Tanlovga!
Alloh taologa beadad hamdu sanolar bo‘lsinki, bizni muborak Ramazon oyiga yetkazdi va avvali rahmat, o‘rtasi mag‘firat va oxiri Do‘zax olovidan xalos bo‘lish oyi ne’mati bilan rizqlantirdi. Qancha insonlar bor ushbu kungacha yetib kela olmadi. Ammo, bizni Alloh taolo shunday sharaf bilan siyladi. Bu uchun Alloh subhanahu va taologa hamdu sanolar bo‘lsin!
Ushbu oyning fazilatini zikr etish uchun Alloh taoloning quyidagi kalomining o‘zini keltirish kifoya qiladi:
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ
“Ramazon oyiki, unda odamlarga hidoyat hamda hidoyatu furqondan iborat ochiq bayonotlar bo‘lib, Qur’on tushirilgandir” (Baqara surasi 185-oyat).
Butun musulmon ummatini hidoyat yo‘liga boshlashlik uchun nozil qilingan Qur’oni karim ushbu oyda nozil qilingandir. Albatta, ushbu oy musulmon ummati uchun yaxshiliklarni ko‘paytiradigan, Alloh taologa qurbat hosil qiladigan, nafsni tarbiyalaydigan, ma’siyatdan toatga va fasoddan islohga o‘tadigan barakali oy hisoblanadi.
Ramazon bizni o‘zgartirsin! Chunki, bu oyda rahmat va barakalar mo‘lu-ko‘l bo‘ladi. Rahmat esa butun musulmonlarni qamrab oladi, faqatgina yakka bir kishini emas!
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Besh mahal namoz va juma keyingi jumagacha, Ramazon keyingi Ramazongacha oradagi (gunoh)larga kafforatdir, agar kishi gunohi kabiralardan saqlangan bo‘lsa», der edilar. (Muslim rivoyat qilgan).
Imom Termiziy rohimahullohning “Sunan”larida keladi, Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilanadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday marhamat qildilar: “Burni yerga ishqalansin! Uning huzurida mening nomim zikr etilib, salovot aytmagan kishini. Burni yerga ishqalansin! Ramazonga kirib, undan (gunohlari) kechirilmay chiqqan kishini. Burni yerga ishqalansin! Ota-onasini kattalik chog‘ida topib, Jannatga kirmagan kishini”.
Ko‘rdim, gunohlar qalbni o‘ldirar,
Unda bardavomlik xorlik keltirar.
Gunohlarni tark etish qalblar hayoti,
Nafsga bo‘ysunmaslik kishi najoti!
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Kim Ramazon ro‘zasini iymon bilan, savob umidida tutsa, uning o‘tgan gunohlari mag‘firat qilinadi. Kim qadr kechasini iymon bilan, savob umidida ibodat bilan o‘tkazsa, uning o‘tgan gunohlari mag‘firat qilinadi," dedilar. (Muttafaqun alayh)
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Kim Ramazonda farzligiga ishonib, savob umidida ro‘za tutsa, uni avvalgi gunohi kechiriladi", dedilar. (Muttafaqun alayh)
Hasan Basriy aytadilar: «Xaloyiq toat-ibodatda musobaqalashishi uchun Ramazon oyini Alloh taolo musobaqa maydoni qildi. Bir qavm u musobaqada g‘alaba qozondi, boshqa bir qavm ortda qolib, yengildi».
Ishonch hosil qilaylik, biz tavba qiladigan va o‘z holatlarimizni to‘g‘irlab, Robbimiz bilan aloqamizni mustahkamlaydigan kunlar oldida turibmiz.
Alloh taolo ushbu oyda qiladigan ibodatlarimizni O‘z dargohida husni maqbul aylasin!
Ko‘kaldosh o‘rta maxsus islom bilim yurti
4-kurs talabasi Abdussami’ Ergashev tayyorladi
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Masjidi Nabaviy Madina shahrida joylashgan bo‘lib, Islom tarixidagi eng muqaddas joylardan biridir. Masjid Muhammad sollallohu alayhi vasallam tomonidan hijratning birinchi yilida, 622 yili barpo etilgan va musulmonlar uchun Makkadagi Masjidul Harom va Quddusdagi Masjidul Aqsodan keyingi uchinchi muqaddas masjid hisoblanadi. Masjidi Nabaviydagi mehroblar masjidning tarixiy va ma’naviy ahamiyatini aks ettiradi.
Mehrob – masjidda namoz vaqtida imom turadigan va qiblani ko‘rsatuvchi joy. Masjidi Nabaviydagi kengaytirishlar va qayta qurish jarayonlarida mehroblar o‘zgarib borgan. Masjidning dastlabki ko‘rinishi sodda shaklda bo‘lib, mehrob ham biror bir narsa bilan belgilanmagan. Keyinchalik, Umaviylar, Abbosiylar, Usmoniylar va Saudiylar davrida mehroblar naqshinkor san’at namunalari bilan bezatildi.
1. Payg‘ambar mehrobi. Mehrobi Nabaviy Masjidi Nabaviydagi eng muhim va asosiy mehrobdir. Mehrob Ravzada, Payg‘ambar alayhissalomning qabrlari va minbarlari orasida joylashgan. Payg‘ambar alayhissalom davrlarida U zot namoz o‘qigan joyda biror belgi bo‘lmagan, 707-710 yilda ilk bor Umaviy xalifasi Valid ibn Abdulmalik tomonidan bu joyga birinchi mehrob o‘rnatilgan.
Masjidda hozirgi shakldagi mehrob 1482 yilda Mamluk sultoni Qaytbey tomonidan qurilgan bo‘lib, keyinchalik Usmonlilar va Saudiya podshohi Fahd davrlarida ta’mirlangan. Mehrob tilla bilan qoplangan xattotlik yozuvlari va go‘zal naqshlar bilan bezatilgan.
2. Usmoniy mehrobi. Mehrobi Usmoniy hozirda ko‘p foydalaniladigan asosiy mehrob bo‘lib, Usmon ibn Affon roziyallohu anhu davrida 651 yilda masjid kengaytirilganidan qurilgan. Qibla devorining markazida joylashgan Usmon ibn Affon mehrobi o‘rnida dastlab belgi bo‘lgan.
3. Mehrobi tahajjud. Mehrob Payg‘ambar alayhissalom tahajjud namozini o‘qigan joyni bildiradi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning tungi namozlarini Masjidi Nabaviyning ustunlaridan biri yonida o‘qir edilar. Keyinchalik bu ustun yonida mehrob qurildi, ammo so‘nggi yillardagi qayta ta’mirlash ishlarida olib tashlandi va uning o‘rniga Qur’oni karim mus'haflari uchun kitob javoni o‘rnatilgan.
4. Sulaymoniy mehrobi. Mehrobi Sulaymoniy Hanafiy mehrobi deb ham nomlanadi. Sulaymoniy mehrobi Ravzadan tashqarida, Payg‘ambar alayhissalom minbarlarining o‘ng tomonida joylashgan. Bu mehrob hanafiy mazhabidagilarning namozgohi bo‘lgan. 1532 yili Sulton Sulaymon I buyrug‘i bilan bunyod etildi.
5. Fotima mehrobi. Fotima rohiyallohu anho uylari yaqinida, tahajjud mehrobining janubida, Nabiy alayhissalom hujralari atrofida joylashgani, maqbara o‘ralgani bois mehrob ko‘rinmaydi.
Po‘latxon Kattayev,
TII Hadis va islom tarixi fanlari kafedrasi katta o‘qituvchisi.