Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Iyun, 2025   |   15 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
19:59
Xufton
21:37
Bismillah
11 Iyun, 2025, 15 Zulhijja, 1446

Sahobani ko‘rgan Abu Hozim

07.02.2018   7349   11 min.
Sahobani ko‘rgan Abu Hozim

Sulaymon ibn Abdulmalik Madinaga borganida: “Bu shaharda sahobani ko‘rgan biror kishi qolganmi?” deb so‘radi.  “Ha, bor, u Abu Hozim”, deyishdi. Xalifa uni chaqirib kelishni buyurdi. Abu Hozim huzuriga kelganida dabdurustdan unga:

– Ey Abu Hozim, bu qanday jafo?! – dedi o‘pka-gina ohangida.

Abu Hozim hayron bo‘lib:

– Mendan qanday jafo o‘tdi, ey amirul mo‘minin? – dedi.

Sulaymon ibn Abdumalik:

– Taniqli kishilarning hammasi huzurimga keldi, sen esa kelmading, – dedi.

– Allohga qasamki, meni taniganingga ikki kun bo‘lgan esa, men ham ilgari seni ko‘rmagan bo‘lsam, yana mendan qanday jafo ko‘rding?

Sulaymon Zuhriyga yuzlanib: “Shayx to‘g‘ri aytdi, men esa xato qildim”, dedi va gapni boshqa tomonga burdi:

– Ey Abu Hozim, bizga o‘zi nima bo‘ldi, nega o‘limni bunchalik yomon ko‘ramiz?

– Chunki bu dunyoingizni obod qilib, oxiratingizni xarob qilgansiz, obod joydan chiqib, xarobaga borishni xohlamaysiz-da.

– To‘g‘ri aytding, ey Abu Hozim, qani endi ertaga Allohning huzurida bizga nima bo‘lishini bilsam.

– Qilgan amalingni Allohning Kitobiga ro‘baro‘ qil.

– Uni Allohning Kitobidan qanday topaman?

– Alloh taolo aytadi: “Albatta yaxshilar (mo‘minlar) ne’mat (jannat)dadirlar. Fojirlar (kofirlar) esa do‘zaxdadirlar” (Infitor 13-14-oyat).

Sulaymon yana so‘radi:

– Allohning rahmati qayerda bo‘ladi?

Yerni (Alloh xayrli ishlarga) yaroqli qilib qo‘ygandan keyin (unda) buzg‘unchilik qilmangiz! Unga (Allohga) ham qo‘rqinch va ham umid bilan duo qilingiz! Allohning rahmati ezgu ish qiluvchilarga yaqindir” (A’rof, 56-oyat).

Sulaymon:

– Qani endi ertaga Allohga qanday yuzlanishimni bilsam? – dedi

Abu Hozim aytdi:

– Muhsin kishi go‘yo o‘z oilasidan uzoqda bo‘lib, so‘ng qaytib kelayotgandek mushtoq bo‘ladi, ammo gunohkor go‘yo o‘z xojasidan qochib ketishga intilayotgan kishidek bo‘ladi.

Sulaymonga bu gap ta’sir qilib, ho‘ngrab yubordi, yig‘isi kuchaydi, bir ozdan so‘ng:

– Ey Sulaymon, biz qanday qilib ahvolimizni isloh qilaylik? – dedi.

Abu Hozim maslahat berib dedi:

– Maqtanchoqlikdan voz kechasiz, teng taqsimlaysiz, hukm chiqarishda adolat bilan ish tutasiz.

– Buni qanday amalga oshiramiz?

– Haqdan olasiz va haqli joyga berasiz.

– Ey Abu Hozim, odamlarning eng afzali qaysi?

– Saxovatli va farosatli kishilar.

– Eng adolatli ish qaysi?

– O‘zing umidvor bo‘lib, qo‘rqib turgan kishi huzurida haq so‘zni aytishing.

– Eng tez qabul bo‘ladigan duo qaysi?

– Muhsinning muhsinga qilgan duosi.

– Ey afzal sadaqa qaysi?

– O‘zi faqir bo‘lgan kishining ojiz qolgan kishiga beminnatu beozor qilgan sadaqasi.

– Eng go‘zal inson kim?

– Allohning toatiga yetishgan, unga o‘zi amal qilib boshqalarni ham shunga undagan kishi.

– Odamlarning eng ahmog‘i qaysi?

– Zolim birodarining havoi nafsiga havas qilib, oxiratini dunyosiga almashtirgan kishi.

– Ey Abu Hozim, biz bilan hamroh bo‘lishni xohlaysanmi, bizdan senga nimadir tegardi, sendan ham bizga nimadir tegardi.

– Aslo.

– Nega?

– Men sizlarga arzimagan narsa uchun suyanib qolib, so‘ng Alloh menga hayot va o‘lim vaqtida ojizlik tashvishini tottirishidan qo‘rqaman, so‘ng bunda menga hech kim yordam berolmaydi.

– Ey Abu Hozim nima hojating bo‘lsa menga, ayt.

– Xo‘p, meni jannatga kirgiz, do‘zaxdan qutqarib ol!

– Bu ish qo‘limdan kelmaydi.

– Bundan boshqa hojatim yo‘q.

– Ey Abu Hozim, mening haqqimga Allohga duo qil!

– Allohim, agar Sulaymon Sening do‘stlaringdan bo‘lsa, unga bu dunyoda ham, oxiratda ham yaxshilikka yetishishini oson qil, agar u dushmanlaringdan bo‘lsa, uni peshonasidan tutib, o‘zing yaxshi ko‘radigan va rozi bo‘ladigan yo‘lga burib qo‘y.

– Menga nasihat qil!

– Agar nasihatni oladiganlardan bo‘lsang, senga yetarli nasihat qilib bo‘ldim, agar nasihatni olmaydiganlardan bo‘lsang, ipsiz kamondan o‘q otishga urinishdan nima foyda.

– Ey Abu Hozim, bizning qilayotgan ishlar haqida nima deysan.

– Gapiraveraymi?

– Ha, balki bu bizga qiladigan nasihating bo‘ladi.

– Sening ota-bobong bu ishni mashvarat va kengash qilmasdan qilichning kuchi bilan  tortib oldi, bu yo‘lda katta janglar va yurishlar qilishdi, ular nimalar degani va ularga nimalar deyilganini bilsang edi!..

Shunda Sulaymonning sheriklaridan biri turib Abu Hozimga qarata:

– Buncha yomon gaplar aytmasang!

Abu Hozim dedi:

– Ammo yolg‘on ayta olmayman! Alloh taolo olimlardan odamlarga (haqni) aytishga va uni yashirmaslikka ahdlashuv olgan.

Sulaymon dedi:

– Ey Abu Hozim! Nasihatingda davom et!

– Xo‘p, senga qisqacha nasihatim shuki, Alloh taolo seni shu ishga qo‘l urmasliging uchun undan qaytargan bo‘lsa-yu, uzoqlashib ketmasliging uchun seni bir ishga buyurgan bo‘lsa sen uni pokla va ulug‘la.

So‘ng Abu Hozim o‘rnidan turib, orqasiga qayrilganda Sulaymon:

– Ey Abu Hozim mana bu yuzni (pulga ishora qildi) olib qo‘y, senga mendan hadya, – dedi.

Abu Hozim pulni uloqtirib yuborib:

– Men bu pullarni senga ham ravo ko‘rmayman-ku, qanday qilib o‘z nafsimga ravo ko‘ray. Sen mendan hazillashib biror narsa so‘rasang, men uni senga berib yuborishimdan Alloh asrasin deyman.

Muso ibn Imron alayhissalom Madinaga kelganida: “Rabbim Sen menga tushiradigan har bir yaxshilikka muhtojman” (Qasos, 24), dedi. Bunda Muso alayhissalom Rabbisidan so‘radi, odamlardan emas. Bu gapni ikki ayol tushundi, lekin (atrofdagi) cho‘ponlar tushunmadi, u ikkovi otasi Shuayb alayhissalomning oldiga borganda bo‘lgan voqeani aytishdi. Shuayb alayhissalom: “Bu odam och bo‘lsa kerak”, dedi. So‘ng qizlaridan biriga borib uni chaqirib kelishni buyurdi, qiz oldiga borganda yuziga parda tutib: “Otam qo‘ylarimizni sug‘orib berganing uchun sening haqqingni berishi uchun chaqirmoqda”, dedi.

Muso alayhissalomga bu gap yoqmadi va uning ortidan borishni xohlamadi. Chunki u yer xavfli va yirtqich hayvonlar yuradigan joy edi.

Muso alayhissalom u bilan birga ketdi. U to‘ladan kelgan qiz edi. Shamol uning kiyimiga urilib, kiyimi goh ochilib, goh yopilib uning to‘laligini bildirardi. Muso alayhissalom:

– Ey Allohning joriyasi orqamga o‘tib ol, – dedi. Shu’ayb alayhissalomning huzuriga kelganda kechki taom tayyorlangan edi. Shuayb alayhissalom uni ovqatga taklif qildi.

Muso alayhissalom:

– Yemayman,- dedi.

– Och emasmisan?

– Ochman. Lekin men oxirat uchun qilingan amalni yer yuzi to‘la oltinga ham almashmaydigan oiladanman. Men bu taomni mana bu qizlarga sug‘orib berganim evaziga to‘lov bo‘lib qolishidan qo‘rqayapman.

Shuayb:

– Yo‘q, ey yigit. Mehmonga ziyofat berish va taom ulashish – bizning ota-bobolarimiz odati,– dedi

Muso alayhissalom o‘tirib, taomdan oldi, – dedi. Abu Hozim yana gapida davom etib:

– Agar shu yuz dinorni senga aytgan gaplarim evaziga berayotgan bo‘lsang, unda majbur bo‘lib yeyilgan cho‘chqaning qoni va go‘shti bu puldan ko‘ra halolroqdir, – dedi va – mabodo bu musulmonlarning molidan bo‘lsa, bu pulda menga o‘xshagan kishilarning haqqi bor, shunda ham agar men ular bilan teng bo‘lsam. Agar undan bo‘lmasa menga buning keragi yo‘q. Bani Isroilning amirlari ham olimlarining oldiga borishga rag‘bat qilardilar, shuning uchun hidoyatda va taqvoda edilar. Baxtiqaro bo‘lib, yuz o‘girib, Allohning nazaridan qolgach, butlar va shaytonga ishonadigan bo‘lib ketdilar, endi olimlari amirlarining oldiga boradigan bo‘lib ketdilar, ularning mol-dunyosiga sherik bo‘ldilar, ularning fitnalariga aralashib qoldilar, – deb gapini yakunladi.

Ibn Shihob:

– Ey Abu Hozim, meni nazarda tutyapsanmi yoki menga hayfsan bermoqchimisan? dedi

– Seni nazarda tutganim yo‘q, lekin mana shu eshitganing , – dedi Abu Hozim.

Sulaymon:

– Ey ibn Shihob, uni taniysanmi? – deb so‘radi.

Ibn Shihob:

– Ha, o‘ttiz yildan beri qo‘shnim, unga bir og‘iz ham gap gapirmaganman, – dedi.

Abu Hozim:

– Sen Allohni esdan chiqarding, meni ham unutding. Agar Allohni yaxshi ko‘rganingda meni ham yaxshi ko‘rarding , – dedi.

Ibn Shihobning avzoyi o‘zgarib:

– Meni haqorat qilayapsanmi? – deb so‘radi.

Xalifa oraga tushib:

– U seni haqorat qilgani yo‘q, lekin sen o‘zingni haqorat qilding, nima bilmaysanmi, qo‘shnining qo‘shnida xuddi qarindoshnikidek haqqi bor, – deb dashnom berdi.

Abu Hozim ketgach, Sulaymonning sheriklaridan biri: “Ey amirul-mo‘minin, hamma odamlar shu Abu Hozimga o‘xshashini xohlaysizmi?” deb so‘radi. U gapni qisqa qilib: “Yo‘q”, deb qo‘ydi.

 Ulug‘bek tayyorladi.

O‘MI Matbuot xizmati

Siyrat va islom tarixi
Boshqa maqolalar

O‘zbekiston xalqiga Qurbon hayiti tabrigi

09.06.2025   6260   4 min.
O‘zbekiston xalqiga Qurbon hayiti tabrigi

Muhtaram vatandoshlar!

Siz, azizlarni, barcha mo‘min-musulmon yurtdoshlarimizni, butun xalqimizni ulug‘ va mo‘tabar ayyom – Qurbon hayiti bilan chin qalbimdan samimiy muborakbod etib, o‘zimning yuksak hurmatim va ezgu tilaklarimni bildirishdan g‘oyat mamnunman.

Jamiki islom ummati uchun qadrli bo‘lgan ushbu shukuhli bayram – Iyd al-Adhoni el-yurtimiz bilan birgalikda tinch va osoyishta muhitda kutib olayotganimiz uchun, avvalo, mehribon va qudratli Alloh taologa behisob shukronalar aytamiz.

Hech shubhasiz, keyingi yillarda Yangi O‘zbekistonda ijtimoiy, xalqchil davlat barpo etish, uning ma’naviy asoslarini mustahkamlash va ta’sirchanligini oshirishda muqaddas islom dini, uning asosiy bayramlaridan biri bo‘lgan Qurbon hayiti ham muhim rol o‘ynamoqda.

Ayniqsa, bu bayramning insonparvarlik, ahillik, saxovat va olijanoblik kabi fazilatlari yurtimizda “Inson qadri uchun, inson baxti uchun” degan ezgu g‘oya asosida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlarga uyg‘un va hamohang bo‘lib, aholining ehtiyojmand qatlamlarini qo‘llab-quvvatlash, keksalar, yoshlar va xotin-qizlar haqida alohida g‘amxo‘rlik ko‘rsatish, kambag‘allikni qisqartirishga qaratilgan dasturlarimiz samarasini oshirishga xizmat qilayotganini alohida ta’kidlash o‘rinlidir.

Aziz do‘stlar!

Bugungi kunda mamlakatimizda turli millatlar va diniy konfessiyalar o‘rtasidagi hamjihatlikni mustahkamlash, vijdon erkinligini ta’minlash, diniy-ma’rifiy merosimizni asrab-avaylash, yosh avlodni milliy va umumbashariy qadriyatlar ruhida tarbiyalash bo‘yicha ulkan ishlar amalga oshirilmoqda.

Bu haqda so‘z yuritganda, islom dinining ezgu tamoyillarini chuqur o‘rganish, buyuk tariximiz va madaniyatimiz durdonalarini, mashhur allomalarimizning boy merosini to‘plash va keng targ‘ib etishga alohida e’tibor qaratilayotganini ta’kidlash lozim. Jumladan, ko‘hna Sharq mo‘jizasi – Samarqand shahri 2025 yilda islom madaniyati poytaxti, deb e’lon qilindi, ulug‘ vatandoshimiz Imom Moturidiyning 1155 yillik tavallud sanasi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanmoqda, Imom Buxoriy, Imom Moturidiy va Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari qatoriga, shu yil Buxoro shahrida o‘z faoliyatini boshlaydigan Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazi ham qo‘shildi.

Poytaxtimiz Toshkent shahrida bunyod etilayotgan Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy-ma’naviy yo‘nalishdagi ulkan va noyob loyiha sifatida el-yurtimiz va xalqaro jamoatchilikda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Bu muazzam maskan ko‘p ming yillik qadimiy tariximiz, boy va betakror milliy madaniyatimizning yorqin  timsoli sifatida Yangi O‘zbekiston hayotidagi g‘oyat muhim voqeaga aylanadi, deb ishonaman.

Hurmatli yurtdoshlar!

Shu saodatli kunlarda 15 ming nafar vatandoshimiz muqaddas haj ziyoratini ado etmoqda. Ezgu duo va niyatlar ijobat bo‘ladigan mana shunday munavvar lahzalarda ularni ham Qurbon hayiti bilan samimiy qutlab, Yaratgandan yurtimizga sog‘-omon qaytib kelishlarini so‘raymiz.

Umid qilamizki, muhtaram hojilarimiz jamiyatimizda birdamlik, oila va mahallalarimizda mehr-oqibat muhitini yanada mustahkamlash, yoshlarimiz tarbiyasini kuchaytirish, ularni ilm-ma’rifatga, zamonaviy kasb-hunarlarni egallashga, Vatan himoyachisi bo‘lishga targ‘ib etish, muhtoj insonlarga ko‘mak berishda alohida ibrat va namuna ko‘rsatadilar.

Qalblarimiz quvonchga to‘lgan ushbu fayzli kunlarda xorijiy davlatlarda bo‘lib turgan vatandoshlarimizni ham bugungi ulug‘ ayyom bilan chin dildan qutlab, ularga sog‘lik-omonlik, baxt va omad tilaymiz.

Jahonning uzoq-yaqin o‘lkalaridagi musulmon ummatini ham qizg‘in tabriklab, ularning xalqlari va mamlakatlariga tinchlik, ravnaq va farovonlik tilab qolamiz.

Aziz va muhtaram vatandoshlar!

Hozirgi kunda dunyo naqadar murakkab va tahlikali bo‘lib borayotganini barchamiz ko‘rib turibmiz. Bunday keskin sharoitda yurtimizda tinchlik, o‘zaro hurmat va totuvlik muhitini saqlab, barcha soha va tarmoqlarda fidokorona mehnat qilib ko‘zlagan yuksak maqsadlarimizga yeta olamiz.

Albatta, o‘z tarixida ne-ne sinov va mashaqqatlardan munosib o‘tgan mard va olijanob xalqimiz bunga har tomonlama qodir.

Bu yo‘lda el-yurtimizga mansub mehr-oqibat, o‘zaro birlik va jipslik biz uchun beqiyos kuch-qudrat manbai bo‘lib xizmat qiladi, deb ishonaman.

Siz, azizlarni muqaddas Qurbon hayiti bilan yana bir bor chin dildan tabriklab, barchangizga tinchlik-xotirjamlik, sihat-salomatlik, xonadonlaringizga fayzu baraka tilayman.

Qutlug‘ ayyom barchamizga muborak bo‘lsin!

 

Shavkat Mirziyoyev,

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti