Alloh taolo marhamat qiladi: “Darhaqiqat, (Biz) Odam farzandlarini (aziz va) mukarram qildik va ularni quruqlik va dengizga (ot ulov va kemalarga) mindirib qo‘ydik hamda ularga pok narsalardan rizq berdik va ularni O‘zimiz yaratgan ko‘p jonzotlardan afzal qilib qo‘ydik” (Isro, 70).
Ma’lumotlarga ko‘ra, dunyoda har yili 2 mln. 700 ming nafarga yaqin kishi odam savdosi qurboniga aylanmoqda. Alloh taolo yaratgan maxluqotlar ichida mukarrami va ulug‘i bo‘lgan insonni ayrim shayton quliga aylangan kimsalar tap tortmay buyum singari sotmoqda, ayovsiz ishlatmoqda, xorlamoqda. Ba’zan yovuzlarcha o‘ldirib yuborishyapti. Aldov yo‘li bilan katta va’dalarni berib chet davlatlarga olib ketilgan ayollar qismati... Norasida bolalar va yoshlar taqdiri... Bunday ayanchli holatlar qalbimizni yaralashi tabiiy.
Odam savdosiga qarshi kurashish bo‘yicha yurtimizda adliya va huquqni muhofaza qilish idoralari xodimlari doim huquqiy targ‘ibot-tushuntirish ishlarini olib bormoqda. Odam savdosi nafaqat bir mamlakat, balki dunyo miqyosida hal qilinadigan dolzarb muammo. Uni bartaraf etish uchun hamjihat bo‘laylik. Akamiz yoki ukamiz, qarindoshimiz yoki qo‘shnimiz, opamiz yoki singlimiz aldovlar, quruq va’dalar qurboniga aylanmasin. Har vaqt ogoh bo‘laylik.
Sharofiddin MUSABOYEV,
Andijon shahridagi
«Abu Hurayra» jomei imom-xatibi
O‘MI Matbuot xizmati
Al-Kisoiy al-Kufiy 119/737 yil Kufada dunyoga kelgan.
To‘liq ismi: Ali ibn Hamza ibn Abdulloh ibn Bahman ibn Fayruzm al-Kisoiy al-Kufiy. Imom al-Kisoiy yoshligida ilm o‘rganishga juda intilardi, lekin boshlang‘ich davrda muvaffaqiyat qozona olmasdi. Bir safar Qur’onni yod olishda qiynalgach, ustoziga: “Men hech narsani yodlay olmayapman, charchadim”, dedi.
Ustoz unga sabr qilishni va Qur’onning barakasiga ishonishni tavsiya qildi. Shundan so‘ng, Imom al-Kisoiy sabr bilan harakat qilib, Qur’onni mukammal yod oldi va keyinchalik mashhur qiroat imomlaridan biri bo‘ldi. Bu voqea sabr va mehnatning samarasini eslatadi.
Hayoti: Al-Kisoiy Kufada tug‘ilgan va tilshunoslikda ham, qiroatda ham yuqori maqomga ega bo‘lgan. Undan nega «Kisoiy» deb nom olganligi haqida so‘rashganida u, – "chunki men hajda kisoda (kiyimda) ehrom bog‘laganman", deb javob bergan ekan. U asli fors bo‘lib, Bani Asad qabilasining qullaridan edi.
Ilmiy faoliyati: Uning asosiy ustozlari Hamza al-Kufiy va boshqa yirik qiroatchilar bo‘lgan. Bundan tashqari Kufa maktabini asoschisi hisoblanadi.
Muoz al-Harro va Abu Ja’far Ruasiylarda nahvdan tahsil oldi. Ular-dagi ilmlarni olib bo‘lib, ulardan qoniqmay qolgach, Basraga kelib Iso ibn Umar, Abu Amr ibn al-Alo va Al-Xalil ibn Ahmaddan ilm o‘rgangan. Qiroatni esa Sho‘ba ibn Hajjojdan ta’lim olgan.
U zot juda ko‘p asarlar ham yozgan: "Kitab muxtasar fi an-nahv" (Nahvga oid qisqa bo‘lgan kitob), "Kitab al-hudud fi an-nahv" (Nahvdagi hadlar oid kitob), "Kitob al-qiroat (Qiroatga doir kitob)", "Kitab al-adad (Sonlarga doir kitob)", "Kitab ixtilaf al-adad (Sonlarning ixtilofiga oid kitob)", "Kitab al-huruf (Harflarga oid kitob)", "Kitab maoniy al-Qur’an (Qur’on ma’nolari haqidagi kitob)" kabi ko‘plab kitoblar yozgan.
Nahvdan Farro uning xos shogirdlaridan hisoblanadi.
Kisoiy 189/805 yil Roy shahrida vafot etgan.
Matkarimov Nurmuhammad,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.