Sayt test holatida ishlamoqda!
14 Iyun, 2025   |   18 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:39
Shom
20:01
Xufton
21:39
Bismillah
14 Iyun, 2025, 18 Zulhijja, 1446

Ommaviy madaniyat

06.08.2018   6487   3 min.
Ommaviy madaniyat

Mustaqillikning ilk davrlarida G‘arb mam­lakatlari oliygohlarining birida o‘qiyotgan o‘z­bek yigiti bir xonadonda ijarada turardi. Xonadonda keksa qariya va kampirdan boshqa hech kim turmas, bolalari qaysidir shaharda yashar, yilda bir-ikki kelib xabar olsa olar, bo‘lmasa o‘shanga ham vaqt topisha olmasdi. Ularnikida yashab, ularga o‘z farzandidek bo‘lib qolgan o‘zbek yigitining odobi, xizmati, keksalarga hurmatini ko‘rib ajablanishar, yurti haqida so‘rashar edi. Bir kuni qariyalar:

– O‘g‘lim, sening odobing, yurish-turishing, muomalang juda o‘zgacha-da, yurting haqida yana batafsilroq so‘zlab ber, – deb iltimos qili­shibdi.

– Men O‘rta Osiyoning O‘zbekiston degan dav­latidanman, deb o‘zbek xalqining to‘y-tomosha, bayram va urf-odatlarini to‘lqinlanib gapi­rib beribdi yigit.

Uning mamlakatiga bergan ta’rifidan og‘zi ochilib qolgan chol-kampir:

– Ajoyib! Yana ota-onaga hurmat, qarindosh­lar bilan oqibat qanday? – deb so‘rabdilar.

Yigit ota-onaga hurmat, qarindoshlik, bor­di-keldilar haqida yanada to‘lqinlanib gapiribdi.

– Bu gaplarni eshitgan qariya, sen bizning yurtga nima maqsadda kelding o‘zi? – deb so‘radi. Bu savoldan ajablangan yigit:

– G‘arb texnologiyasi, ilmi va ayniqsa, siz­larning milliy madaniyatingizni, xalqin­giz­ning urflarini o‘rganib, xalqimga yetkaz­moq­chi­man.

– Aslo unday qilma, bizning ilmimizni xohlaganingcha ol, texnikamizni o‘rgan, ammo urf va madaniyatimizni xalqingga olib bor­ma, – debdi.

– Nimaga? – dedi yigit.

– Har bir xalqning o‘z urf-odati va mada­ni­yati bor. Bizning madaniyat, mentaliteti­miz o‘zi­mizga mos. Ko‘rib turibsan, bizda qarin­dosh-urug‘­chilik yo‘q, bo‘lsa ham juda oz qoldi. Goho qizi­mizning turmushga chiqib ketganini, o‘g‘limizning oila qurib, farzandli bo‘lgani­ni birovlardan, gazetalardan bilib qolamiz yoki qizimiz telefon orqali xabar beradi. Hayotimiz nihoyatda zerikarli, keksayib kuchdan qolsang, qariyalar uyiga ketasan, nabirang yoki farzandingni sog‘inasan, ular kelsa, yaxshi, lekin kelishmasa-chi. Ularni sog‘inib, umring o‘tib ketadi. Bizni ko‘rishga farzandlarimiz­ning vaqtlari yo‘q. Ishni bahona qilishadi. Biz­dan ko‘ra futbolni ko‘proq yaxshi ko‘rishadi. Biz­larga bir so‘m sarflashmay, res­toran, kazino­larga ming-minglab sarfla­shadi. Sen shu madani­yatni, shu hurmatni xal­qingga o‘rgatmoqchimisan? Mayli yana qaytaraman, texnologiya, taraqqiyot omillariga tegishli qancha ilmni o‘rgansang o‘rgan, ammo ommaviy madaniyatimizni yurtingga olib borma. Agar ayt­ganlarimga amal qilma­sang, bir kun bu ishing uchun pushaymon bo‘lasan! Keksayib yolg‘iz qolganingda, unsiz yig‘laysan! Gapingga qaraganda, O‘zbekiston to‘ylarida osh­lar berilib, qudalar, qarindoshlar yaxshi va yomon kunlarida bir-birining holidan xabar olar ekan. Farzandlar ota-onasini hurmat qilib, xizmatlarini qilisharkan, aka-uka, opa-singil bir-biriga oqibatli ekan. Odamlar tele­fon qilmasdan mehmonga borarkan, bu naqadar ulug‘ baxt. Bu baxt­ni aslo qo‘ldan chiqarmanglar, – dedi qariya.

Azizlar! Ha, bizda dunyoda yo‘q urf-odat­larimiz, go‘zal odobimiz bor. Bularni G‘arbning olomon madaniyatiga aralashtirib, o‘zligimiz­ni yo‘qotib qo‘ymaylik. Hozir yoshlarimiz bizni ayblashlari mumkin, ammo o‘zlari keksalik yoshi­ga yetishsa, suyanchiqsiz, yordamchisiz yolg‘iz qolishsa, bemorligida hech kim holidan xabar olmasa, sharoiti bo‘lsa-da, qariyalar uyida yetti yot bego­nalarning goh shirin, goh achchiq so‘zlaridan dillari og‘risa, o‘zimizning go‘zal madaniyat, millat va o‘zaro oqibatni qo‘msab ho‘ng-ho‘ng yig‘laydilar. Shu bois o‘zimizning milliy libos, madaniyat va ma’rifatimizni aslo qo‘l­dan chiqarmaylik.

“Qasamini buzgan qiz” kitobidan

 

 

Ibratli hikoyalar
Boshqa maqolalar

Institutni tamomlagan farzandga otaning nasihati

12.06.2025   6318   4 min.
Institutni tamomlagan farzandga otaning nasihati

Bismillahir Rohmanir Rohiym
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar, Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin!

Qalbim sururi, ko‘zim quvonchi bo‘lgan aziz farzandim! Siz dunyoga kelganingizda mendanda baxtli inson yo‘q edi. Ilk bor mustaqil qadam bosganingiz, “dadajon” deb, erkalanganingiz, telefon qilib “dada uyga qachon kelasiz?” deganingiz kechagidek yodimda.
Ko‘z ochib yumguncha bir zumda ulg‘aydingiz... Maktabda tengqurlaringiz orasida tarbiyangiz bilan ajralib turardingiz.


Yoshligingizdan orzu qilgan Toshkent Islom institutining talabasi bo‘lish baxtiga erishsin deya kechalari onangizning yig‘lab qilgan duolari, “Allohim farzandimga manfaatli ilm bergin” deb qilgan iltijolarim ijobat bo‘lganini eshitganimda ko‘z yoshlarimni tiyolmagandim. Yuzlab qorako‘zlar ichidan talaba bo‘lish baxti sizga nasib bo‘lgani uchun Robbimga hamdlar aytdim.


Mana oradan 4 yil o‘tdi. Bugun bu fayzli va muborak dargohni tark etmoqdasiz.
Ey Farzandim! Bugun fursatdan foydalanib, Sizga kichik bir nasihatni qilmoqchiman. Unga umringizning oxirgi lahzalarigacha amal qilishingizga Alloh tavfiq berishini so‘rab qolaman.


Aziz dilbandim! Siz endigina 4 bahorni ko‘rgan bolakay edingiz. Jajji qo‘llaringizdan tutib sizni bog‘chaga olib ketardim. Shunda do‘kondagi mashina o‘yinchog‘ini ko‘rib qolib, olib bering deb rosa xarxasha qilgandingiz. Olib berishni juda istardimku, ammo afsuski oldimda shu kichkinagina o‘vinchoqni olib berishga ham pulim yo‘q edi....Jonimni so‘rashsa sizga berishga tayyorman bolam... o‘zimdan afzal inson bo‘lishingiz uchun bor imkoniyatimni ishga solib harakat qilaman. Ba’zan duoda o‘zimni unutsamda, sizni aslo unutmayman.

Oradan yillar o‘tib, Rasulimiz alayhissalomning sunnatlariga muvofiq nikoh to‘yingizni o‘tkazdik. Shu kuni sizni muborak etgani so‘zga chiqqanimda sizga mendan arazlab, hatto gaplashmay qo‘yishingizga sababchi o‘sha kichkina mashinani topshirganimda juda uyalib, yuzlaringiz qizarib ketgandi...
Jonim bolam, niyatim sizni uyaltirish emas... Sizga faqat yaxshiliklarni tilayman. Sizga butun umringiz va oxiratingiz uchun kerak bo‘ladigan muhim bir saboqni amaliy tarzda yetkazgim keldi, xolos...

Unutmangki, kunlar o‘tib Allohning huzuriga qaytarilasiz. Bir kun aniq Robbimizning oldida turamiz. Alloh taolo har birimizning qilgan amalimizni birma-bir hisob-kitob qiladi. Shunday kunda ummati Muhammad bo‘lgan siz dilbandim amallaringizning juda oz va kichkinaligi bilan butun xaloyiqning oldida uyalib qolmang! Buning uchun har bir amalingizni xolis Alloh taolo uchun qiling! Hech kimni g‘iybat qilmang, boshqalarga hasad qilmang!

Unutmangki, siz Alloh taoloning dinini yetkazishdagi omonatdorsiz. Ulug‘ zotlarga ilm beshigi bo‘lgan ma’hadning vakilisiz. Siz ularga so‘zsiz munosib bo‘lishingiz kerak. Zero, xalqimiz muborak Islom dinimizni – imom timsolida ko‘radi.

Bizni zalolatdan hidoyatga, zulmatdan yorug‘likka, jaholatdan ma’rifatga, baxtsizlikdan saodatga olib chiqqan, bu yo‘lda mollarini ham, jonlarini ham ayamagan, hamisha faqat biz bevafo ummatning g‘amida bo‘lgan sevikli Payg‘ambarimiz Muhammad Rasululloh sollallohu alayhi vasallam nimaga buyurgan bo‘lsalar shuni mahkam tuting, nimadan qaytargan bo‘lsalar undan tiyiling. Hadislarini yodlashga haris bo‘ling, hayotlari, sifatlari, xulqlari va yo‘llarini ko‘proq o‘rganing va ularga amal qiling.

Aslo erishgan yutug‘ingiz bilan cheklanib qolmang. Kimdir yoki nimadir uchun ilm olmang. Eng muhimi – ilm ibodat ekanini unutmang!

Qur’onni qo‘lingizdan qo‘ymang. Qur’onga muhabbatli bo‘ling!

Jigarporam, musofirchilik, ota-onadan uzoqda yurish, ularga bo‘lgan mehrni ham uzoqlashtirmasin. Unutmangki, biz sizni yaxshi ko‘ramiz, siz bizning hamisha qalbimizda, duolarimizdasiz. 

Sizni ko‘rishimiz bolaligingizni, baxtli onlaringizni, quvonch bilan yugurib quchog‘imizga o‘zingizni otishingizni yodimizga soladi.
Siz kelmay qo‘ysangiz bizning yuraklar siqilib, sog‘inchdan va xavotirdan jam bo‘lmaydi. 

Sizdan yagona iltimosimiz shuki, duolaringizda doimo eslab, Alloh taolodan bizga rahm-shafqat so‘rang. Qaniydi, Jannatda barcha ota-onalar qatorida turganimizda ismlarimiz bilan chaqirilib, “farzandingiz Qur’on yodlab, qilgan solih amallari uchun sizga mukofot – izzat toji kiydiriladi” deganini eshitsak edi... Bu bizning eng buyuk orzuimiz.
Alloh taolo barchamizni jannatda birga qilsin! Izzat tojini kiyadigan zotlardan qilsin! Omiyn.

Davron NURMUHAMMAD