Cavol: Masjidimiz imomining aytishicha, mahrning eng ozi o‘n dirham ekan. Uning pulimizdagi qiymati necha so‘m bo‘ladi?
Javob: Bizning mazhabimizda mahrning eng oz miqdori o‘n dirham kumush deb belgilangan. Ko‘pining esa cheki yo‘q, ammo hadisi shariflarda mahrning ham oziga qanoat qilgan ayollar maqtalgan.
Bir dirham zamonaviy o‘lchovda 3,12 grammdir, uni o‘nga ko‘paytirsak 31,2 gramm bo‘ladi. Nikoh shartnomasi tuzilayotganida 31,2 gramm kumushning qiymati so‘mda qancha bo‘lsa, o‘sha mahrning eng kam miqdori bo‘ladi. Bundan mahrga ana shu miqdordan ortiq berib bo‘lmas ekan, degan xulosa chiqmaydi. Dinimiz jamiyatning barcha qatlami manfaatini teng himoya qilgani uchun ularning eng kambag‘aliga ham malol kelmaydigan miqdorni belgilagan. Kimning sharoiti ko‘tarsa, bundan ko‘prog‘iga qodir bo‘lsa, ko‘proq ham beraveradi.
Savol: Islomda yangi kun qaysi soatdan boshlab kiradi? Masalan, shartli qabul qilingan tartib bo‘yicha soat 00:00 yangi kunning boshlanishi sanaladi? Islomda yangi kunning boshlanishi va tugashi qaysi vaqtdan e’tiborga olinadi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Dinimizga ko‘ra, kun shom vaqtidan boshlanadi va keyingi shomgacha davom etadi. Boshqacha qilib aytganda, islomda kun kecha bilan boshlanadi va uning ertasida kun botib, kunduz tugaganida, o‘sha kun ham yakunlanadi. Bunga oyat va hadislardan ko‘plab dalillar bor.
Faqat ayrim ahkomlarda kunning boshlanishi bomdod namozining vaqti kirishi (subhi sodiq)dan boshlanadi va kun keyingi bomdod vaqtigacha davom etadi. Masalan, Hajda Arafot vodiysida turishda hukm shunday.
Shuningdek, ayrim hollarda “kun” tushunchasi yuqoridagidek, 24 soatdan iborat (sutka) ma’nosida emas, balki tunga muqobil – qarama-qarshi ma’noda qo‘llanilishi ham mumkin. Bu holda kun boshlanishi bomdod vaqtidan to quyosh botgunigacha bo‘lgan muddat, ya’ni kunduzdan iborat bo‘ladi. Bunga misol uchun “bir kun ro‘za tutish” deganda aynan shu muddat nazarda tutiladi.
Xulosa qilib aytganda, dinimizdagi umumiy qoidaga ko‘ra, kunning boshlanishi kun botganidan boshlanib, keyingi kun botishigacha davom etadi. Ayrim istisno qilingan holatlarda kunning qachon boshlanib, qachon tugashi dindagi hukmlarga qarab farq qiladi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.