Xabar berganimizdek, Buxoroda o‘tkazilayotgan birinchi xalqaro ziyorat turizm forumi doirasida O‘zbekistonni ziyorat turizm markazlaridan biri sifatida e’tirof etish bo‘yicha Buxoro deklaratsiyasi tuzildi.
Mazkur deklaratsiyadan ko‘zlangan maqsad va uning ahamiyati haqida Turizmni rivojlantirish davlat qo‘mitasi raisi vazifasini bajaruvchi Abdulaziz Oqqulov quyidagilarni so‘zlab berdi:
– Ziyorat turizmi bo‘yicha Buxoro deklaratsiyasini Ta’lim, fan va madaniyat masalalari bo‘yicha Islom tashkiloti hamda Jahon sayyohlik tashkiloti ma’qullagach, biz qabul qildik. Forumda ishtirok etayotgan davlatlarning o‘ndan ortig‘i mazkur hujjatni imzoladi.
Ushbu hujjat O‘zbekistonning, xususan Buxoro shahrining ziyorat turizmi bo‘yicha salohiyatini yana bir bor e’tirof etish, AYSЕSKO - Ta’lim, fan va madaniyat masalalari bo‘yicha Islom tashkiloti tomonidan 2020 yilda Buxoroni islom madaniyati poytaxti sifatida e’lon qilinganini yana bir bor tasdiqlaydi.
Forum doirasida Malayziya, Indoneziya, Singapur, Saudiya Arabistoni, Janubiy Afrika, Turkmaniston va Qozog‘iston bilan memorandum tuzilgani O‘zbekistonning turizm salohiyatini yanada namoyon etishda qo‘l keladi. Ikkinchi tomon sifatida piar markazimiz ishtirok etdi.
Memorandum imzolagan davlatlar mamlakatimizning turizm salohiyatini o‘z mamlakatlarida targ‘ib qiladi. Bu borada biz ularga kerakli ma’lumotlar, foto, videolarni taqdim etgan holda stend va roliklar bilan yaqindan ko‘maklashamiz.
Forum davomida ishtirok etgan davlatlar soni borgan sari ko‘paydi. Aslida biz rasman 23 ta davlatdan vakil taklif etgan edik. Keyin Buxoro viloyati hokimligi bilan ishlayotgan va ishlamoqchi bo‘lgan investorlar forum haqida eshitib, bevosita hokimlik orqali tadbirda ishtirokchi sifatida qo‘shildi. Forum ishtirokchilarini ikki toifali deyish mumkin.
Birinchisi, dunyo islom olamidagi mashhur shaxslar va dinshunos olimlar bo‘lsa, ikkinchisi jahon turizm sanoati yetakchilaridir.
Shuningdek, forumda 14 ta xorijiy OAV vakillari O‘zbekistonning yangi formatdagi tadbirini yoritishda ishtirok etmoqda. Xalqaro miqyosda o‘tkazilayotgan tadbir nafaqat milliy OAVda, balki nufuzli xorijiy OAV vakillari tomonidan dunyo ommasiga taqdim etildi.
Forum ishtirokchilari ayni vaqtda Samarqanddagi qadamjolarni ziyorat qilishmoqda.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
“Mazhab” so‘zi arabchada “yo‘l”, “yo‘nalish”, shar’iy istilohda esa “diniy masala bo‘yicha muayyan mujtahid olimning fatvo chiqarish yo‘li” ma’nolarini bildiradi.
Mashhur alloma Ibn Rajab (1335-1393 m.y.): “Ko‘plab mazhablar orasidan faqat to‘rttasining saqlanib qolgani asrlar davomida insonlarni turli ziddiyatlar va ixtiloflardan himoya etishda asos bo‘lgan”, deb yozgan (“To‘rt mazhabdan boshqaga ergashganga raddiya” kitobi).
Ulamolar mazhablarga ergashish Payg‘ambar sollallohu alayhi va sallamning quyidagi hadisiga amal qilishdir, deb ta’kidlaydilar: “Agar ixtilofni ko‘rsangiz, o‘zingizga ko‘pchilik tomonini lozim tuting” (Imom Moja, 3950-hadis).
Mazhablardagi bitta masalaga nisbatan turlicha yondashishlik islom shariatida musulmonlar uchun keng imkoniyatlar mavjudligidan dalolat beradi. Mazhablarda u yoki bu masala islom ahkomlari, muayyan jamiyat, xalq yoki millatning urf-odatlari, qadriyatlari hamda ijtimoiy munosabatlarning mazmunini ham hisobga olgan holda, eng ma’qul shaklda hal qilingan.
Islom ulamolari shar’iy hukmni va uning dalilini bilmaydigan musulmon odam (muqallid)mujtahid olimga taqlid qilishi zarurligini ta’kidlaydilar. Bunga Qur’ondagi ushbu oyatni dalil sifatida keltirish mumkin: “Agar bilmasangiz zikr ahllaridan so‘rang” (Nahl surasi, 43-oyat).
Mazhablarda Qur’on, sunnat, ijmo va qiyosdan dalil sifatida foydalanishning o‘ziga xos qoidalari, usul va tamoyillariga asoslangan muayyan tizim mavjud. Masalalar tizimli ravishda hal bo‘lgan. Mazhabsizlarda esa hech qanday ijtihod usul va qoidalari yo‘q bo‘lib, “Qur’on va Sunnatga murojaat qilamiz” qabilidagi dalilsiz da’vo bilan hukmlar berilmoqda. Maqsadiga, ra’yiga va nafsiga to‘g‘ri kelgan dalillarni olib, qolganlarini tashlash esa yomon oqibatlarni keltirib chiqarmoqda.
Bemazhablar omma musulmonlar ichida ko‘plab noto‘g‘ri talqin qilingan aqidaviy va fiqhiy masalalarni tarqatmoqdalar. Vaholanki, bu masalalar Ahli sunna olimlari tomonidan allaqachon hal qilingan.
Mazhabsizlar tarafdorlarining ayrim iddaolaridan ularning da’volari asossiz ekaniga ishonch hosil qilish mumkin:
– bemazhablar “Qur’on bitta va Payg‘ambar bitta bo‘lsa, to‘rt mazhab orasida fiqhiy ixtiloflar bor, haq bitta emasmi?” deydilar.
Mazhablar bir manba – Qur’on va sunnatga asoslanadi. Mazhablarning biriga ergashgan kishi Qur’on va sunnatga ergashgan bo‘ladi.
– Mazhabsizlik tarafdorlari “Imom Buxoriy bemazhab bo‘lgan”, deb dalil qiladi. Vaholanki, Imom Buxoriy yashagan davrda u kishiga o‘xshash ilmi ijtihod darajasiga yetgan, o‘zi ijtihod qilganlar ko‘p bo‘lgan. Hamma ulamolar ilmi mujtahidlikka yetgan odam, o‘zi ijtihod qiladi, deganlar. Hozir esa o‘sha davrdagi kabi mujtahidlar yo‘q ekanini hisobga olmaydilar.
Aksincha, Qur’on va sunnatdan har kim o‘zboshimcha yangi hukm chiqarish, fitna qo‘zg‘ash kabi islomda qat’iyan man qilingan xatti-harakatlarga sabab bo‘lmoqda. Shu nuqtayi nazardan, marhum Shayx Muhammad Said Ramazon Butiy qayd etganidek: “Mazhabsizlik islom shariatiga tahdid soladigan xatarli bid’atdir”.
Ming afsuslar bo‘lsinki, mana shunday yetuk olimlar bir mazhabni mahkam ushlab, to‘g‘riligini e’tirof qilib turgan bir paytda ba’zi yurtdoshlarimiz hali dastlabki ilmiy ko‘nikmalarni hosil qilmagan bo‘lsalarda: “Men Qur’on va hadisdan o‘zim hukm olaman” deb, da’vo qilib, turli ixtiloflarni keltirib chiqarmoqdalar. Ba’zida o‘zlari adashgani yetmagandek, o‘zgalarni ham yo‘ldan urmoqdalar.
Alloh taolo hammamizni O‘z hidoyatida sobit qilsin.
G‘ulomov FATHULLOH,
Al-Hudaybiya jome’ masjidi imom noibi