltirish, ayniqsa yoshlarning sifatli ta’lim olishi, kasb-hunar egallashi, kerak bo‘lsa dunyoni egallashi kabi masalalar eng ustuvor vazifaga aylandi.
Shunday ekan, biz hojilar yurtimizga qaytgach, quyidagi ishlarni amalga oshirmoqchimiz:
– ona-Vatanimiz taraqqiyotiga xolis xizmat qilish, mahallalarda tinchlik va birdamlikni mustahkamlash, aholi orasida tinchlik-osoyishtalikni qadriga yetish, xalqimizni ma’nan yuksaltirish, jamiyatdagi islohotlarga daxldorlik hissini oshirish kabilarga targ‘ib etish;
– kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish, ilmni qadrlash va ilm-ma’rifatga homiylikda namuna bo‘lish;
– to‘ylar, oilaviy tadbirlar va marosimlarda me’yoriylikka amal qilgan holda kamxarj va ixcham o‘tkazishda bosh-qosh bo‘lish;
– kiyinishda va muomalada oddiylik va kamtarinlikka amal qilish, dabdababozlik, isrofgarchilik, maishatbozlik kabi illatlardan yiroq bo‘lishni targ‘ib qilish;
– yoshlarni muvaffaqiyatlarga faqat o‘qib-o‘rganib, ilm bilan erishish mumkinligini o‘rgatish;
– ustozlar, o‘qituvchi va murabbiylarga doimo ehtirom ko‘rsatish, ularni moddiy qo‘llab-quvvatlash ishlariga ko‘mak berish;
– mahallalardagi notinch oilalar, shu jumladan tarbiyasida muammosi bor yoshlar o‘rtasida tushuntirish ishlarini olib borish;
– hududlardagi maktablarning ta’mirga muhtoj qismini joriy ta’mirlash ishlariga ko‘maklashish;
– xayriya, mehr-muruvvat va yordam ko‘rsatish ishlarini ko‘paytirish.
Barcha hojilarimiz yurtimizga qaytgandan so‘ng ushbu tashabbuslarni qat’iy amalga oshirishga va’da beramiz.
Zero, jonajon Vatanimiz kelajagi, xalqimiz farovonligi va yurtimiz shonu shuhrati Siz aytganingizdek yoshlarimiz qo‘lidadir. Ular ertaga O‘zbekistonni yanada kuchli, yuksak taraqqiy etgan davlatga aylantirish uchun o‘zlarining bor bilimi, iqtidori va kuch-g‘ayratini safarbar qilsa, ko‘zlagan barcha ezgu maqsadlarimizga, albatta erishamiz.
Yusuf Xos Hojib bobomiz aytganlaridek:
“Zakovat bor joyda ulug‘lik bo‘ladi,
Bilim bor joyda buyuklik bo‘ladi”.
Hurmatli Prezident Janobi Oliylari!
Biz, 15 ming hoji duolar ijobat bo‘ladigan Arafotda turib, Alloh taolodan Sizga mustahkam sog‘lik, uzoq umr va ulkan muvaffaqiyatlar tilab, olib borayotgan barcha ishlaringizda madadkor bo‘lishini so‘rab iltijolar qilyapmiz.
Alloh taolo butun dunyo mo‘min-musulmonlariga Qurbon hayitini muborak aylasin, tinchlik-xotirjamlik ato etsin, ibodatlarimizni O‘z dargohida husni qabul aylasin, ona Vatanimizni obod, xalqimiz hayotini yanada farovon qilsin!
Qurbon hayiti muborak bo‘lsin!
Hurmat va kamoli ehtirom ila,
O‘zbekiston hojilari,
Makka shahri Arafot vodiysi,
2025 yil 5 iyun