“G‘ayb ochqichlari Uning huzuridadir. Undan o‘zga ularni bilmaydi. U quruqlik va dengizdagi barcha narsani biladi. Bir yaproq (uzilib) tushsa ham biladi. Yer zulmatlari (qa’ri)dagi har bir urug‘, ho‘lu quruq ochiq-ravshan Kitobda (yozilgan)dir” (An’om, 59).
Ibn Umar roziyallohu anhu rivoyat qiladi: “Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam aytdilar: “G‘ayb ilmlari beshtadir, ularni Alloh taolodan o‘zga bilmaydi: bachadonlar qachon tashlashini, ertaga nima bo‘lishini, qachon yomg‘ir yog‘ishini, har bir tirik jon qayerda o‘lishini va qiyomat qachon qoim bo‘lishini” (Imom Buxoriy rivoyati).
Oisha onamiz roziyallohu anho bunday deganlar: “Kim Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ertaga nima bo‘lishini aytadilar, deb o‘ylasa, Alloh taologa katta bo‘hton qiladi. Alloh taolo bunday marhamat qilgan: “Ayting: “Osmonlar va yerdagi birorta g‘aybni bilmaydi. Faqat Alloh biladi” (Naml, 65, Imom Muslim rivoyati).
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: “Odamlar ichida yaxshiliklarga ochqich, yomonliklarga yopqich bo‘lganlari va yomonliklarga ochqich, yaxshiliklarga yopqich bo‘lganlari bor. Alloh taolo yaxshilikka ochqich qilgan insonlarga saodat bo‘lsin. Alloh taolo yomonlikka ochqich qilgan kimsalarga voy bo‘lsin” (Ibn Moja rivoyati).
Oyati karimadagi “mafotih” (ochqichlar) kalimasi ko‘chma ma’noda, g‘ayblarni bilish ma’nosidadir.
G‘aybni Alloh taolodan o‘zga bilmaydi. Alloh taolo g‘ayb ilmidan faqat payg‘ambarlaridan O‘zi istaganini ogoh etadi. “(U) g‘aybni biluvchidir. O‘z g‘aybidan biror kimsani xabardor qilmas. Faqat O‘zi rozi bo‘lgan (tanlagan) payg‘ambarnigina (O‘zining ba’zi g‘aybidan ogoh etar)” (Jin, 26-27).
Suddiy va Hasan Basriy “mafotih”ni “rizq xazinalari” deb tafsir qilgan. Muqotil va Zahhok esa uni “yerosti xazinalari”, deya ta’vil qilishgan. “Mafotih”ni ajal va uning yetishi, kishilar umri qanday nihoyalanishi, amallar xotimasi deb tafsir qilganlar ham bor.
Ulamolar aytadi: “Alloh taolo bir qancha oyatlarida g‘ayb ilmini faqat O‘zi bilishi va uni tanlangan payg‘ambarlariga bildirishini bayon etgan. Shuning uchun “ertaga yomg‘ir yog‘adi”, deya qat’iy aytmaslik kerak. Tajribadan kelib chiqqan holda, bulutlar va shamolning harakati yomg‘ir yog‘ishidan darak ekani bilinsa ham, “yomg‘ir yog‘ishi kutiladi”, deyish to‘g‘ri bo‘ladi. Zero, Alloh taolo istasagina o‘sha yomg‘ir yog‘adi”.
Imom Muslimning “Sahih”ida Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning ayollaridan biridan bu rivoyat naql qilingan: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday marhamat qilganlar: “Kim arrofning oldiga borib, undan biror narsa haqida savol so‘rasa, qirq kun namozi qabul bo‘lmaydi”.
G‘aybni va yo‘qolgan narsa qayerdaligini bilishini da’vo qilgan kimsani “arrof” deyishadi.
“U quruqlik va dengizdagi barcha narsani biladi”. Alloh taolo oyatda maxluqotlari orasidan quruqlik va dengizni zikr qildi. Sababi u ikkisi hamisha insonlar ko‘z o‘ngida eng yirik maxluqotlardandir. Ya’ni, Alloh taolo u ikkisidagi har bir narsani biladi.
“Bir yaproq uzilib tushsa ham uni biladi”. Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Yer yuzidagi har bir ekinga, daraxtlardagi har bir mevaga, yerning qa’ridagi har bir urug‘ga “Bismillahir rohmanir rohim. Bu falonchining rizqidir”, deb yozib qo‘yilgan”. Bu “Yer zulmatlari (qa’ri)dagi har bir urug‘, ho‘lu quruq, (hammasi) aniq Kitob (Lavhul Mahfuz)da (yozilgan)dir”, mazmunli oyati karima ifodasidir.
Ba’zi mufassirlar bu muborak jumlalarning ma’nosi, har daraxtning bargi havoda qancha uchib yuradi, qayerga tushadi; yer qa’ridagi urug‘ qachon unib chiqadi, qancha hosil beradi, uni kim yeydi, bularni hammasini Alloh taolo biladi, deb tafsir qilishgan.
“...(hammasi) ochiq-ravshan Kitobda (yozilgan)dir”. Ya’ni, farishtalar ibrat olishlari uchun Lavhul Mahfuzda yozib qo‘yilgan. Alloh taolo unutish aybidan pokdir.
Imom Qurtubiy tafsiri asosida
No‘mon ABDULMAJID
tayyorladi
O‘MI Matbuot xizmati
Alloh taologa cheksiz hamdu sanolarimiz, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga mukammal salavotu salomlarimiz bo‘lsin.
Muhtaram yurtdoshlar!
Allohga shukrki, go‘zal diyorimizda har tongni tinchlik, xotirjamlik bilan qarshi olmoqdamiz. Ushbu ulug‘ ne’mat sababli, har sohada yutuqlar, yuksalishlar bo‘lmoqda, ne’matlar kundan-kun ziyoda bo‘lib bormoqda. Bu yurtda inson aziz, uning qadri yuksak ekani, o‘zining hayotiy ifodasini topib bormoqda. Ayniqsa, ijtimoiy himoyaga muhtojlar, nogironligi bo‘lgan insonlar, kambag‘al oilalarga doimiy g‘amxo‘rlik ko‘rsatib kelinmoqda.
Shubhasiz, oxirgi yillarda kam ta’minlangan, boquvchisini yo‘qotgan, yordamga muhtoj fuqarolar bilan manzilli ishlash bo‘yicha qonuniy asoslar va xalqparvar tizim yaratildi.
Siz aziz yurtdoshlarimizga murojaat qilar ekanmiz, shuni alohida ta’kidlashni xohlardikki, ijtimoiy himoya masalasida Prezidentimizga kamarbasta bo‘lish barchamiz intilayotgan farovon kelajak, farzandlarimiz baxtu saodatini ta’minlashning eng muhim shartidir.
Islom dinida muhtojlarga yordam berish, jismoniy imkoniyati cheklangan insonlarga mehr-muruvvat ko‘rsatish, miskin va bechoralar holidan xabar olish eng savobli amallardan hisoblanadi. Muborak dinimiz xayr-saxovatga buyurar ekan, uni o‘z o‘rniga sarflashga amr etadi. Muhtoj insonlar haqqiga xiyonat qilish esa og‘ir gunoh sanaladi.
Yurtimizda Ijtimoiy himoya milliy agentligi tashkil etilishi xalqimiz qalbidagi ezgu ish bo‘ldi. Agentlik og‘ir ijtimoiy holatga tushgan va tushish xavfi bo‘lgan aholi bilan manzilli ishlayotgani, xayru ehsonlarni o‘z egalariga yetkazayotgani xalqimizni mamnun etmoqda, qalbiga xursandchilik ulashmoqda. Albatta, mana shunday mehrga muhtoj insonlarning duosi bilan yurtimiz yanada obod bo‘ladi.
Hurmatli yurtdoshlarimiz!
Yaratganga shukr, tarbiyaning asosiy poydevori bo‘lgan maktabga, yoshlarni ilm-ma’rifatli qilishga davlatimiz tomonidan doimiy e’tibor qaratilmoqda. Yangidan yangi maktablar, bog‘chalar qurilmoqda. Yurtimizda o‘rta hisobda yiliga bir million bola tug‘ilmoqda. Bu degani, yetti yildan keyin bir necha ming maktabga ehtiyoj paydo bo‘ladi. Shunday ekan, saxovatpesha kishilarimiz maktab qurish yoki ta’mirlash ishlariga ham katta e’tibor qaratishlarini tavsiya etamiz. Zotan, ma’rifat, ziyo maskani bo‘lgan ta’lim dargohlarini qurish, obod qilish ajri ulug‘ amallardan hisoblanadi. Shuningdek, ta’lim muassasalari talaba va o‘quvchilarni moddiy tarafdan ta’minlash, ularni kontrakt-shartnomalarini to‘lab berish, o‘quv qurol va darsliklarini olib berish savobi doimiy yozilib turadigan sadaqai joriya bo‘ladi.
Aziz vatandoshlar!
Taassufki, to‘ylar, oilaviy tantanalar, marhumlar xotirasi, haj va umraga borib-keluvchilarni kutib olishga bag‘ishlangan yig‘inlar, ulardagi bir-biridan o‘tib tushadigan, kimo‘zarga, riyoga, isrofga to‘la ishlar xalqimizning jiddiy muammolaridan biri bo‘lib kelmoqda.
Shu o‘rinda, ziyolilar, yoshi keksa otaxonu onaxonlar, nuroniylarga aytar so‘zimiz, keling, birgalikda yurtimiz aholisiga, ayniqsa, yuqoridagi kabi isrofgarchilik va dabdaba qilayotganlarga tushuntirish ishlarini ko‘paytiraylik, bu kabi illatlarga birgalikda barham beraylik. Alloh taolo ato etgan mol-dunyoni isrof qilish – katta gunoh, ekanini uqtiraylik! Buning o‘rniga topganlarimizni savobli ishlarga sarflab, beva-bechora, nochor, muhtojlarga yordam beraylik, ana shunda ulkan savobga ega bo‘lamiz, inshoaalloh!
Qadrli ulamolar va imom-domlalar!
Ijtimoiy himoya bo‘yicha Yurtboshimizning tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlagan holda, biz – din peshvolari quyidagi 7 ta vazifani amalga oshirishni belgilab olmoqdamiz:
Birinchi, ulamolar va imom-xatiblar “Xayru saxovat – qalblarga quvonch ulashadi” shiori ostida targ‘ibot-tashviqot ishlarini keng ko‘lamda amalga oshirish.
Ikkinchi, har bir markaziy masjid 5 tadan ehtiyojmand oilani otaliqqa olib, ularning farzandlarini o‘quv kurslarida o‘qitishi, kasb-hunarga o‘rgatishi va doimiy daromadga ega bo‘lishiga ko‘maklashish.
Uchinchi, har bir tuman-shahar bosh imom-xatiblari hududidagi kamida 1 ta maktabni homiylarni jalb etgan holda ta’mirlash ishlariga yordam ko‘rsatish.
To‘rtinchi, “Vaqf” xayriya jamoat fondi Ijtimoiy himoya milliy agentligi bilan hamkorlikda mamlakatimiz bo‘yicha kam ta’minlangan oilalar farzandlari bo‘lgan 200 nafar yoshni kasbga o‘rgatish va ish bilan band qilish.
Beshinchi, “Vaqf” xayriya jamoat fondi “Inson” ijtimoiy xizmatlar markazi bilan hamkorlikda jismoniy imkoniyati cheklangan bolalarga 50 dona sport aravachasi va boshqa reabilitatsiya vositalari olib berib, ularning davolanishlariga ko‘maklashish.
Oltinchi, masjid imom-xatiblari homiylarni jalb etgan holda “Mehribonlik”, “Saxovat”, “Muruvvat” uylariga va mehnat faxriylariga moddiy yordamlar ko‘rsatish ishlarini tashkil etish.
Yettinchi, imom-xatiblar tomonidan to‘y-ma’raka marosimlardagi isrofgarchilik, umra ziyoratidan qaytgandan keyin har xil xo‘jako‘rsin marosimlari uyushtirishdek illatlarning oldini olish yuzasidan targ‘ibot ishlarini amalga oshirish.
Aziz yurtdoshlar!
Xayrli va savobli ishga hissa qo‘shgan, yetim-yesir, beva-bechoraning boshini silagan odamning amal daftariga qiyomatgacha sadaqai joriya savobi to‘xtamasdan yozilib turishini, bunday odam xalq ichida, el orasida doimo hurmat va e’zozda bo‘lishini unutmaylik!
Alloh taolo ezgu ishlarimizni O‘zi mukofotlasin, omin!
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Ulamolar Kengashi raisi,
muftiy Shayx Nuriddin XOLIQNAZAR
Toshkent shahri
2024 yil 26 dekabr