Sayt test holatida ishlamoqda!
25 Dekabr, 2024   |   24 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:02
Xufton
18:22
Bismillah
25 Dekabr, 2024, 24 Jumadul soni, 1446

Qutlug‘ kunlar oldidan...

25.06.2017   80118   5 min.
Qutlug‘ kunlar oldidan...

Mana, ko‘z ochib-yumguncha yana bir Ramazon oyini adog‘iga yetdik. Muborak oydan olayotgan ma’naviy foydalarimiz kelasi yilning shu kunlarigacha yetgulik.

Imom Ahmad “Musnad”larida Rasuli akram (sollallohu alayhi va sallam)ning: “Ramazon oyida Mening ummatim boshqa hech qaysi ummatlarga berilmagan beshta xislat bilan ne’matlandi..” deb boshlananidan hadisni keltirganlar. O‘sha besh xislatdan beshinchisi haqida U zot (alayhissalom) bunday marhamat qiladilar: “Ramazon oyining oxirgi kechasida u(ro‘zador)larning gunohlari kechiriladi. (Sahobalar): “Yo Rasululloh, u Qadr kechasimi?” deb so‘rashganida, u zot (alayhissalom): “Yo‘q, lekin ishchi qilayotgan ishi bitganida unga haqini beriladi”. Ya’ni, u kecha Qadr kechasi emas, ammo xuddi birovga bir ish buyurilganida u o‘sha ishni bitirgach, haqini o‘talgani kabi, Ramazon oyi tugashi bilan Alloh taolo ro‘zador bandalariga haqlarini beradi – ularning gunohlarini kechiradi. Bu shu dunyodagi mukofot. Oxiratda esa, ro‘zadorlar uchun jannatning maxsus Rayyon nomli darvozasi bor, ular o‘sha darvozadan jannatga kirishadi. Jannatda esa ro‘zadorlarni Alloh taoloning “O‘zim beraman” degan mukofotlar kutib turadi. Siz bilan biz – mo‘minlar Alloh taoloning amriga labbay deb o‘ttiz kun ro‘za tutdik, jismu ruhimizni xatolardan, gunohlardan asramoqqa sa’y-harakat qildik. O‘ttiz kun nafsimiz bilan kurashda bo‘ldik. Endi, inshaalloh, yuqoridagi hadisda va’da qilingan xushxabardan nasibador bo‘lishga umidvor bo‘lib turibmiz.

Ertaga – Arafa! Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Kim Ramazon va Qurbon hayitlarining kechasini bedor o‘tkazsa, qalblar o‘ladigan (ya’ni, Allohning zikridan g‘ofil bo‘ladigan va qotib qoladigan) kunda uning qalbi o‘lmaydi”, deganlar.

Hayit kunining tongidan g‘usl qilib , xushbo‘y atirlar sepib va eng go‘zal, yangi yoki toza kiyimlarimizni kiyib namozgohga borish, to hayit namozi o‘qilguncha hech narsa yemaslik sunnat amaldir.

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Ramazon hayiti kuni biror narsa yemay namozgohga bormas va Qurbon hayiti kuni toki hayit namozidan qaytgunlaricha hech narsa yemas edilar.

Hanafiy mazhabi bo‘yicha hayit namozi vojibdir. Ramazon hayiti namoziga kelishdan oldin taom yeyish, misvok va g‘usl qilish, xushbo‘y atir sepish, eng yaxshi kiyimlarni kiyish va namoz vaqtigacha sadaqai fitrni berish sunnat amallardandir. Masjidga kelgandan so‘ng bomdod namozi ado etiladi. Bomdod namozidan keyin masjidga kelganlar esa hayit namozi o‘qilguniga qadar nafl namozi o‘qimaydilar.

Payg‘ambar (sollallohu alayhi va sallam) marhamat qilganlar: “Hayit namozi o‘qiladigan kuni shayton “dod” deb yuboradi. Shogirdlari: “Ustoz, sizni kim xafa qildi”, deb qayta-qayta so‘rashsa ham to‘xtamay yig‘layveradi. Oxiri yig‘isining boisini aytadi: “Bir yil harakat qilib, Odam bolalarini yo‘ldan urib, ularga turli gunohlarni qildiruvdim, bari kuyib ketdi. Bir oy tutgan ro‘zasi hurmatiga Alloh ularning barcha gunohlarini kechirib yubordi”, deb javob beradi.

Hayit musulmonlarning aziz bayrami bo‘lgani uchun bu ayyom shodu xurramlik, xursandchilik qilinadigan, keksalar, ota-ona, qarindoshlar ziyorat etiladigan, bemorlar holidan xabar olinadigan, zakot va xayr-ehson ulashiladigan kundir.

Jobir ibn Abdullohdan (roziyallohu anhu) rivoyat qilingan hadisda Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Kim bir musulmonning dunyo qayg‘ularidan birini ketkazsa, Alloh uning Qiyomat kunidagi qayg‘ularidan birini ketkazadi. Kim dunyoda bir qiynalgan birodarining og‘irini yengil qilsa, Alloh taolo uning Qiyomatdagi og‘irini yengil qiladi. Qaysi bir banda boshqa bir bandaga yordam qilsa, Alloh taolo unga ham yordam ko‘rsatadi”, deganlar (Termiziy rivoyati).

Hayit arafasida ko‘ni-qo‘shnilarga mehr-muruvvat ko‘rsatish bilan birga moddiy yordamga muhtoj kishilar, ya’ni kam ta’minlangan oilalarga xayr-ehson qilinsa, ularning xonadonlariga ham bayram shukuhi kirib kelgan bo‘ladi.

Hayit kunlari duolar qabul qilinadigan kundir. Bu kunda ko‘p joylarda odamlar urf qilib, to‘p-to‘p bo‘lib qabristonga, azador xonadonlarga borishadi, yig‘i-sig‘i qiladigan ayollar ham bor. Bu ish shar’an durust emas, lekin shunday joylarga bormasangiz, azadorlarning ba’zilari hatto “kelmadi” deb xafa ham bo‘ladi. Bunday noshar’iy amallardan qaytaylik, o‘zimizni ortiqcha bid’at amallardan saqlaylik. Buning o‘rniga Allohning tinchlik, xotirjamlik kabi ne’matlariga shukr qilib, erta tongdan masjidga chiqsak, bomdod namozi va hayit namozini jamoat bilan ado etib, ko‘pchilik bilan qo‘llarimizni duoga ochsak, qalbimizdagi istaklarimizni Yaratgandan so‘rasak, inshaalloh, buning savobi o‘zimizga ham, bizdan umidvor bo‘lib yotganlarga ham yetib boradi.

Alloh taolo barchamizga Ramazon hayitini muborak qilsin. Bu kunni bayram qilib, savobli amallarni ko‘paytirishni Yaratganning o‘zi nasib aylasin. Yurtimiz tinch­ligini bardavom qilib, xotirjamlikda ibodat qilib borishni hammamizga nasib etsin! Omin.

No‘mon ABDULMAJID tayyorladi.

 

Ramazon
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Islom huquqi maktabi

24.12.2024   1816   3 min.
Islom huquqi maktabi

Hayotda shunday sohalar borki, ularni mukammal egallash uchun butun umr o‘qib-izlanish lozim. Ana shunday kasblardan biri imom-xatiblikdir. Kimdir bu kasb egalariga oson tutishi mumkin. Lekin yetuk imom bo‘lish uchun to‘rt yil madrasa, to‘rt yil diniy oliy ta’lim dargohida o‘qishning o‘zi kamlik qiladi. Chunki imom o‘zi uchun ham jamoat uchun Alloh oldida burchli bo‘lsa, el oldidiga javobgarlik ham katta mas’uliyat yuklaydi. Bu mas’uliyat va xalq ishonchini oqlashning birdan bir yo‘li ilm va taqvodir.

So‘nggi yillarda ilm-fanning barcha yo‘nalishlar qatori diniy-ma’rifiy xususan, shariat, fiqh, aqoid kabi ilmlarni o‘rganish uchun keng yo‘llar ochildi.  Bu borada Samarqandda Hadis ilmi oliy maktabi, Imom Moturidiy markazi qoshida Kalom ilmi, Farg‘onada – Marg‘inoniy ilmiy markazida islom huquqi maktabi, Buxoroda – Bahouddin Naqshband markazida tasavvuf maktabi, Qashqadaryoda – Abu Muin Nasafiy markazida aqida ilmi maktabini tashkil etilishi o‘z samarasini berib kelayotir. Chunki imom-xatiblarning madrasa va oliy ta’lim dargohida olgan bilimlarini mustahkamlash, ularni yanada chuqurlashtirish, yangi zamonaviy diniy masalalarni keng o‘rganishda mazkur maktablar muhim ahamiyat kasb etyapti. Bir so‘z bilan aytganda, bu maktablar imom-xatiblarni chin ma’noda sohaning yetuk egasiga aylanishiga zamin bo‘layotir.

Ayni kunda Farg‘ona viloyatidagi Marg‘inoniy ilmiy markazida islom huquqi maktabida yigirmadan ortiq vodiylik imom-xatiblar o‘z ish joylaridan uzilmagan holda diniy bilimlarini yana mustahkamlab, fiqh ilmini chuqurroq o‘rganmoqdalar. Ularga tajribali imom-xatiblar Ubaydulloh domla Abdullayev, Ibrohimjon domla Qodirov va Ahmadxon domla Nizomovlar ustoz-shogird an’anasi asosida ta’lim bermoqdalar. Shu kunga qadar tinglovchilar mazkur ustozlar ko‘magida “Muxtasarul-viqoya”, “Alfiqhul-akbar” kitoblari o‘qib tugatishdi. Ayni vaqtda “Kanzul-daqoiq” va Mulla Aliy Qorining “Alfiqhul-akbar”ga yozgan “Sharhul fiqhil Akbar” kitoblari mutolaa qilinib, asarlar batafsil o‘ranilmoqda. Ushbu asarlar Ahli sunna val jamoa aqidasi asosida mo‘min-musulmonlarni to‘g‘ri aqida hamda dinimiz ta’limotlariga amal qilishda vasatiy tarzda yurishlarida asosiy manbalardir.

Ta’kidlash joizki, imom-xatiblarning mazkur ilm dargohida olayotgan bilim va malakalari faoliyatlari uchun nihoyatda manfaatli bo‘lmoqda. Zero, turli yot g‘oyalar ta’siriga tushib adashgan yurtdoshlarimizni to‘g‘ri yo‘lga boshlash, mo‘min-musulmonlarga Ahli sunna val-jamoa va Hanafiy fiqhi asosida islom ta’limotlarini yetkazish, dolzarb mavzularda chiqish qilish, maqolalar yozishda bu dargohdan olinayotgan ilmiy va hayotiy tajribalar muhim ahamiyat kasb etmoqda. Shuningdek, turli uchrashuvlar va mahallalarda olib borilayotgan targ‘ibot tadbirlarida ham mazkur ilmiy maktabda hosil qilingan bilim va ko‘nikmalar asqotmoqda. Imom-xatiblar o‘rtasidagi bilimlar bellashuvida ham mazkur maktab tinglovchilari o‘zini har tomonlama namoyon etayotgani ham e’tiborga molik. Shu bilan birga maktab tinglovchilarining bir qanchasi ilmiy izlanishlarda davom etib, o‘z tadqiqotlari bilan dinimiz ravnaqiga o‘z hissalarini qo‘shmoqdalar.

Ma’lumki, ilk o‘rta asrlarda Farg‘ona vodiysida fiqh maktabi shakllanib, buyuk allomalar yetishib chiqdi. Birgina Burhoniddin Marg‘inoniy islom xuquqshunosligi borasida beqiyos asarlar ta’lif etgani barchaga ma’lum. Bugun u kishining “al-Hidoya” asari butun musulmon olamida mashhur bo‘lib, islom huquqi – fiqh bo‘yicha eng aniq, mukammal asar sifatida tan olingan.

Bugun ham mazkur an’analar qayta tiklanib, yurtimiz yana ilmu ma’rifat, olim ulamolar diyoriga aylanayotgani quvonarli holdir.

Rahmatulloh JALILOV,
Farg‘ona viloyati vakilligi Matbuot kotibi
(Hidoyat jurnali, 12-son)

Islom huquqi maktabi Islom huquqi maktabi Islom huquqi maktabi Islom huquqi maktabi
O'zbekiston yangiliklari