Sayt test holatida ishlamoqda!
24 Dekabr, 2024   |   23 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:21
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:02
Xufton
18:22
Bismillah
24 Dekabr, 2024, 23 Jumadul soni, 1446

Diniy idora “Sun’iy urug‘lantirish haqida”gi fatvoni e’lon qildi

7.02.2018   19496   17 min.
Diniy idora “Sun’iy urug‘lantirish haqida”gi fatvoni e’lon qildi

Avval, sun’iy urug‘lantirish to‘g‘risida ko‘plab murojaatlar bo‘layotganini inobatga olib, O‘zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan fatvo ishlab chiqilayotgani haqida xabar bergan edik.

Haqiqatan ham, shu kunlarda ushbu mavzu kun tartibiga chiqdi, desak mubolag‘a bo‘lmaydi. Hatto, ayrimlar yetti yot begona insonning urug‘idan homilador bo‘lib, qilgan ishi joiz emasligini bilgach, endi nima qilaman, deb bosh qotirayotgani ko‘pchiligimizga ma’lum. Shu nuqtayi nazardan, sun’iy urug‘lantirish borasida dinimiz ta’limotida nima deyiladi, qanday usuli joiz-u, qaysinisi harom? Mo‘min-musulmonlar ham bu usullardan foydalansa bo‘ladimi? Shu kabi savollarga batafsil javob beruvchi, ushbu masalalarga aniqlik kirituvchi barcha hukm va ko‘rsatmalarni o‘z ichiga olgan fatvo ishlab chiqish va xalqimizga yetkazish bo‘yicha ulamolar qator izlanishlarni olib borishdi.

Jumladan, O‘zbekiston musulmonlari idorasi Fatvo bo‘limi mudiri Homidjon qori Ishmatbekov o‘tgan yilning 16-17 dekabr kunlari Turkiyaning Istanbul shahrida bo‘lib o‘tgan Yevroosiyo islom kengashi fatvo assambleyasining ikkinchi yig‘ilishida ishtirok etdi. Ushbu yig‘ilish kun tartibida aynan sun’iy urug‘lantirish va homilaga taalluqli masalalar muhokama qilindi.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi ulamolari mazkur mavzu doirasidagi barcha jihatlarni o‘rganib chiqqandan keyin “Sun’iy urug‘lantirish haqida”gi fatvoni e’lon qildi. Quyida fatvoning to‘liq matni bilan tanishishingiz mumkin.

 

O‘zbekiston musulmonlari idorasi

Matbuot xizmati

 


 

SUN’IY URUG‘LANTIRISH HAQIDA FATVO

 

بسم الله الرحمن الرحيم

اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَ مِنَ الْمَاءِ بَشَرًا فَجَعَلَهُ نَسَبًا وَصِهْرًا وَ كَانَ رَبُكَ قَدِيْرًا وَ الصَّلاَةُ وَ السَّلاَمُ عَلَى رَسُولِهِ مُحَمَّدٍ اَلْقَائِلِ تَزَوَّجُوا الْوَدُودَ الْوَلُودَ فَإِنِّي مُكَاثِرٌ بِكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَعَلَى اَلِهِ وَاَصْحَابِهِ وَمَنْ تَبِعَهُمْ بِاِحْسَانٍ اِلَى يَوْمِ الدِّيْنِ اَمَّا بَعْدُ

Alloh taolo Odam (a.s.)ni qudrati bilan yaratib, unga jism va ruh ato etdi. Odam (a.s.)ga Momo Havvo onamizni jufti halol qilib berib, shu juftlikdan Yer yuzida inson naslini tarqatdi. Alloh taolo insoniyatning shu tarzda juft bo‘lib, o‘zidan zurriyot tarqatib yashashligi naqadar ulug‘ ne’mat ekanligini va bu ne’mat faqat O‘zining tarafidan berilganligini insoniyatga eslatib shunday deydi:

 وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ بَنِينَ وَحَفَدَةً

(سورة النحل/ 72 آية)

ya’ni: “Alloh sizlar uchun o‘zlaringizdan juftlar yaratib, juftlaringizdan sizlar uchun o‘g‘illar va nabiralar paydo qildi” (Nahl surasi, 72-oyat). Darhaqiqat, insonni juft bo‘lib yashaydigan qilib yaratilishidagi hikmatlardan asosiysi zurriyot qoldirib, naslni davom ettirmoqlikdir.

Islom dini nasl qoldirishlikning ahamiyatini bayon qilar ekan, ko‘payishlikka sabab bo‘luvchi juftlikka, ya’ni halol yo‘l ila oila qurib yashashga chaqiradi. Bu haqda Rasululloh (s.a.v.)dan shunday hadis rivoyat qilingan:

عَنْ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا اَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ قَالَ:  تَنَاكَحُوا  تَكَاثَرُوا

فَإِنِّيْ  أُبَاهِي بِكُمُ الْاُمَمَ

(رواه ابن حبان)

ya’ni: “Uylaninglar, ko‘payishinglar, albatta men boshqa ummatlar oldida sizlar bilan faxrlanaman”, – deganlar. Boshqa bir hadisda esa Payg‘ambar (s.a.v.) kishilarni ko‘p farzand tug‘ishga qodir bo‘lgan ayollarga uylanishga chaqiradilar. Yana bir hadisda keladi:

عَنْ مَعْقَلِ بْنِ يَسَارٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ : تَزَوَّجُوا الْوَدُودَ الْوَلُودَ فَإِنِّي مُكَاثِرٌ بِكُمْ الْاُمَمَ "

(رواه أبو داود والنسائي)

ya’ni: “Mehr-muhabbatli, farzand ko‘ruvchi ayolga uylaning, zero, men boshqa ummatlarni oldida sizlarning ko‘pligingiz bilan faxrlanaman”. Shu tariqa Islom dini nasliy ko‘payishlikning shar’iy juftlik asosida bo‘lishiga chaqiradi. Shar’iy juftlikdan bo‘lmagan ko‘payishni inkor qiladi va undan qaytaradi.

Inson borki, o‘z Xoliqiga va Roziqiga iltijo qilib, ko‘zini quvontirguvchi pokiza farzandlar berishini so‘raydi. Farzand ne’matidan hech kim behojat bo‘lmaganidek, insonlarning eng afzallari bo‘lmish payg‘ambarlardek zotlar ham Alloh taolodan farzand ato etishini tilaganlar. Qur’oni karimda bu haqda xabar berilgan:

ذِكْرُ رَحْمَةِ رَبِّكَ عَبْدَهُ زَكَرِيَّا. إِذْ نَادَى رَبَّهُ نِدَاءً خَفِيًّا.  قَالَ رَبِّ إِنِّي وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّي وَاشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَيْبًا وَلَمْ أَكُنْ بِدُعَائِكَ رَبِّ شَقِيًّا. وَإِنِّي خِفْتُ الْمَوَالِيَ مِنْ وَرَائِي وَكَانَتِ امْرَأَتِي عَاقِرًا فَهَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا.  يَرِثُنِي وَيَرِثُ مِنْ آَلِ يَعْقُوبَ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِيًّا

(سورة مريم/ 4-6 الآيات)

ya’ni: (Ey Muhammad! Bu) Rabbingiz O‘z bandasi Zakariyoga qilgan marhamatining zikri (qissasi)dir. Qachonki, u (Zakariyo) Parvardigoriga xufyona (tovushsiz) duo qilib, degan edi: Ey Rabbim! Darhaqiqat, mening suyaklarim mo‘rtlashdi, keksalikdan boshim (sochim) oqardi. Ey Rabbim! Men senga duo qilib (hech qachon) baxtsiz bo‘lgan emasman. Mening ortimda qoladigan qarindoshlarim (dinni zoye qilib yuborishlari)dan xavfdaman. Xotinim esa tug‘mas bo‘lib qolgan. Endi Sen O‘z dargohingdan menga bir do‘st (farzand) ber. U menga va (bobom) Ya’qub nasliga merosxo‘r bo‘lsin va undan barchani rozi qilgin!(Maryam surasi, 4-6-oyatlar). Alloh taolo Zakariyo a.s.ning duosini ijobat etib Yahyo ismli o‘g‘il ato etdi. Shuningdek, Ibrohim a.s. ham Allohning farzand ato etishidan noumid bo‘lmadilar va oxir-oqibat duolari ijobat bo‘ldi:

 الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي وَهَبَ لِي عَلَى الْكِبَرِ إِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ إِنَّ رَبِّي لَسَمِيعُ الدُّعَاءِ

 (سورة ابراهيم/ 39  الآية)

ya’ni: “Menga keksalikda Ismoil va Is'hoqni bergan Allohga hamd aytaman. Albatta, Rabbim duoni (qabul qilish uchun) eshituvchidir” (Ibrohim surasi, 39-oyat).

Alloh taolo farzand ne’matini eng oliy ne’matlardan deb baholaydi. Ayni paytda xohlagan kishiga o‘g‘il farzand beradi, xohlaganiga qiz beradi va xohlaganiga o‘g‘il ham, qiz ham ato etadi. Xohlagan kishisini esa bepusht qilib qo‘yadi. Bu haqda Qur’oni karimda shunday deyilgan:

 لِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ يَهَبُ لِمَنْ يَشَاءُ إِنَاثًا وَيَهَبُ لِمَنْ يَشَاءُ الذُّكُورَ

أَوْ يُزَوِّجُهُمْ ذُكْرَانًا وَإِنَاثًا وَيَجْعَلُ مَنْ يَشَاءُ عَقِيمًا إِنَّهُ عَلِيمٌ قَدِيرٌ

(سورة الشورى/ 49-50 الآية)

ya’ni: “Osmonlar va Yerning hukmronligi Allohga (xos)dir. (U) xohlagan narsani yaratur. Xohlagan kishisiga qizlarni hadya etur va xohlagan kishisiga o‘g‘illarni hadya etur. Yoki ularga o‘g‘illar va qizlarni qo‘shib berur va xohlagan kishisini farzand ko‘rmaydigan qilib qo‘ygay. Albatta, U (buning hikmatini) biluvchi va (o‘zi xohlagan narsani yaratishga) qodirdir” (Sho‘ro surasi, 49-50-oyatlar).

Oyati karimada ta’kidlanganidek, ba’zilarning farzand ko‘rmasliklari ham Alloh taoloning sinovidir. Islom dini nuqtayi nazaridan, farzand ko‘rmaslik ham Alloh taolo nozil qilgan ming bir dardning biri hisoblanadi. Shuning uchun farzand ko‘rmaslik dardiga davo axtarish joizligi xususida hech qanday ixtilof yo‘q. Bepushtlik ham shariati islomiya davolanishga izn bergan xastaliklardan biridir. Imom Termiziy Usoma ibn Shariykdan rivoyat qilib aytadilar, “A’robiylar: “Ey Rasululloh! Xastalikdan davolansak bo‘ladimi?” – deb so‘rashdi. Rasululloh s.a.v.: “Ha, ey Allohning bandalari, davolaninglar. Darhaqiqat, Alloh taolo biror xastalik bergan bo‘lsa albatta, uning davosini ham berib qo‘yibdi. Faqatgina bir narsaning davosi yo‘q, u ham bo‘lsa o‘limdir”, – dedilar.

Zamonaviy tibbiyot ilmining xulosasiga ko‘ra, erkak va ayollarda farzand bo‘lmaslikning bir nechta sabablari bor:

- ayolning bachadon bo‘yni yo‘llarida muammo bilan yuzaga kelgan bepushtlik;

- erkak maniysining kuchi, holati va harakatidagi muammolar bilan bog‘liq bepushtlik;

- ayolda endometrioz (bachadondan tashqari biror a’zo yoki tananing ayrim qismlarida bachadon shilliq qavati (endometriy) hujayralariga o‘xshash hujayralarning rivojlanishi) holati;

- bepushtlikning noaniq shakllari;

- ayolda endokrin salomatligi buzilganligi sababli ovulyasiya (yetilgan tuxumhujayraning urug‘lanishga tayyor bo‘lib tuxumdondan bachadonga kelib tushishi) sodir bo‘lmasligi tufayli yuzaga kelgan bepushtlik;

- immunologik bepushtlik. Bunda ayolning qon suyuqligida erkakning urug‘iga qarshi antitanachalarning borligi tufayli urug‘lar bachadon bo‘yniga yetguniga qadar nobud bo‘ladi va homiladorlik yuz bermaydi. Yoki aksincha, erkakning maniysida o‘zining urug‘lariga qarshi antitanachalarning borligi, urug‘larning nobud bo‘lishiga olib keladi;

- erkakdagi jinsiy ojizlik kasalligi.

Qadimdan olimlar bepushtlikka davo axtarib, farzand ko‘rish orzusida yurgan erkak va ayollarni bunday baxtga muyassar etish ustida bosh qotirib kelganlar. Buyuk tarixchi, faylasuf, jamiyatshunos olim Ibn Xaldun va u kishidan oldin o‘tgan, islom faylasuflari deb nom olgan Ibn Sino, Forobiy va boshqalar o‘z asarlarida insonni sun’iy yo‘l bilan vujudga keltirishga o‘xshash mavzuga ishora qilib ketganlar. Masalan, Ibn Xaldun o‘zining mashhur “Al-Muqaddima” asarida qadimgi kimyo fani haqida so‘z yuritib, jumladan, shunday deydi: “Ibn Sino, Forobiy va Tag‘roiyning aytgan gaplariga suyangan holda, aytish mumkinki, tabiiy muhitda maniydan insonni vujudga keltirish mumkin”. Tabiiy muhit deganda Ibn Xaldun onaning qorni, ya’ni bachadonni nazarda tutadi. So‘ngra yana so‘zida davom etib: “Agar biz inson bachadonda yaralib, rivojlanishdagi barcha bosqichlar uchun zarur bo‘lgan sharoitni yaratish imkoni borligiga ishonsak va buning uchun yetarli ilm bo‘lsa, albatta, insonning shu tarzda vujudga kelishiga ishonamiz”, deydi. Ibn Xaldun insonni bu tarzda paydo qilish, albatta, yetarli shart-sharoit bekamu ko‘st yuzaga kelgandan keyingina amalga oshishi mumkin deb ishonadi, ammo bashariyat ilmi bu ishga ojizligi uchun: “Qayerdan ham bunday sharoit vujudga kelsin”, deydi. Albatta, Ibn Xaldunning bu gapi o‘sha zamondagi ilmning erishgan darajasiga asosan aytilgan edi. Nihoyat hozirgi zamon ilmi xuddi mana shu muhitni paydo qilishga qodir ekanligini namoyon etdi. Shubhasiz, bu ilmlar Alloh taoloning O‘z xalqiga bergan ta’lim va hidoyatidandir. Zero, U zot:

عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ

(سورة العلق/5 الآية)

“Insonga bilmagan narsalarini bildirdi” (Alaq surasi, 5-oyat). U har narsaga qodir zotdir.

Yigirmanchi asrning ikkinchi yarmida olimlar sun’iy urug‘lantirish tajribasini hayvonlarda o‘tkazishdi. 70-yillarga kelib esa bu tajriba insonda sinab ko‘rildi va nihoyat 1978 yil 25 iyunda “probirka bolasi” deb nomlangan chaqaloq Luiza Braun tug‘ilgani haqidagi xabar butun dunyo ommaviy axborot vositalarining asosiy mavzusiga aylandi.

Hozirgi kunga kelib sun’iy urug‘lantirishning bir nechta turlari mavjud bo‘lib, ular asosan G‘arb davlatlari va musulmon bo‘lmagan mamlakatlarda amalga oshirilmoqda. Bepushtlikdan aziyat chekayotgan musulmonlarning farzand ko‘rish baxtiga musharraf bo‘lishdek orzularini amalga oshirish ilinjida sun’iy urug‘lantirish amaliyotiga murojaat qilishlari tabiiy holat ekanligidan kelib chiqib, musulmon ulamolari bir nechta islomiy konferensiyalarda ushbu amaliyotning shar’iy hukmlari borasida xulosalarini bayon qilib o‘tganlar.

Hozirgi kunda amaliyotda qo‘llanilayotgan quyidagi beshta usulning shar’an harom ekanligiga bir ovozdan ittifoq qilganlar:

  1. Erkakdan olingan urug‘ bilan begona ayolning tuxumhujayrasi ichki tarzda urug‘lantirilib, paydo bo‘lgan embrion boshqa xotinning bachadoniga joylashtiriladi.
  2. Erkakdan olingan urug‘ bilan uning xotinidan olingan tuxumhujayra ichki tarzda urug‘lantirilib, so‘ng paydo bo‘lgan embrion begona ayolning bachadoniga joylashtiriladi.
  3. Er-xotinning urug‘ va tuxumhujayrasi tashqi tarzda urug‘lantiriladi, so‘ngra ixtiyoriy ravishda farzandni tug‘ib berishga rozi bo‘lgan begona ayol bachadoniga joylashtiriladi.
  4. Erkakdan olingan urug‘ bilan uning xotini bo‘lmagan ayoldan olingan tuxumhujayra orasida tashqi urug‘lantirish amalga oshiriladi, so‘ng embrion erkakning o‘z xotini bachadoniga joylashtiriladi.
  5. Er-xotinning urug‘ va tuxumhujayrasi orasida tashqi urug‘lantirish amalga oshiriladi, so‘ng embrion (erning) boshqa xotini bachadoniga joylashtiriladi.

Islom ulamolari shariatda talab etilgan barcha ehtiyot choralari ko‘rilgan holda quyidagi ikki uslubni zarurat holatida eng oxirgi chora sifatida qo‘llashlikni joiz deganlar:

  1. Shar’iy er-xotinning urug‘ va tuxumhujayrasi olinib, tashqi urug‘lantirish usulida urug‘lantiriladi, so‘ngra paydo bo‘lgan embrionni yana shu xotinning bachadoniga joylashtiriladi.
  2. Erning urug‘i olinib xotinning (bachadon) bo‘yinchasidagi kerakli o‘ringa ichki urug‘lantirish usuli bilan joylashtiriladi.

Ma’lumki, Islom dini sha’riy nikohdan tashqari holatda farzandli bo‘lishni qoralaydi. Shundan kelib chiqqan holda aytish mumkinki, garchi bevosita bo‘lmasa-da bilvosita begona erkak va nomahram ayolning tuxum va urug‘ xujayralarini bir-biriga sun’iy yo‘l bilan chatishtirish orqali dunyoga keladigan bola ham benikoh hukmida bo‘ladi.

Islom ulamolari sun’iy urug‘lantirish operatsiyasini o‘ta zarur holatda va faqat o‘rtalarida shar’iy aqdi nikoh bo‘lgan er-xotinlar orasidagina amalga oshirishni muboh deb baholaydilar. Bunda erkak va ayolning urug‘larini saqlashda begona shaxslarniki bilan aralashib ketmasligi uchun barcha ehtiyot choralarini ko‘rish zarurligi va albatta, ushbu ishni ishonchli tabib amalga oshirishligi qayd etib o‘tilgan.

Sun’iy urug‘lantirishning boshqa barcha turlari, jumladan, bachadonni ijaraga olish, embrionlarni muzlatib saqlash, xotinni begona erkakning urug‘i bilan homilador qilish va boshqalar nasabning aralashib ketishiga sabab bo‘lgani uchun shar’an man’ qilingan.

Ushbu fatvolar Islom olami robitasining 1983 yildagi beshinchi yig‘ilishi, 1985 yildagi yettinchi yig‘ilishi, 1986 yildagi sakkizinchi yig‘ilishi qarorlarida bayon qilingan. Shuningdek, 1983 yilda Kuvayt davlatida bo‘lib o‘tgan Tibbiy ilmlar bo‘yicha islomiy konferensiyaning “urug‘lantirish islom nazarida” nomli yig‘ilishi qarori, 1986 yilda Ummonda bo‘lib o‘tgan Islom konferensiyasi tashkilotining fiqhiy kengashi fatvolarida ham ifodalangan. Shuning uchun, farzand ko‘rish baxtiga bepushtligi sababli erisha olmayotgan kimsalar bu usuldan foydalanishga yuqoridagi shartlar rioya qilinishi kafolatlangan holdagina murojaat qilishlari maqsadga muvofiq bo‘ladi.

Keyingi yillarda bizning yurtimiz mo‘min-musulmonlari orasida ham befarzandlikdan aziyat chekayotganlar oilani saqlab qolish yoki farzandlik bo‘lish baxtiga erishish ilinjida sun’iy urug‘lantirish amaliyotiga murojaat qilish istagini bildirmoqdalar. Hatto ba’zilar bu yo‘l orqali farzandli bo‘lishga ham ulgurganlari ma’lum bo‘lmoqda. Ta’kidlash joizki, sun’iy urug‘lantirish amaliyotini qo‘llash, uning shar’iy hukmini bilmay yoki unga parvo qilmay foydalanish va farzand ko‘rish bir qancha axloqiy, ijtimoiy va diniy muammolarni keltirib chiqaradi.

Birinchidan, ayollar orasida turmushga chiqmay farzandli bo‘lish istagida bo‘lganlarga keng yo‘l ochiladi.

Ikkinchidan, nikohsiz avlodning dunyoga kelishi ko‘payadi.

Uchinchidan, nasl-nasabning aralashib ketishi, bilmagan holda mahramlarni bir-biri bilan urug‘lantirib qo‘yish holatlari yuzaga keladi.

To‘rtinchidan, urug‘lantirilgan homilalar yoki urug‘lantirilmagan tuxum va urug‘ hujayralari bilan savdo qilish, uni daromad manbaiga aylantirib olish yuzaga keladi.

Yuqoridagilarni inobatga olgan holda O‘zbekiston musulmonlari idorasi ushbu Fatvoni e’lon qiladi.

  1. Sun’iy urug‘lantirish amaliyotini o‘ta zarur holatda va faqat o‘rtalarida shar’iy aqdi nikohlari bo‘lgan er-xotinlar orasidagina amalga oshirish mubohdir.
  2. Sun’iy urug‘lantirish amaliyoti uchun o‘rtalarida shar’iy aqdi nikohlari bo‘lgan erkak va ayolning urug‘larini saqlashda begona shaxslarniki bilan aralashib ketmasligi uchun barcha ehtiyot choralarini ko‘rish va albatta, uni ishonchli tabib amalga oshirishi shart.
  3. O‘rtalarida nikoh bo‘lmagan erkak va ayol o‘rtasida sun’iy urug‘lantirish amaliyotini o‘tkazish shar’an man’ etiladi.
  4. Dinu diyonatiga bee’tibor bo‘lmagan, naslu nasabining pok bo‘lishini muhim deb bilgan mo‘min-musulmonlar sun’iy urug‘lantirishning man’ etilgan usulidan foydalanishdan hazarda bo‘lsinlar.

 

Vallohu a’lam bissavob.

Alloh taolo mo‘min-musulmonlarimizni O‘zining to‘g‘ri yo‘liga boshlab, shariatiga muvofiq hayot kechirmoqlariga muvaffaq aylasin. Omin! 

        

O‘zbekiston musulmonlari idorasi

raisi, muftiy                                                                 U.Alimov  

O'zbekiston yangiliklari
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Masiyh Dajjolning sifatlari (ikkinchi maqola)

24.12.2024   820   6 min.
Masiyh Dajjolning sifatlari (ikkinchi maqola)

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالَ: وَصَفَ لَنَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الدَّجَّالَ ثُمَّ قَالَ: «لَعَلَّهُ سَيُدْرِكُهُ مَنْ قَدْ رَآنِي أَوْ سَمِعَ كَلَامِي»، قَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ، كَيْفَ قُلُوبُنَا يَوْمَئِذٍ أَمِثْلَهَا الْيَوْمَ؟ قَالَ: «أَوْ خَيْرٌ». رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَالتِّرْمِذِيُّ.

Abu Ubayda roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh alayhissalom bizga Dajjolni sifatlab berdilar. So‘ngra: «Ehtimol, kelajakda meni ko‘rgan yoki gapimni eshitgan kishi ham unga yetishar», dedilar. «Ey Allohning Rasuli, o‘sha kunda qalblarimiz qay holda bo‘ladi, bugungiga o‘xshashmi?» deyishdi. U zot: «Yo‘q, bundan yaxshiroq bo‘ladi», dedilar».

Abu Dovud va Termiziy rivoyat qilganlar.

Sharh: Chunki ular iymoni komil zotlardir.

وَلِلتِّرْمِذِيِّ وَمُسْلِمٍ: «تَعْلَمُونَ أَنَّهُ لَنْ يَرَى أَحَدٌ مِنْكُمْ رَبَّهُ حَتَّى يَمُوتَ وَإِنَّ الدَّجَّالَ مَكْتُوبٌ بَيْنَ عَيْنَيْهِ كَافِرٌ يَقْرَؤُهُ مَنْ كَرِهَ عَمَلَهُ».

Termiziy va Muslimning rivoyatida:

«…Bilasizlarki, birortangiz o‘lmagunicha Robbini ko‘rmaydi. Dajjolning ikki ko‘zi orasiga «kofir» deb yozilgan bo‘ladi. Uning amalini yoqtirmagan har bir inson uni o‘qiydi», deyilgan.

وَلِأَبِي دَاوُدَ: «مَنْ سَمِعَ بِالدَّجَّالِ فَلْيَنْأَ عَنْهُ فَوَاللهِ إِنَّ الرَّجُلَ لَيَأْتِيهِ وَهُوَ يَحْسِبُ أَنَّهُ مُؤْمِنٌ فَيَتَّبِعُهُ مِمَّا يُبْعَثُ بِهِ مِنَ الشُّبُهَاتِ أَوْ لِمَا يَبْعَثُ بِهِ مِنَ الشُّبُهَاتِ».

Abu Dovudning rivoyatida:

«Kim Dajjol haqida eshitsa, undan uzoqlashsin. Allohga qasamki, uning oldiga borgan odam uni mo‘min deb o‘ylab qoladi va undagi shubhalarga qaramay, unga ergashadi. Yoki unga berilgan shubhalar sababidan unga ergashadi», deyilgan.

Sharh: Dajjolga berilgan sehr mo‘jizasi, ba’zi odamlarni o‘ldirib, boshqalarini tiriltirish kabi mo‘jizalar odamlarni aldab qo‘yishi mumkin. Shuning uchun uning chiqqanini eshitgan har bir mo‘min unga yo‘liqmaslikka harakat qilmog‘i kerak.

عَنْ أَبِي الدَّهْمَاءِ وَأَبِي قَتَادَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالُوا: كُنَّا نَمُرُّ عَلَى هِشَامِ بْنِ عَامِرٍ فَنَأْتِي عِمْرَانَ بْنَ حُصَيْنٍ فَقَالَ ذَاتَ يَوْمٍ: إِنَّكُمْ لَتُجَاوِزُونِي إِلَى رِجَالٍ مَا كَانُوا بِأَحْضَرَ لِرَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنِّي وَلَا أَعْلَمَ بِحَدِيثِهِ مِنِّي سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: «مَا بَيْنَ خَلْقِ آدَمَ إِلَى قِيَامِ السَّاعَةِ أَمْرٌ أَكْبَرُ مِنَ الدَّجَّالِ». رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Abu Dahmo va Qatoda roziyallohu anhumolardan rivoyat qilinadi:

«Hishom ibn Omirning oldidan o‘tib, so‘ng Imron ibn Husoynning oldiga borardik. Bir kuni u shunday dedi: «Sizlar mening oldimdan o‘tib, shunday kishilar oldiga borasizlarki, ular Rasululloh alayhissalomning huzurlarida mendan ko‘p bo‘lishmagan, u zotning hadislarini mendan yaxshi bilishmaydi. Men Rasululloh alayhissalomning «Odamning yaratilishidan tortib to Qiyomat qoyim bo‘lguncha Dajjoldan kattaroq fitna yo‘q» deganlarini eshitganman».

Muslim rivoyat qilgan.

عَنْ أَبِي بَكْرَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «يَمْكُثُ أَبُو الدَّجَّالِ وَأُمُّهُ ثَلَاثِينَ عَامًا لَا يُولَدُ لَهُمَا وَلَدٌ، ثُمَّ يُولَدُ لَهُمَا غُلَامٌ أَعْوَرُ، أَضَرُّ شَيْءٍ، وَأَقَلُّهُ مَنْفَعَةً، تَنَامُ عَيْنَاهُ، وَلَا يَنَامُ قَلْبُهُ»، ثُمَّ نَعَتَ لَنَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَبَوَيْهِ، فَقَالَ: «أَبُوهُ طِوَالٌ ضَرْبُ اللَّحْمِ كَأَنَّ أَنْفَهُ مِنْقَارٌ، وَأُمُّهُ فِرْضَاحِيَّةٌ طَوِيلَةُ الْيَدَيْنِ»، فَقَالَ أَبُو بَكْرَةَ: فَسَمِعْنَا بِمَوْلُودٍ فِي الْيَهُودِ بِالْمَدِينَةِ، فَذَهَبْتُ أَنَا وَالزُّبَيْرُ بْنُ الْعَوَّامِ حَتَّى دَخَلْنَا عَلَى أَبَوَيْهِ، فَإِذَا نَعْتُ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِيهِمَا فَقُلْنَا: هَلْ لَكُمَا وَلَدٌ فَقَالَا: مَكَثْنَا ثَلَاثِينَ عَامًا لَا يُولَدُ لَنَا وَلَدٌ، ثُمَّ وُلِدَ لَنَا غُلَامٌ، أَضَرُّ شَيْءٍ، وَأَقَلُّهُ مَنْفَعَةً، تَنَامُ عَيْنَاهُ، وَلَا يَنَامُ قَلْبُهُ، قَالَ: فَخَرَجْنَا مِنْ عِنْدِهِمَا، فَإِذَا هُوَ مُنْجَدِلٌ فِي الشَّمْسِ فِي قَطِيفَةٍ لَهُ وَلَهُ هَمْهَمَةٌ، فَكَشَفَ عَنْ رَأْسِهِ، فَقَالَ: مَا قُلْتُمَا؟ قُلْنَا: وَهَلْ سَمِعْتَ مَا قُلْنَا؟ قَالَ: نَعَمْ، تَنَامُ عَيْنَايَ، وَلَا يَنَامُ قَلْبِي. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ.

Abu Bakra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh alayhissalom: «Dajjolning ota-onasi o‘ttiz yil farzandsiz yashaydi. So‘ng ulardan bir o‘g‘il tug‘iladi. Uning bir ko‘zi yo‘q, zarari ko‘p, manfaati yo‘q bo‘ladi. Uning ko‘zi uxlaydi, lekin qalbi uxlamaydi», dedilar. Keyin Rasululloh alayhissalom bizga uning ota-onasini sifatlab, «Uning otasi novcha, sergo‘sht, burni qushning tumshug‘iga o‘xshashdir. Onasi bo‘lsa beso‘naqay, qo‘llari uzun», dedilar.

Keyin Madinada yahudiylardan bir bola tug‘ilganini eshitdik. Zubayr ibn Avvom bilan u yerga borib, ota-onasining oldiga kirdik. Qarasak, ikkovida ham Rasululloh alayhissalom aytgan sifatlar bor. «Bolangiz bormi?» dedik. «O‘ttiz yil farzand ko‘rmay o‘tdik, nihoyat, bir o‘g‘il tug‘ildi. Uning zarari ko‘p, manfaati yo‘q. Ko‘zi uxlaydiyu, qalbi uxlamaydi», deyishdi. Ularning oldidan chiqsak, uni bir qatiyfaga o‘rab, oftobga tashlab qo‘yishgan ekan. Undan tushunib bo‘lmaydigan ovoz chiqmoqda edi. U boshini ochdi-da, «Nima dedilaring?» dedi. «Biz aytgan gapni eshitdingmi?» dedik. «Ha. Mening ko‘zim uxlaydi, qalbim uxlamaydi», dedi».

Termiziy rivoyat qilgan.

 

«Fitnalar va Qiyomat alomatlari» kitobidan

Maqolalar