Savol: Agar kimdan qancha qarz olganim esimdan chiqib ketgan bo‘lsa qarzimni qanday ado qilsam bo‘ladi?
Javob: Odatda, qarz olib yuradigan odamlaringizdan qarzingiz bor yoki yo‘qligi haqida so‘rab chiqasiz. Aslida qarz olgan kishining unutib yuborishi - uning juda ham loqaydligidir. Qarz bergan kishi unutib qo‘yishini tushunish mumkin. Lekin qarz olgan kishining unutib yuborishi uning diyonatsizligi hisoblanadi. Agar esdan chiqarib qo‘yish xavfi bo‘lsa, yozib yuring.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا إِذَا تَدَايَنْتُمْ بِدَيْنٍ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى فَاكْتُبُوهُ
Ey, imon keltirganlar! Bir-biringizdan biror muddatga qarz olib, qarz bersangiz, uni yozib qo‘yingiz*!.
Allohning buyrug‘iga amal qilinmaganidan turli muammolar kelib chiqaveradi. Yuqoridagi holat ham shulardan biridir. Shuning uchun ham musulmon kishi har bir ishni qilishdan oldin, “bunga shariatimiz nima deydi?” degan savolga javob topib, so‘ngra unga muvofiq ish qilmog‘i kerak. Aks holda muammolar ko‘payaveradi. Keyin esa o‘sha muammolarning yechimini topishni so‘rab ahli ilmlarning boshi qotiriladi.
Savol: Agar kishi boshqa bir kishidan o‘rtada turib birodari uchun qarz olib bersa, qarz bergan kishi qarzdordan qarzini so‘ramasa, qarzdor ham qarzni qaytarish tashvishini qilmasa, har xil bahonalar qilsa, o‘rtada turgan kishi nima qilishi kerak?
Javob: “...qarz bergan kishi qarzdordan qarzini so‘ramasa”. Aslida qarz bergan kishi agar qarzni qaytarib olish niyati bo‘lsa, albatta, qarzdordan uch marta vaqti-vaqti bilan so‘rashi shart. Agar so‘ramasdan o‘zidan o‘zi xafa bo‘lib yuraveradigan bo‘lsa, u nohaq bo‘ladi. Zotan, inson unutivchidir, balki qarzdorligini unutib qo‘ygandir, unga uch marta eslatish kerak. Agar shunda ham qarzni bermasa keyin boshqa chora ko‘riladi. Ya’ni xohlasa kechib yuboradi yoki mahkama orqali undirib olsa ham bo‘ladi yoxud o‘rtada kafil turgan kishidan undirib olsa ham bo‘ladi. Keyin kafil bo‘lgan kishi haqiqiy qarzdordan undirib olaveradi.
Is'hoqjon domla Begmatov
O‘MI masjidlari bo‘limi xodimi
O‘MI matbuot xizmati
Samarqand shahridagi xalqaro konferensiya doirasida O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari Qirg‘iz Respublikasi musulmonlari idorasi raisi, muftiy Abdulaziz Zakirovni qabul qildilar.
Uchrashuvda keyingi yillarda diniy idoralar o‘rtasida aloqalar rivojlanayotgani, qardosh ulamolar hamkorligi taraqqiy etayotgani, xalqaro anjumanlarda birgalikda ishtirok etishi, fatvo ishlab chiqish va muhim sanalarni belgilashdagi kengashlar yaxshi natija berayotgani qayd etildi.
O‘tgan mart oyida Xo‘jand shahrida Tojikiston, O‘zbekiston va Qirg‘iz respublikalari rahbarlari davlat chegaralarining tutash nuqtasi to‘g‘risidagi shartnoma imzolagani tarixiy voqea bo‘lgani, ushbu hujjat bahs-nizolarni ortda qoldirib, abadiy do‘stlik va qardoshlik rishtalarini yanada mustahkamlagani ta’kidlandi.
Qirg‘iz muftiysi so‘nggi yillarda O‘zbekistonda Islom dini ma’rifatini keng yoyish, mo‘min-musulmonlar ehtiyojini ta’minlash, masjid-madrasalarni obod etish va ulug‘ allomalar merosiga ehtirom ko‘rsatish, mintaqada tinchlik-osoyishtalikni ta’minlash va yaxshi qo‘shnichilik munosabatlarini shakllantirish yo‘lida olib borilayotgan ishlarni yuqori baholadi.
Muftiy Abdulaziz Zakirov Markaziy Osiyo ijtimoiy hayotida diyorimiz ulamolarining o‘rni katta ekani, ular qardosh ahli ilmlarga ustoz sifatida qadrlanishi, har bir dolzarb mavzudagi diniy masalani kengashgan holda amalga oshirilishini bildirdi. Shuningdek, mintaqa uchun ahamiyatli masalalarda fatvolar e’lon qilish va muhim sanalarni belgilashda O‘zbekiston ulamolari yetakchiligini e’tirof etdi. Bundan tashqari xalqlar ittifoqchiligi ta’minlanishida Mir Arab madrasasida ta’lim olgan qardosh ulamolarning roli katta ekanini ta’kidladi.
Imom Moturidiy merosiga bag‘ishlangan xalqaro konferensiya o‘zaro hamkorlikning uzviy davomi ekani, unda mo‘tabar ulamolar tomonidan muhim mavzular keng muhokama qilinib, bugungi kundagi dolzarb aqidaviy va ixtilofli masalalarga yechim topilishiga Qirg‘iz muftiysi ishonch bildirdi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati