E'tiqod sofligi hamma zamonlarda zarur bo'lgan oiml hisoblanadi. Aqidasi to'g'ri bo'lmagan kishining qilgan ibodati ham maqbul emas.
Dunyodagi bo'layotgan hunrezliklar, fisqu fasod va g'alayonlar zamirida ham qandaydir aqida yoki noto'g'ri nazaryalar yotadi.
Har bir inson o'zi ishongan narsasining to'g'ri yoki noto'g'riligini tekshirib ko'rishi va haqiqatni izlashi kerak. Ayniqsa diniy e'tiqod masalasida adashishlik bu falokatga olib keladi.
Imom Ahmad rivoyat qilgan hadisda: Rasululloh sallallohu alayhi vasallam «Ummatim 73 firqaga bo'linadi, bittasidan tashqari barcha firqalar do'zaxga kiradi», deganlar. Shunda sahobai kiromlar: Yo Rasululloh, najot topadigan bu firqai nojiya qaysidir!-deb so'rashganida, Payg'ambarimiz Muhammad salallohu alayhi vasallam: «Ular mening va sahobalarimning yo'lini tutganlar», deb javob berdilar.
Payg'ambarimiz sallallohu alayhi vasallam xabar qilganlaridek, islom ummati tezda 73 firqaga bo'linib ketdi. Ulamoi kiromlar musulmonlarni botil, gumroh, bid'atchi firqalardan asrash maqsadida ularga payg'ambarimiz xabar qilgan nojiya firqa e'tiqodi qandayligini tushuntirdilar.
Payg'ambarimiz va sahobai kiromlarning e'tiqod va amallari Qur'oni karim, hadis ta'limotlariga mos ekanini isbotlab, sof islomiy aqidani vujudga keltirdilar. Rasululloh sallallohu alayhi vasallam o'rgatganlaridek – aqidaga ega bo'lganlarni nojiya, ya'ni, ahli sunnat val jamoat deb ijmo' (ittifoq) qildilar.
Ana shunday bir vaziyatda, “Ahli sunnat val jamoat” aqidalarini bir-biriga zid bo'lgan xilma-xil bid'atchi firqalardan muxofaza qilish maqsadida Umar ibn Abdulaziz, Zaynulobidin, Hasani Basriy va Imom A'zam (rahima humulloh)lar o'z asarlari ila xalqga to'g'ri yo'lni ko'rsatdilar.
Botil aqidali bid'atchi firqalar ko'paygach, kalom ilmi (islom falsafasi) fiqh ilmidan ajralib chiqib, tafsir va hadis ilmlari kabi asosiy ilmlardan biriga aylandi. Bu ilmning asoschi samarqandlik Hazrati Imom Abu Mansur al-Moturidiy va iroqlik Hazrati Imom Abul Hasan al-Ash'ariy islom olamining osmonida yorqin yulduzlar kabi porladilar. Kalom ilmi bilan birgalikda hadis va fiqh ilmi ravnaqiga ulkan hissa qo'shgan alloma Abu Mansur al-Moturudiy hanafiy mazhabi fiqhini mukammal o'rganib, o'z aqidaviy ta'limotlarida uning «Al-Fiqhul-akbar» (Ulug' fiqh) kitobiga asoslandilar. Imom Moturidiy yashagan davrda islom olamida e'tiqod masalasida bir-biriga qarama-qarshi firqalar o'rtasida munozaralar kuchayib, u ba'zan qonli mojarolar bilan yakunlanar edi. Ana shunday ziddiyatli davrda Imom Moturidiy hazratlari qilichlar hal qila olmagan, musulmonlarni tarqoqlikka olib borayotgan e'tiqodiy oqimlarga qarshi o'z aqlu zakovatlari, oyatu hadislardan olingan, har qanday aqlni taslim qiladigan dalillar asosida o'ta muhim muammolarni hal etdilar. Islom aqoidini parokandalik va e'tiqodiy buzuqliklardan saqlab qolgani uchun «Musahhihu aqidatil-muslimin», ya'ni «Musulmonlar e'tiqodini tuzatuvchi» va «A'lamul hudo», ya'ni «Hidoyat yo'lini, haq yo'lni biluvchi zot» unvonlariga musharraf bo'ldilar.
Ming yillar davomida o'zbek xalqi sunniylikning mo''tadil mazhabi hanafiylikning bag'rikengligi bilan siyosiy-iqtisodiy va ilmiy-madaniy hamda ma'naviy yuksalishga qulay sharoitlar yaratib kelgan. Hanafiylik o'z tarixiy taraqqiyotining barcha bosqichlarida musulmonlarning hamjihatligi, o'zaro inoqligi va birligini ta'minlash uchun kurashib kelgan. U musulmonlar orasidagi har qanday firqachilikka qarshi bo'lib, qavmning diniy e'tiqod belgilari bo'yicha guruhlarga bo'linish g'oyasini hech qachon tan olmagan.
Biz bundan keyin ham ajdodlarimizga munosib bo'lib sof aqidamiz va mustahkam ishonchimizni botil aqidalarga almashtirib qo'ymasligimiz lozim. Buning uchun sof islom aqidasini bizga meros qoldirgan ahli sunna aqidasidagi imom Moturidiy mazhabini yaxshilab o'rganishimiz va shu yo'lda mustaqim bo'lishimiz shartdir.
Husniddin Ibragimov Samarqand viloyati Urgut tumani "Chubin" jome masjidi imom-xatibi
Xabaringiz bor, 2025 yil hajga borgan yurtdoshlarimiz Arafot vodiysida muhtaram Prezidentimizga Qurbon hayiti tabrigini yo‘llab, yurtga qaytgach har bir hoji «Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari» degan ezgu tashabbusni bir ovozdan olg‘a surgan edilar.
Ana shu ezgu tashabbus bugun amalga ko‘chib, hojilar, imom-xatiblar, mahalla faollari bilan birgalikda xonadonlarga, oilalarga kirib boryapti.
Bugun, 10 iyul kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi Xorazm viloyati vakili Xayrulla domla Abdullayev boshchiligida tuman bosh imom-xatiblari, hojilar, otinoyilar va mahalla faollari ishtirokida Xonqa tumanidagi «Sayid ota» jome masjidida sayyor yig‘ilish bo‘lib o‘tdi.
Tadbirdan so‘ng Xayrulla domla Abdullayev hududdagi bemor va nogironligi bor oilalar holidan xabar olib, moddiy ko‘maklar ko‘rsatdi hamda haqlariga xayrli duolar qildi.
Ishchi guruh a’zolari hamda imom-xatiblar, vakillik xodimlari, tuman bosh imom-xatiblari va otinoyilari, shuningdek, “Haj – 2025” ziyoratchilari, mahalla raislari ishtirokida tumandagi mahallalarga tashrif buyurdilar.
Mahalladagi oilalarga kirilib, ehtiyojmand, boquvchisini yo‘qotgan, kam ta’minlangan, nogironligi bor oilalar holidan xabar olindi. Shuningdek, er-xotin, aka-uka, ota-bola, qaynona-kelin, o‘rtasidagi kelishmovchilik va janjallar sababli notinch bo‘lib turgan oilalar o‘rganilib, ularga nasihat qilindi. Ajrim yoqasida turgan yoshlar yarashtirildi, spirtli ichimlikka ruju qo‘ygan kishilar bilan yakka tartibda suhbatlar o‘tkazilib, ularga yo‘l-yo‘riqlar ko‘rsatildi, tavsiyalar berildi.
Shuningdek, adashib aqidasi buzuq kimsalar tuzog‘iga tushib qolgan fuqarolar bilan ham suhbatlar o‘tkazilib, ularga islomning sof ta’limoti haqida ma’lumotlar berildi.
Shundan so‘ng ushbu sayyor uchrashuvda ishtirok etgan diniy soha xodimlari bilan tahliliy yig‘ilish tashkil qilindi. Unda tumandagi mahallalarda o‘rganilgan muammolar, diniy sohadagi yutuq hamda kamchiliklar muhokama qilinib, ijroga yo‘naltirildi. O‘tkazilgan tahliliy yig‘ilishda masjidning hujjat yuritish va obodonchilik bo‘yicha hamda aholining turli qatlamlaridan o‘rganilgan kamchilik va muammolar hamkor tashkilotlar bilan birgalikda ijroga yo‘naltirish choralari muhokama qilindi. Shuning bilan bir qatorda, diniy soha xodimlariga rahbarlar tomonidan aholi bilan yanada yaqinroq ishlash, sohaning rivojini yanada takomillashtirish hamda joylarda diniy vaziyatni yanada sog‘lomlashtirish va shu kabi dolzarb yo‘nalishlar bo‘yicha kerakli ko‘rsatma hamda topshiriqlar berildi.
Mazkur tadbirlardan so‘ng Allohdan yurtimiz tinchligi, osmonimiz musaffoligi, yurtboshimizning olib borayotgan ishlariga zafarlar so‘ragan holda xayrli duolar qilindi.
Xorazm viloyati vakilligi
Matbuot xizmati