Tanlovga!
Iftorlik dasturxoniga patir olish uchun novvoyxonaga kirdim. Xaridimni qilib, chiqib ketayotgandim “Bir dona non bering” degan mahzun sas qulog‘imga chalindi. Boshimni ko‘tarib, ovoz kelgan tomonga qaradim. Ust-boshi yupun, oyog‘idagi rezina shippagi yedirilib ketgan ayol muztargina novvoyga termulib turardi. Yuragim qalqib ketdi. Yelim xaltadagi issiq patirdan taralayotgan taft otash kabi butun vujudimni yondirardi. Bo‘g‘zimni achishtirayotgan tutun nafas olishga to‘sqinlik qilar, na ortga qaytishni, na oldga yurishni bilmay qoldim...
Yaqinlarimiz, qo‘shni, qarindoshimiz, mahalladosh, yurtdoshimiz va yoki bir notanish inson hozir och, chanqoq, yolg‘iz, bemor, parvarishga muhtoj yoxud chorasiz bo‘lishi mumkin. Biz esa “shu paytda ham kambag‘al, ehtiyojmand qoldimi?” deb hayratlanamiz. Dasturxon tuzaganimizda shirinu nordon, achchig‘u sho‘r, quyug‘u suyuq, foydaliyu zararli demay, isrofu uvolni o‘ylamay yeguliklarni to‘kib-sochamiz. Ramazon iftorliklarini o‘tkazishda kim o‘zarlikda rekord o‘rnatishga kirishganmiz. Na niyatimiz chiroyli, na amalimiz. Og‘riqlisi, dasturxonimizga qorni to‘qlarni da’vat etamiz. Iftorlik, ehson deganlari savob uchun, Allohning roziligi uchun qilinajak ishlar edi. Biz nimalarga qodirligimiz, qo‘limiz qanchalik uzunligini ko‘z-ko‘z qilish uchun undan foydalanayapmiz. Birodar, siz qanday tushunsangiz tushuning, ammo biz aytamizki, bugun yonboshlab olib paqqos tushirayotganimiz ne’matlarda faqiru g‘ariblar, yetimu miskinlar, zaifu muhtojlarning haqi bor! Bu borada eldan oshirib gapirolmaymiz: “Imkoni borning imkoni yo‘qdan qarzi bor!” .
Ba’zan nomdor yemakxonalarda iftorlik dasturxoni yozyapmiz. O‘yga tolasan kishi: yemakxonada, hammaning ko‘z o‘ngida iftorlik berib savob olmoqchi bo‘lganlar oshkora amallar riyoga o‘tib qolishini mulohaza qilmaganmikanlar? (Biz bu holatlarda shom namozi qazo bo‘lishi, erkaklar yemakxona atrofidagi masjidlarda ibodatni ado etsalar-ku mayli, ayollarning ibodati qazo bo‘lishi haqida indamadik). Ayrimlar iftorlik dasturxonlarini suratga olib, internetdagi shaxsiy sahifalariga joylashtirib “yoqdi” yig‘ib “shuhrat” qozonmoqdalar. Islohga naqadar muhtojmiz, to‘g‘rimi?..
Bolaligimda onam qo‘limga pul tutqazib devor ostidagi tilanchini ko‘rsatib “Hov, o‘sha boboga berib kelasan. Duo qilsa, sen ham niyatlaringni aytib “Amin” degin” derdilar. Tilanchiga pul berishni yaxshi ko‘rardim bolaligimda. Bolalikning ko‘zlari katta, ko‘ngli keng bo‘larkan-da. Go‘yo favqulodda katta ishni bajarganday, dadamga maqtanganimda onam “Tilanchiga sadaqa berganingni hammaga aytsang, niyatlaring ijobat bo‘lmaydi” degandilar. Shu bo‘ldiyu, tilanchiga pul berganimni dadamga ham, o‘rtoqlarimga ham maqtanmay qo‘ydim. Bolalikning ishonchiyu ixlosi, iymoniyu ijrosida riyo bo‘lmaydi. Katta bo‘lganimiz sari har qadamimizni atrofdagilar uchun bosib, har amalimizning vaznini “Odamlar nima deydi?!” degan o‘y bilan o‘lchaymiz. Odamlarga yoqish, kimligimizni ko‘rsatib qo‘yish ilinji amallarimizni riyoga qorishtiraveradi. Qaniydi, qaniydiya, istagimiz faqat Allohning roziligiga erishish bo‘lsa edi! Koshkiydi, amallarimiz odamlarning maqtovlariga emas, Robbimizning marhamatiga muvaffaq bo‘lish uchun bajarilsa edi. El-yurtga sezdirmay ma’naviy-moddiy dastakka muhtojlarga yordam qo‘llari uzatilsa edi. Shifoxonalarda bir kunlik dori-darmonni falon pulga sotib olayotgan, farzandini davolash uchun bor-bisotini sotib, kamiga qarzga botib qolganlar ko‘p. Biz dabdaba bilan yozayotgan saharligu iftorlik dasturxoniga sarflanayotgan pullar kimlarningdir mushkulini oson qilishi mumkin, zamondosh. Bu kabi savob ishlarni sanab ado qilolmaymiz. To‘lov-kontrakt bilan o‘qiyotgan talaba jiyanimiz, bir necha yildan beri uyining tomini yopolmayotgan ukamiz, ro‘zg‘or, bolalarining tashvishidan oshinib davolanishni paysalga solayotgan opa-singlimiz shundoq ko‘z oldimizda yashayapti. Biz esa savobni uzoqlardan, qorni to‘qlardan izlash bilan ovvoramiz.
Kimningdir og‘irini yengil qilish uchun boy-badavlat bo‘lish shart emas. Avvalo, eng katta yordam — ma’naviy ko‘mak. Keksa, parvarishga muhtoj, yolg‘izlarning holidan xabar olish, uy-joyini supurib-tozalab, bir qoshiq ovqat bilan ko‘nglini olish ham savob. Go‘daklari norasta, uy-joyi ta’mirtalab bevalar bor. Bolalarining rizqidan qiyib nuragan devori, bo‘yog‘i ko‘chgan eshigini epaqaga keltirolmaydi. Iftorlik bahonasida gap-gashtakdan beri kelmaydigan ahli ayolimiz orqali ularga yordam berib, hojatini ravo qilishimiz ham savob.
Elektr energiyasi, tabiiy gaz, soliq va boshqa to‘lovlarni o‘z vaqtida to‘lashimiz, qo‘ni-qo‘shnichilik haqiga rioya qilishimiz ham savob. Ayrimlarimiz, kommunal to‘lovlardan bo‘ynimizgacha qarzga botganmizu, serhasham iftorlik dasturxoni ko‘yida ovvoramiz. To‘lovlarni to‘lashga qurbi yetmay, qo‘li kaltaligidan boshi xam insonlar bor. Mas’ul idoralardan vakillar kelib eshigini taqillatsa, “tomosha”ga oshiqamiz. Shundaylarga yordam berib, qarzini uzib o‘rnak ko‘rsatsak edi...
Nuqul, negativ o‘ylar bilan yuragingizni siqqanim uchun uzrlar. Ammo siz, ha, aynan siz ayta olasizmi menga, iftorlik dasturxoni yozganingizda kimlarni da’vat qildingiz, ularning orasida qancha ehsonga muhtoj, qancha faqir bor edi?..
Hech kimning cho‘ntagini kovlash, pulini hisoblash niyatimiz yo‘q. Ammo Ramazoni Sharifning muborak nomi tilga olinganda, boshqacha bo‘lish ham mumkin emas. Ya’ni, niyatimiz savobga muvaffaq bo‘lishmi, amalimiz ham shunga ko‘ra bo‘lishi kerak. Zotan, ro‘za ibodati qorin ochligiyu, tashnalik uchun emas, atrof-javonibdagi ochu tashnalar, muhtoju faqirlar holini anglashimiz uchun farz qilingan.
Tafti olovday qo‘limni kuydirayotgan patirga qarab o‘yga tolaman: men Muborak Ramazon oyining haqini qanchalik ado qila olayapman? Hozirgina guvohi bo‘lganim voqea ro‘za ibodati haqini munosibi qadar ado etolmayotganimni ayon qildi. Qo‘limdan kelsa-da, ehtiyojmand insonlarga yordam berolmaganim, bermaganimni mulohaza qilib o‘zimni taftish qilyapman. Siz ham “Alloh roziligi”, “savob olish” yo‘lidagi amallaringizni bir qur ko‘zdan kechirsangiz, yaxshi bo‘lardi, zamondosh. Bu yo‘lda e’tiboringizdan chetda qolgan muhtoj, g‘arib, keksa, yetim, beva va yoki bemor yo‘qmikan? Noo‘rin joylargayu kishilarga o‘rinsiz sarf-xarajat qilib, muhtojlarning haqiga xiyonat qilmadingizmi? Umuman olganda, muborak Ramazon oyi mohiyatini anglay oldingizmi? Umid qilamizki, javobingiz ijobiy.
Aytarimiz shu edi. Zinhor aql o‘rgatmadik...
Umida ADIZOVA
Bugun, 25 dekabr kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari yurtimizning turli hududlaridan kelgan fuqarolarni qabul qilib, muammo, arz va takliflarini tingladilar.
Qabul jarayonida Andijon, Namangan, Farg‘ona, Buxoro, Samarqand, Toshkent, Qashqadaryo viloyatlari va Toshkent shahridan kelgan fuqarolarning masjidlar holati, oilaviy masalalar, diniy ta’lim, haj-umra hamda moddiy yordam olish yuzasidan murojaatlari ko‘rib chiqildi.
Jumladan, oilaviy munosabatlarda kelganlarga muammolar yechimi bo‘yicha maslahatlar, shar’iy masalalar yechimi yuzasidan tavsiyalar va moddiy yordam so‘raganlarga belgilangan tartibda ko‘mak berildi. Ayrim masalalar bo‘yicha murojaatlarni ko‘rib chiqish uchun Idora bo‘limlariga tegishli vazifalar yuklandi.
Darhaqiqat, birovning dardini yengillatish, uning tashvishlari osongina bartaraf etilishiga hissa qo‘shish – savobi ulug‘ amal. Chunonchi Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “... Kim birodarining hojatini ravo qilsa, Alloh uning hojatini ravo qiladi. Kim bir musulmonning tashvishni aritsa, Alloh uning Qiyomat kunidagi tashvishlaridan birini aritadi”, deganlar (Imom Buxoriy rivoyati).
Mana shunday qabul jarayonlari mamlakatimizdagi barcha jome masjidlarda haftaning har chorshanba kuni imom-domlalar tomonidan amalga oshirilmoqda.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati