Zakot islomning besh rukunlaridan biri va u farz amallaridandir. Zakot fitr sadaqasi va ramazon ro‘zasi farz bo‘lgandan keyin hijratning ikkinchi yili shavvol oyida Madinada farz qilindi. Lekin zakot ijmoga ko‘ra payg‘ambarlarga farz qilinmadi. Chunki zakot nopoklash ehtimoli bor kimsani poklashdir. Payg‘ambarlar esa undan pokdirlar. Ularning qo‘llarida biror narsa bo‘lmagan va ular Alloh yo‘liga chaqiruvchilardir. Shuningdek, ular meros ham qoldirmaydilar.
Zakot – Qur’oni Karimning sakson ikki o‘rnida namoz bilan birga zikr qilingan. Bu esa, ularning o‘zaro oralaridagi aloqa naqadar mukammal ekanligiga dalolat qiladi.
Zakot Alloh taoloning kitobi, payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning sunnatlari va ummatning ijmosi ila farzdir.
Qur’ondan dalil shuki, Alloh taolo;
وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ
“Namozni to‘kis ado qiling, zakot bering va ruku’ qiluvchilar bilan ruku’ qiling” degan (Baqara surasi 43oyat).
Boshqa bir oyatda Alloh taolo:
“Ularning (topgan) mol-mulklarida so‘raguvchi va (mol-davlatdan) mahrum kishilar uchun ma’lum haq (ya’ni, zakot) bo‘lgan zotlardir” degan (Ma’orij surasi 24-25-oyat)
Sunnatdan dalil esa:
Ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Islom besh narsa ustiga bino qilingan. Allohdan o‘zga iloh yo‘qligi va Muhammad alayhissalom Allohning bandasi va elchisi ekanligiga guvohlik bermoq, namoz o‘qimoq, zakot bermoq, haj qilmoq va Ramazon ro‘zasini tutmoq», deb aytdilar. Muttafaqun alayh.
عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ، قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لِمُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ حِينَ بَعَثَهُ إِلَى الْيَمَنِ : إِنَّكَ سَتَأْتِي قَوْمًا هُمْ أَهْلُ كِتَابٍ ، فَإِذَا جِئْتَهُمْ فَأَخْبِرْهُمْ أَنَّ اللَّهَ قَدْ فَرَضَ عَلَيْهِمْ صَدَقَةً تُؤْخَذُ مِنْ أَغْنِيَائِهِمْ فَتُرَدُّ عَلَى فُقَرَائِهِمْ ( مُتَّفق عَلَيْه) ِ
Ibn Abbos roziyallohu anhudan qilingan rivoyatda: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam Mu’oz ibn Jabalni Yamanga yuborayotib, unga shunday deganlar: “Albatta, sen ahli kitob qavmining oldiga borasan. Alloh ularga boylaridan olinib, faqirlarga qaytariladigan sadaqani farz qilganini xabar qil”, dedilar”[4]. Muttafaqun alayh.
وَعَنْ أَبِي أُمَامَةَ ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: » صَلُّوا خَمْسَكُمْ ، وَصُومُوا شَهْرَكُمْ ، وَأَدُّوا زَكَاةَ أَمْوَالِكُمْ ، وأطِيعُوا ذا أمْركُمْ تَدْخُلُوا جَنَّةَ رَبِّكُمْ » . رواه أحمد والترمذي
Abu Umoma roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasalamni hajjatul vado’da shunday: “Allohga taqvo qilinglar, besh (mahal) namozingizni o‘qinglar, ramazon oyining ro‘zasini tuting, mollaringizni zakotini ado qilinglar va ish egalaringizga itoat qilinglar Robbingizning jannatiga kirasizlar” deganlar[5] (Ahmad va Termiziy rivoyati).
Musulmonlar jamiki asrlarda va o‘lkalarda zakotning farzligiga ijmo qilishgan, ya’ni bir ovozdan “zakot farz”, deb aytishgan.
Sahobai kiromlar zakotni bermagan, uni man qilganlarga qarshi ittifoqlik ila urush qilganlar. Kim zakotning farzligini inkor qilsa, kofir bo‘ladi. U uch marta tavba qilishga chaqiriladi. Tavba qilsa qildi, bo‘lmasa murtad sifatida o‘limga hukum qilinadi.
Islomga yangi kirgani tufayli yoki chet joylarda johil bo‘lib o‘sganligi uchun zakotning farzligini inkor qilgan odamga tushuntiriladi, o‘rgatiladi, darhol “kofir” deb hukum qilinmaydi.
Nuriddin AKROMOV
tayyorladi
O‘MI Matbuot xizmati
Imom Moturidiĭ xalqaro ilmiĭ-tadqiqot markazi tomonidan imom-xatiblar, mudarrislar, oliĭ va ŭrta maxsus diniĭ ta’lim muassasalari ŭqituvchilari va tadqiqotchilari uchun “Moturidiylik” jurnalining maxsus sonini nashr qilish rejalashtirilmoqda. Maxsus sonni taĭërlashdan maqsad – diniĭ soha xodimlarining ilmiĭ salohiyati va malakasini yanada oshirish, islomshunoslik sohasidagi ilmiĭ tadqiqotlarini qŭllab-quvvatlashga qaratilgan.
“Moturidiylik” respublikaning islomshunoslik sohasidagi yetakchi ilmiĭ nashrlaridan biri bŭlib, Oliĭ attestatsiya komissiyasi tomonidan ilmiĭ tadqiqotlarning asosiĭ ilmiĭ natijalarini chop etishga tavsiya etilgan. Ya’ni, “Moturidiylik” jurnalida chop etilgan maqolalar respublika miqësida mustaqil ilmiĭ tadqiqot sifatida tan olinadi va ilmiĭ ish olib borayëtgan tadqiqotchilarga qŭĭilgan maqola talablarini bajarishda tŭliq e’tirof etiladi.
JURNALNING MAXSUS SONIGA MAQOLALAR QUYIDAGI YO‘NALISHLAR BO‘YICHA QABUL QILINADI:
- Imom Moturidiy va yurtimizdan yetishib chiqqan allomalarning hayoti va merosi.
- Jaholatga qarshi ma’rifat, yot oqimlarning soxta da’volariga qarshi ilmiy raddiyalar, jamiyatda diniy bag‘rikenglik, millatlararo totuvlikni mustahkamlash masalalari.
- Dinshunoslik, islomshunoslik, Islom huquqi, Islom tarixi, Islom falsafasi, manbashunoslikka oid ilmiy tadqiqotlar natijalari.
- Madaniyat, madaniyatshunoslik va madaniyat tarixi.
Jurnalga taqdim qilinayëtgan material ushbu ĭŭnalish bilan cheklanib qolmaĭ, diniĭ, ma’naviĭ-ma’rifiĭ, ilmiĭ va adabiĭ merosimizning bugungi hayëtimizda egallagan ŭrni va ahamiyatini kŭrsatishga qaratilgan bŭlishi ham e’tiborga olinadi.
Tahririyat manzili: 100011, Toshkent shahri, Shaĭxontoxur tumani, A.Qodiriĭ kŭchasi, 11-uĭ, Imom Moturidiĭ xalqaro ilmiĭ-tadqiqot markazi.
Murojaat uchun: t.me/zarifjon0203