بسم الله الرحمن الرحيم
Muhtaram jamoat! Ma’lumki, muqaddas Islom dinimiz besh arkon ustiga qurilgan bo‘lib, ulardan biri – haj ibodatidir. Haj moliyaviy va jismoniy ibodat bo‘lib, mo‘min-musulmon kishi umrida bir marta ado etishi farzdir. Haj qilmoqchi bo‘lgan shaxs balog‘atga yetgan, aqli raso, safar xarajatlariga qodir, hajga borib kelguniga qadar o‘z qaramog‘idagilarni nafaqa bilan ta’minlagan hamda yo‘llar ochiq va bexatar bo‘lishi shart qilinadi. Ayol kishiga esa, yuqoridagi shartlar bilan birga eri yoki biror mahrami hamroh bo‘lishi kerak. Kimda mana shu shartlar topilsa, unga haj farz bo‘ladi. Qur’oni karimda hajning farzligi haqida shunday deyilgan:
وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حَجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا (سورة ال عمران/97).
ya’ni: “Yo‘lga qodir bo‘lgan odamlar zimmasida Alloh uchun Baytni haj qilish (farzi) bordir” (Oli Imron surasi, 97-oyat).
Haj ibodatiga kirishishdan oldin, avvalo, kishi haqiqiy tavba qilib, barcha xato-kamchiliklarini to‘g‘rilab, kelgusida barchaga namuna va o‘rnak bo‘ladigan holatda bo‘lishi lozim. Shuningdek, zimmasida o‘zgalarning haqqi bo‘lsa, egasiga qaytarishi kerak.
Hajning vaqti Shavvol va Zulqa’da oylari hamda Zulhijja oyining dastlabki o‘n kunidir. Bunga ishora qilib Alloh taolo Qur’oni karimda shunday marhamat qiladi:
الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌ فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِي الْحَجِّ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ اللَّهُ وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَى وَاتَّقُونِ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ (سورة البقرة/197).
ya’ni: "Haj (mavsumi uchun) ma’lum oylar (belgilangan). Bas, kim shu oylarda hajni o‘ziga farz qilsa (hajni niyat qilsa), haj davomida xotiniga yaqinlashish, gunoh-ma’siyat va janjal (kabi ishlarga ruxsat) yo‘q. Har qanday yaxshi (savobli) ish qilsangiz, albatta, uni Alloh bilur. (Haj safariga) ozuqa olib chiqing. Eng yaxshi ozuqa taqvodir. Taqvoni Menga qilingiz (Mendan qo‘rqingiz), ey, oqillar! " (Baqara surasi, 197-oyat)
Oyatning mazmuniga ko‘ra, hajga boruvchi kimsa taqvo bilan ziynatlanib, bajarayotgan amallarini chiroyli ado etishga harakat qilishi kerak. Qolaversa, sanoqli haj kunlarini oxirati uchun zaxira bo‘ladigan amallar bilan o‘tkazishga oshiqishi lozim. Tilni saqlash ham taqvodan hisoblanadi va bu narsa hajda katta ahamiyatga egadir. Chunki har qanday safarda o‘ziga yarasha mashaqqat va qiyinchiliklari bo‘ladi, mana shunday holatlarda haj qiluvchi kishi tiliga ehtiyot bo‘lishi lozimdir. Bu haqda Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam shunday marhamat qiladilar:
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: "مَنْ حَجَّ للهِ وَلَمْ يَرْفَثْ وَلَمْ يَفْسُقْ رَجَعَ كَيَوْمٍ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ" (رواه الإمام البخارى والإمام أحمد).
ya’ni: “Kim Alloh uchun haj qilsa, fahsh so‘z aytmasa va fisqu fasod qilmasa, onasidan tug‘ilgandek gunohlardan pok bo‘lgan holda qaytadi” (Imom Buxoriy va Imom Ahmad rivoyati).
Haj davrida behayo so‘zlarni aytmay, fisqu fasod ishlarni qilmay yurgan kishilar xuddi onadan tug‘ilgandek begunoh holda uylariga qaytadilar. Bu haqiqatni hajga boruvchi har bir kishi eng zarur narsalar qatori qalbiga singdirib olmog‘i lozim. Hajni niyat qilgan kishi katta-yu kichik gunohlarni qilishdan, hatto biror jonzotga ozor berishdan, xususan, odamlar bilan janjallashishdan doimo o‘zini saqlashi lozimdir. Albatta, bular hajning maqbul bo‘lish shartlaridan hisoblanadi.
Haj safari davomida yo‘ldoshlariga xayr-ehson qilish ajr savob bo‘lishi bilan birga, insonlar orasida o‘zaro do‘stlik va mehr-muhabbat paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Bunday odamning haji ham maqbul bo‘ladi.
عَنْ جَابِرٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:"اَلْحَجُّ الْمَبْرُورُ لَيْسَ لَهُ جَزَاءٌ إلَّا الْجَنَّة "قِيلَ: وَمَا بِرُّهُ؟ قَالَ:"إطْعَامُ الطَّعَامِ، وَطِيْبُ الْكَلاَمِ" )رَوَاهُ الإمام أَحْمَدُ(
ya’ni: Jobir roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Maqbul hajning mukofoti faqat jannatdir”, – dedilar. “Uning qabul bo‘lishi nima bilan bo‘ladi”, – deyildi. “Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Taom berish va yaxshi gapirish”, – dedilar (Imom Ahmad rivoyat qilgan).
Muhtaram azizlar! 2018 yil haj ibodatini ado etadigan ziyoratchilar uchun Din ishlari bo‘yicha qo‘mita, O‘zbekiston musulmonlari idorasi va mas’ul mutasaddi tashkilotlar yil boshidan tayyorgarlik ishlarini boshlab, hozirda nihoyasiga yetkazib bormoqdalar. Shu kunlarda 10 nafar ishchi guruh Saudiya Arabistoniga jo‘nab ketdilar. Yurtimizdan haj safariga borguvchilar bilan hajning qonun-qoidalari va tartiblari haqida uchrashuv va suhbatlar o‘tkazilmoqda. Shuningdek, ularning har birlariga haj haqida yo‘riqnoma sifatida kitob bilan disk tarqatildi.
Muhtaram jamoat! Haj ibodatini bajarish hammaga ham nasib qilaveradigan amallardan emas. Shuning uchun bu ulug‘ safarni niyat qilgan yurtdoshlarimiz hajning mohiyatini yaxshi tushunib olishlari, uni ado etish tartiblarini puxta o‘zlashtirishlari, safar odoblariga qat’iy rioya qilishlari talab etiladi. Katta xarajatlar sarflab, uzoq vaqt navbat kutib, shuncha uzoq joyga, Allohning roziligini topaman, deb borgan ayrim hojilarimiz, afsuski, g‘animat damlarini qadriga yetmay, ko‘p vaqtlarini behuda amallar va do‘kon aylanishlar bilan o‘tkazib yuborishadi. Haj ziyoratiga otlangan kishilar zimmalaridagi farz, vojib, sunnat amallarni iloji boricha jamoat bilan, o‘z vaqtida ado etishga g‘ayrat qilish – muborak dinimiz talabi va shariatimiz ko‘rsatmasidir. Ko‘proq Qur’on tilovati, nafl ibodatlar, zikr va istig‘for aytish, yordamga muhtoj kishilarga ko‘mak berish kabi savobli ishlarni qilishlari zarur. Yana safar davomida iloji boricha bilimdon va solih kishilarga yo‘ldosh bo‘lish, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam tavsiya qilgan duolarni yodlab, aytib yurishga intilish ham maqbul amallardandir. Shundagina hajlarimiz mabrur, ibodatlarimiz maqbul bo‘ladi, inshaalloh.
Shuni ta’kidlash lozimki, hoji bo‘lish – sharaf, shu bilan birga katta mas’uliyat hamdir. Chunki ulamolarimizning aytishlaricha, hajning qabul bo‘lish yoki bo‘lmasligi hojining uyiga qaytganidan keyingi amallaridan bilinadi. Demak, hojilarimiz yurtimizga qaytganlarida bilim-ma’rifat, odob-axloq va barcha ezgu ishlarda hammaga namuna bo‘lishlari lozimdir.
Alloh taolo muborak haj safariga hozirlik ko‘rayotgan barcha yurtdoshlarimizga haj ibodatlarini to‘la-to‘kis adot etib, yurtimizga sog‘-salomat holda qaytib kelishlarini muvaffaq aylasin! Omin.
ILOVA
MISSIONЕRLIK
Missionerlik – lotincha “yuborish” va “topshiriq” ma’nolarini bildirib, bir dinni boshqa dindagilar o‘rtasida tarqatish sohasidagi cherkov (ya’ni, katolik va protestantlar kabi yo‘nalish) tashkilotlarining faoliyatidir. Sodda qilib aytganda, missionerlik xristianlashtirishdir.
Shuni bilish lozimki, da’vat (nasihat) boshqa, missionerlik boshqa narsadir. Bir din vakilini o‘z qavmiga xitobi da’vat bo‘lib, har bir inson bu ishni qilishi mumkin. Ammo, bir din vakilining boshqa dindagilarni o‘z diniga og‘dirish uchun qiladigan harakati esa, missionerlik deyiladi va bu qonun bilan ta’qiqlanadi.
Ming afsuslar bo‘lsinki, oxirgi paytlarda ba’zi yoshu qarilar o‘zlarining muqaddas Islom dinlarini qo‘yib, boshqa dinga o‘tib ketish hollari kuzatilmoqda. Bu holga chek qo‘yilmas ekan, millat barqarorligiga tahdid solinishi turgan gap!
Dunyo tarixiga nazar soladigan bo‘lsak, missionerlarning o‘zga din vakillari orasidagi faoliyati har doyim mintaqa barqarorligini buzgan, aholi orasida notinchlik va qon to‘kilishlarga sabab bo‘lgan.
Missionerlarning g‘arazli maqsadlari va faoliyatlari:
Missionerlarning asosiy maqsadlari turli yo‘l va usullar bilan o‘z saflarini mahalliy millat vakillari hisobiga kengaytirishdan iboratdir.
Ularning maqsadlari asosan uch nuqtada jamlanadi:
Ular maqsadlari yo‘lida barcha vositalardan foydalanadi, ularning hiyla-nayranglari doimo takomillashib boradi. Mana ulardan bir nechtasi:
Ba’zi vatandoshlarimiz ularning ketidan ergashib ketayotganining birinchi sababi – muqaddas Islom dinimiz hukmlaridan mutlaqo bexabarlik. Ikkinchi sababi – yon atrofimizdagi kam ta’minlangan oilalar, nogironlar va boquvchisidan ayrilgan qariyalardan deyarli xabar olmaymiz, moddiy va ma’naviy yordamlar ko‘rsata olmayapmiz. Missionerlar bu imkoniyatdan foydalanib ba’zi muhtojlarning ko‘nglini ovlab, dindan chiqarmoqda. Alloh taolo bu haqda Qur’oni karimda shunay degan:
وَمَنْ يَرْتَدِدْ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَيَمُتْ وَهُوَ كَافِرٌ فَأُولَئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَالْآَخِرَةِ
وَأُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ
ya’ni: “Sizlardan kimda-kim o‘z (Islom) dinidan qaytib, kofir holida o‘lsa, unday kimsalarning qilgan amallari (toat-ibodatlari) dunyoyu oxiratda behuda ketar. Ular do‘zax ahlidirlar va unda mangu qolurlar” (Baqara surasi, 217-oyat).
Alloh taolo barchamizning imonimizni salomat aylab, har xil yovuz niyatli kimsalar girdobiga tushib qolishdan O‘z panohida asrasin! Omin.
Bir yigit nonvoyning oldiga kelib: -– Amaki, singlimning qorni juda och. Lekin pulimiz yo‘q. Iltimos, unga bir dona non bering. Hech bo‘lmasa bir burda non bering. Pul topishim bilan to‘lab ketaman,– deya yolvora boshladi.
Nonvoy uning gapiga quloq tutay demasdi. Bola ham yolvorishdan to‘xtamay “singlim och, singlim och” derdi.
Oxiri nonvoy: – Bu yerga kelchi? Qani singling? Bu yerga olib kel, – dedi. Bola yugurgancha ko‘chaning narigi tomonida turgan singlisini chaqirdi.
Nonvoy: – Isming nima?, – dedi qizchaga.
Qizcha: – Maryam.
Sotuvchi: – Ochmisan?
Qizcha uyalibgina “Ha” dedi.
Nonvoy: – Men sizlarga ikki dona non beraman.
Yigitcha: – Yo‘q, amaki faqat bir dona so‘radim.
Sotuvchi: – Olaver, olaver uyalma – dedi.
Yigitcha: – Amaki rahmat. Pul topganimda albatta beraman deb xursand bo‘lgan holda ketdi.
Nonvoy: – Qachon sen va singling och qolsangiz darhol mening oldimga kelinglar, – deb yigitning qo‘liga ikkita non berdi.
Aka-uka, opa-singlingiz bormi? Ularning doim qadriga yeting. Ularning haqqiga duo qiling. Hech bo‘lmasa telefon orqali bo‘lsa ham, hollaridan xabar oling. Vaqti soati kelganda ularni topolmay qolishingiz mumkin.
Akbarshoh RASULOV tarjimasi