Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Mart, 2025   |   12 Ramazon, 1446

Toshkent shahri
Tong
05:22
Quyosh
06:40
Peshin
12:38
Asr
16:40
Shom
18:29
Xufton
19:42
Bismillah
12 Mart, 2025, 12 Ramazon, 1446

Ka’bai muazzama ichkarisida tug‘ilgan yagona inson

8.05.2018   7537   3 min.
Ka’bai muazzama ichkarisida tug‘ilgan yagona inson

Mo‘minlar onasi Xadicha binti Xuvaylidning  jiyani Hakim ibn Hizom ibn Xuvaylid Ka’bai muazzama ichkarisida tug‘ilgan yagona insondir. 

* * *

Hakim ibn Hizom obro‘li, badavlat oilada oqil, yaxshi xulqli bo‘lib ulg‘aydi. Qavmi uni hurmat qilib, rifodat (johiliya davrida muhtoj hojilarga ovqat ulashuvchi) mansabini berishgan edi.

Hakim ibn Hizom Muhammad Rasululloh sollalohu alayhi vasallam bilan payg‘ambarlik kelmasidan oldin qalin do‘st edi. Besh yosh katta bo‘lsa ham olamlar Sarvari uni o‘zlariga yaqin tutar, do‘stligiga do‘stlik, muhabbatiga muhabbat bilan javob qilardilar.

Rasululloh sollalohu alayhi vasallam Hakimning ammasi Xadicha binti Xuvaylidga (roziyallohu anho) uylanganlaridan keyin o‘rtalaridagi aloqa qarindoshlik bilan yanada mustahkam bo‘ldi.

* * *

Payg‘ambar sollalohu alayhi vasallam Hakimdek esli-hushli, aql-farosatli odamning ishlaridan hayron bo‘lardilar. U va u kabi bir necha kishilarning tez kunda Islomni qabul qilishiga umid bog‘lardilar.

Makka fathidan bir kun oldin Rasululloh sollalohu alayhi vasallam  sahobalarga:

– Makkada to‘rt kishi bor, ularning musulmon bo‘lmay, mushrikligicha qolib ketishi aqlga sig‘maydi, – dedilar.

Sahobalar:

– Ular kimlar, yo ey Allohning Rasuli? – deb so‘rashdi.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

– Attob ibn Usayd, Jubayr ibn Mut’im, Hakim ibn Hizom va Suhayl ibn Amr, – deb javob berdilar.

Allohning fazli bilan barchasi Islomni qabul qildi.

* * *

Rasululloh sollalohu alayhi vasallam Makka fath etilganidan so‘ng ham Hakim ibn Hizomga hurmat ko‘rsatdilar va jarchilarga bunday deyishni buyurdilar:

“Kim sherigi bo‘lmagan Allohdan boshqa iloh yo‘q, Muhammad Uning quli va elchisidir, deb guvohlik keltirsa, moliyu joni omonda.

Kim Ka’baga kirib, qurolini topshirsa, moliyu joni omonda.

Kim uyiga kirib, eshigini berkitib olsa, moliyu joni omonda.

Kim Abu Sufyonning uyiga kirsa, moliyu joni omonda.

Kim Hakim ibn Hizomning uyiga kirsa, moliyu joni omonda...”

Hakimning uyi Makkaning quyi, Abu Sufyonniki esa yuqori qismida edi.

* * *

Hunayn g‘azotidan so‘ng Hakim ibn Hizom Rasululloh sollalohu alayhi vasallamning huzuriga borib, o‘ljadan ulush so‘radi. Payg‘ambarimiz sollalohu alayhi vasallam  so‘raganini berdilar. Yana so‘radi. Sarvari olam yana ulush ajratdilar. So‘ray-so‘ray Hakimning ulushi yuzta tuyaga yetdi. Shunda Payg‘ambarimiz sollalohu alayhi vasallam:

– Ey Hakim, dunyo shirin va maftunkor. Kim undan qanoat bilan foydalansa, barakaga erishadi. Ochko‘zlik bilan harakat qilgan, undan mahrum bo‘ladi. Tepadagi qo‘l pastdagisidan yaxshiroqdir, – dedilar.

Buni eshitgan Hakim:

– Yo Rasululloh, Buyuk Zotga qasam, endi hech kimdan hech narsa so‘ramayman, – dedi va umrining oxirigacha shu so‘zida turdi.

Abu Bakr roziyallohu anhu davrida bir necha  marta xazinadan ulushini olishga chaqirishdi, ammo u hech narsa qabul qilmadi.

 “Hidoyat” jurnalidan

Siyrat va islom tarixi
Boshqa maqolalar

Rasululloh ﷺ qanday qiroat qilardilar?

12.03.2025   1203   3 min.
Rasululloh ﷺ qanday qiroat qilardilar?

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Ummu Salama roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qiroat qilganlarida oyatlarni ajratib-ajratib o‘qirdilar” (Imom Abu Dovud, Imom Ahmad rivoyati).

Ummu Salama roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: Nabiy sollallohu alayhi vasallam qiroatalarini oyat-oyat qilib ajratardilar: «Alhamdu lillahi Robbil-’alamin» deb, so‘ng vaqf qilardilar, «Arrohmanir-Rohiym» deb, so‘ng vaqf qilardilar» (Imom Termiziy, Imom Hokim rivoyati).

Ya’lo ibn Mamlakdan rivoyat qilinadi: «U Ummu Salama roziyallohu anhodan Nabiy sollallohu alayhi vasallamning namozlari haqida so‘radi. Shunda u kishi: «Sizlar qayoqdayu, u zotning namozlari qayoqda?! U zot namoz o‘qir, so‘ng namoz o‘qiganchalk uxlar, so‘ng uxlaganlaricha namoz o‘qir, so‘ng namoz o‘qiganlaricha uxlar edilar. To tongacha shunday bo‘lar edi», dedi-da, u zotning qiroatlarini maqtay ketdi. U zotning qiroatlarini maqtay turib: «Harfma-harf, aniq-aniq o‘qirdilar», dedi» Abu Dovud, Termiziy va Ahmad ibn Hanbal rivoyat qilgan.

Qatodadan rivoyat qilinadi: «Anasdan: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning qiroatlari qanday edi?» deb so‘raldi. Shunda u: «Cho‘ziq edi», dedi-da, keyin «Bismillahir-Rohmanir-Rohiym»ni «Bismillah»ni cho‘zib, «Ar-Rohman»ni cho‘zib, «Ar-Rohiym»ni cho‘zib o‘qib berdi». Ya’ni Rasululloh sollallohu alayhi vasallam mad – cho‘ziq unli bor o‘rinlarda madni aniq cho‘zib o‘qir edilar (Imom Buxoriy rivoyati).

Abdulloh ibn Abu Qaysdan rivoyat qilinadi: «Men Oisha roziyallohu anhodan Nabiy sollallohu alayhi vasallamning qiroatlari haqida: «U zot qiroatni ichlarida qilarmidilar yoki jahriy (oshkora) qilarmidilar?» deb so‘radim. U: «Har qaysisini ham qilardilar. U zot (qiroatni) gohida ichlarida, gohida oshkora qilardilar», dedi» (Muttafaqun alayh).

Ummu Honiydan rivoyat qilinadi: «Men tunda yopig‘im ustida turib olib Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning Ka’ba oldidagi qiroatlarini eshitar edim» (Nasoiy va Ibn Moja rivoyat qilgan).

Jubayr ibn Mut’im roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallamnig shom namozida Tur surasini o‘qiyotganlarini eshitdim. «Yoki ular, hech narsadan hech narsa yo‘q, o‘zlari yaralganlarmi?! Yoki ular yaratuvchilarmi?» oyatiga kelganda qalbim uchib ketay dedi» (Imom Buxoriy rivoyati).

Baro ibn Ozib roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallamning xuftonda «Vattiyni vaz-zaytun»ni o‘qiyotganlarini eshitdim. Biror kishidan u zotning ovozlaridan ko‘ra chiroyli ovoz eshitmaganman» Muttafaqun alayh.

Abdulloh ibn Mug‘affaldan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallamning tuyalarida Qur’on o‘qib ketayotganlarini ko‘rdim. Fath surasini mayin qilib o‘qib ketayotgan ekanlar. Ohang qilib o‘qib ketayotgandilar» (Imom Buxoriy rivoyati).

Avs ibn Huzayfa roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Bir kecha Rasululloh sollallohu alayhi vasallam oldimizga kech qolib chiqdilar. Biz: «Yo Allohning Rasuli, kech qolib ketdingizmi?» dedik. Shunda u zot: «Qur’ondan hizbim[1] qolib ketgan edi, o‘shani tugatmasdan chiqishni istamadim», dedilar. Keyin biz Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning as'hoblaridan: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Qur’onni qanday hizbga ajratar edilar?» deb so‘radik. Ular: «Uchta, beshta, yettita, to‘qqizta, o‘n bitta, o‘n uchta (sura) va «Mufassal» hizbi», deyishdi» (Tabaroniy va Tahoviy rivoyati).

Davron NURMUHAMMAD


[1] Hizb – bo‘lak degani bo‘lib, Qur’ondan har kun uchun vazifa sifatida ajratib olingan bo‘lakka nisbatan ishlatilgan. Mufassal – Qur’onning Hujurot surasidan boshlab oxirigacha bo‘lgan qismi.