Sayt test holatida ishlamoqda!
02 May, 2025   |   4 Zulqa`da, 1446
search icon
Avvalgi sayt
ЎЗ РУ EN AR

Toshkent shahri
Tong
03:50
Quyosh
05:19
Peshin
12:25
Asr
17:17
Shom
19:24
Xufton
20:48
Bismillah
02 May, 2025, 4 Zulqa`da, 1446
Avvalgi sayt
#search
 YouTube

Ro‘zadorga makruh bo‘lgan amallar

14.05.2019   36461   3 min.
Ro‘zadorga makruh bo‘lgan amallar

Tanlovga!

Makruh amal – shariatda yomon ko‘rilgan, nomaqbul va xunuk ish sanaladi. Ro‘zadorga makruh bo‘lgan amallar deyilganda, ro‘zani buzmaydigan, ammo savobini kamaytiradigan, buzishga yaqin bo‘lgan ishlar tushuniladi.

  1. Ro‘zador saqich yoki shunga o‘xshash narsani chaynashi makruhdir. Chunki, ko‘rgan odam ro‘zador emas ekan degan xulosaga keladi. Payg‘ambarimiz salollohu alayhi vasallam “Kim Allohga va Oxirat kuniga imon keltirgan bo‘lsa, o‘zini shubhali o‘ringa tashlamasin”, deganlar
  2. Ro‘zador ayol yosh go‘dagiga yoki bemorga ovqatni chaynab bersa bo‘ladi. Bunda farzand ona sutiga to‘ymaydigan bo‘lsa hamda chaynab beriladigan taom bo‘lsa joiz. Chaynamay ham yediriladigan taom bo‘lsa, og‘izga olib chaynab berish shart emas.
  3. Ayol kishi sho‘rvani tatib ko‘rishi makruhdir. Bu farz ro‘zasida uzrsiz bo‘lsa. Agar uzr sababli tatib ko‘radigan bo‘lsa, makruh hisoblanmaydi. Erning xulqi, fe’li yomon bo‘lsa, uzr sanaladi. Farzdan boshqa, masalan nafl ro‘zada xoh uzr bo‘lsin, xoh uzr bo‘lmasin, taomni tatib ko‘rish joizdir. “Fathul qodir”da “kim bir narsani tatib ko‘rsa, og‘zi ochilmaydi, ammo makruh bo‘ladi”, deyilgan. Xulosa qilinsa, farz ro‘za tutayotgan ayol erining xulqi yomon bo‘lmasa, taomning mazasini, tuzini tatib ko‘rishi yaxshi emas.
  4. Kishi yog‘ yoki asalni sotib olayotganda yaxshisidan yomonini ajratib olish olish uchun uni tatib ko‘rishi makruhdir.
  5. O‘pish, ushlash va quchoqlash agar g‘uslni vojib qiluvchi ishga sabab bo‘lsa makuruhdir. Agar ro‘zani buzuvchi ish sodir bo‘lishidan qo‘rqmasa, joiz deganlar.
  6. Xoh kunduzi, xoh kechki tomon bo‘lsin, ro‘zador xo‘l yoki quruq misvokni ishlatsa bo‘ladi. Ko‘p ulamolar kuchli ehtiyoj va zarurat bo‘lmasa, misvok qilish makruh, agar halqumga mazasi kelsa, ro‘zani buzadi deganlar. Biz aytamiz: misvok xoh qurquq, xoh xo‘l bo‘lsin, xoh kunduzi xoh og‘iz ochishga yaqin bo‘lsin uni ishlatish joizdir. Chunki hadisda Payg‘ambarimiz salollohu alayhi vasallam Oisha onamizdan qilingan rivoyatda: “Ummatimga mashaqqat bo‘lmaganida, ularni har namozda misvok qilishga buyurar edim”, deb aytganlar. Sahobalar ham Payg‘ambarimizni ro‘zadorlik holatlarida ko‘p marotaba misvok qilayotganlarini rivoyat qilganlar. 
  1. Halqumga yutmay boshi va yuzidan salqinlanish maqsadida suv quyish, xo‘l lattaga o‘ranib olish joiz. Tahoratdan boshqa o‘rinda esa, og‘izga suv olib chayish makruhdir.
  2. Tahorat asnosida og‘iz va burunni mubolag‘a qilib chayish ham makurhdir.
  3. Zuluk va shunga o‘xshash narsa vositasida ko‘p qon oldirib tanani zaiflashtirish.

10. Ikki-uch kun iftorliksiz ulab ro‘za tutish

Ko‘zga surma qo‘yish makuruh emas. Ya’ni ro‘zaga ziyon bermaydi.

“Fatava Sirojiya” va “Fathu babi inaya” kitoblari

asosida N.Saidakbarova tayyorladi

 

Ramazon-2019
Boshqa maqolalar

Imom Moturidiy haqida 15 fakt

30.04.2025   9133   3 min.
Imom Moturidiy haqida 15 fakt

1. Olimning to‘liq ismi sharifi Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud Abu Mansur Moturidiy Samarqandiy Ansoriy.


2. Kamoliddin Bayoziyning tahqiqiga ko‘ra bu zotning nasabi ulug‘ sahobiy Abu Ayyub Ansoriyga borib taqaladi.


3. Abu Mansur Moturidiyning qaysi yilda tug‘ilgani aniq ma’lum emas. Ammo ustozi Muhammad ibn Muqotil Roziy hijriy 248 (milodiy 862) yilda vafot etgani aytilgan. Shunga ko‘ra, Abu Mansur Moturidiy hijriy 240 (milodiy 854) yildan oldin tug‘ilgani taxmin qilinadi.


4. Imom Moturidiy ko‘plab ustozlardan ta’lim olgan. Quyidagilar ularning eng mashhurlari:

  1. Imom Abu Bakr Ahmad ibn Is'hoq Juzjoniy;
  2. Imom Abu Nasr Ahmad ibn Abbos Iyoziy;
  3. Nusayr ibn Yahyo Balxiy;
  4. Muhammad ibn Muqotil Roziy va boshqalar.


5. Ushbu olimlar Imom Moturidiyni Imom Abu Hanifa rahimahullohgacha bo‘lgan sanadini bog‘lovchi ustozlar hisoblanadi.


6. Imom Moturidiyning shogirdlari uning ilimy merosini davom ettirib, bu ta’limotni rivojlantirganlar. Masalan:

  • Abulqosim Is'hoq ibn Muhammad Hakim Samarqandiy.
  • Imom Abulhasan Ali ibn Sa’iyd Rustug‘faniy.
  • Abu Lays Nasr ibn Muhammad Samarqandiy.
  • Imom Abu Muhammad Abdulkarim Pazdaviy.


7. Abu Mansur Moturidiy tafsir, usulul fiqh va aqoid kabi shar’iy ilmlarning turli yo‘nalishlari bo‘yicha asarlar ta’lif etgan.


8. Tafsir yo‘nalishi bo‘yicha “Ta’vilotu ahli sunna” nomli tafsir yozgan.


9. Usulul fiqh yo‘nalishida “Ma’xozush sharoi’” (Shar’iy hukmlar manbasi) va “Jadal” (Ilmiy bahslar) nomli ikkita kitob yozgan.


10. Ulamolar Abu Mansur Moturidiy aqoid ilmi bo‘yicha yozgan asarlarini o‘rganib chiqib, ularni uch turga ajratganlar:

  1. Maqolot (maqolalar);
  2. Raddiyalar;
  3. Alloh taologa iymon keltirish asoslari.


11. Abdulhay Laknaviy “al-Favoidul-bahiya” asarida Imom Abu Mansur Moturidiyni mutakallimlar imomi va musulmonlarning to‘g‘ri aqidasini asoslab bergan buyuk alloma sifatida tavsiflaydi. Uning ta’kidlashicha, Imom Moturidiy benazir asarlar yaratib, botil aqida vakillarining buzg‘unchi g‘oyalariga raddiyalar bergan.


12. Ulamolar aytadilarki, Hujjatul Islom (Islom dini hujjati) deyilganda faqat Imom G‘azoliy tushunilganidek, Imomul hudo (to‘g‘ri yo‘lga boshlovchi) deyilganda ham faqat Imom Moturidiy tushuniladi.


13. Butun hayotini ilm ma’rifat o‘rganish va uni yoyish bilan o‘tkazgan Abu Mansur Moturidiy rahmatullohi alayh hijriy 333 (milodiy 945) yilda taxminan to‘qson besh yoshida Samarqandda vafot etgan va Chokardiza qabristoniga dafn etilgan.


14. 2020 yil O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi huzurida “Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi” tashkil etilgan.


15. Shuningdek, 2025 yil mart oyida Davlatimiz rahbari tomonidan buyuk olimga yuksak hurmat ifodasi o‘laroq “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaror qabul qilindi.