To‘liq ismlari Ubay ibn Ka’b ibn Qays ibn Ubayd ibn Muoviya ibn Amr ibn Molikdir. Madinayi Munavvarada yashagan Xazraj va Avs qabilasidan bo‘lgan Ansoriylardan bo‘lganlar. Onalari Suhayla binti Najjor bo‘lgan. U kishining ikkita kunyasi bor: Abulmunzir – Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ushbu kunya bilan u kishini nomlaganlar, Abu Tufayl – bu kunyani esa Umar roziyallohu anhu berganlar.
Tashqi ko‘rinishlari:
U kishi katta ham emas, kichkina ham emas, o‘rta bo‘yli edilar. U kishi oq yuzli va oq soqolli deb nom qozonganlar.
Islomga kirishlari:
U kishi Islomga erta kirganlardan hisoblanadilar. Ikkinchi Aqaba bay’atida qatnashganlar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Madinaga hijrat qilganlaridan keyin u kishini doim lozim tutganlar. U kishi Xandaq, Uhud va Badr kabi bir qancha g‘azotlarda ishtirok etganlar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam biror joyga chiqasalar u kishini qavmga imom qilib tayinlar edilar. Shuningdek, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam u kishini xalqqa Qur’on ta’limini berishga mas’ul shaxlardan etib tayinlaganlar. “Qur’onni to‘rt kishidan ta’lim olinglar: Abdulloh ibn Mas’ud, Abu Huzayfaning mavlosi Solim, Muoz ibn Jabal va Ubay ibn Ka’b” (Imom Buxoriy rivoyati).
Ubay ibn Ka’b va Qur’on qiroati:
U kishi Qur’oni karimni chiroyli tilovat qilishda juda mashhur bo‘lganlar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam “Ummatning qorisi” deb guvohlik berganlar. Umar roziyallohu anhu u kishini eng Afzal sahobalardan deb sanab, odamlarni Ramazon oyi qilinadigan xatmi Qur’onga u kishining ortlariga jam qilib qo‘yadilar. U kishi yana chiroyli yozishda ham mashhur bo‘lganlar. Shu sababdan ham Rasululloh sollallohu alayhi vasallam u kishini vahyni yozib oladigan kishilardan qilib tanlab olganlar.
Sifatlari:
U kishi xulq-atvor jihatidan ham sahobalarning eng afzallaridandir. Chunki, u zot Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning qo‘l ostilarida tarbiya topdilar. Taqvo va iymonlari, ibodat va ijobatlari bilan mashhurdirlar. U kishi odamlarga Qur’oni karimni ta’lim berganlaridek, usulud-dindan ham ta’lim berganlar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning hadisi shariflarini ham xalqqa yetkazganlar.
Vafotlari:
U kishi Usmon ibn Affon roziyallohu anhuning xalifalik davrlarida vafot etganlar. Ammo, hozirgacha aniq vafot etgan sanalari mavjud emas. Bir rivoyatda 19-20- hijriy yilda degan tahminlar uchraydi.
Alloh barcha sohobalardan, shu qatori bizlardan ham rozi bo‘lsin!
Ko‘kaldosh o‘rta maxsus islom bilim yurti
4-kurs talabasi Abdussami Ergashev
Manbalar asosida tayyorladi
Savol: Masjiddagi jamoatda ba’zan oldingi safdagi odamning kiyimi kalta bo‘lgani uchun sajdada orqasi qisman ochilib qoladi va bexosdan unga ko‘zimiz tushib qoladi. Shu holatda tahorat yoki namozimiz buzilmaydimi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Ulamolar tahorat va namozni buzuvchi omillarni birma-bir sanaganlar. Ular ichida birovning avratiga ko‘z tushib qolish sababli buziladi, degan gap yo‘q. Birovning, xoh ayolning, xoh erkakning avratiga qarash sababli bavl yoki biror suyuqlik chiqmasa, tahorat sinmaydi. Ammo bu degani qarash, nazar solish mumkin ekan, deb tushunmaslik kerak. Chunki bunday ishlar aslo mumkin emas.
Bir narsani yodda tutish lozimki, namoz o‘qish uchun tayyorlanayotgan inson namoz o‘qish asnosida avratlari ochilib qolmasligining chorasini ko‘rishi kerak bo‘ladi. Chunki bir rukn (farz amali) miqdoricha avratining to‘rtdan biri ochilib tursa, uning namozi buziladi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi