O‘tgan yil Ramazonda...
“Hamma narsa sinov kelganda bilinadi – do‘stlik ham, muhabbat ham. To sinovgacha hamma o‘z muhabbati, do‘stligi haqida lof uraveradi...”
Menga bu so‘zlarni aytgan odam qanchalar haq ekan. Bugun, ramazon yarmidan o‘tgan, vaqt asrdan o‘tib shomga yaqinlashayotgan bo‘lsa-da yoz jaziramasi ozgina ham pasaymagan, suvning jildiragan (qanchalar yoqimli!) ovozini eshitmaslik uchun quloqlarimni kaftlarim bilan mahkam yopib, daqiqa sanayotgan kunimda yuqoridagi jumlalar mohiyatini anglab yetyapman.
Ko‘zim to‘la yosh, yuragim ezilgandan ezilib boryapti, qo‘limni ko‘tarishga majolim yo‘q, xuddi xasta odamdekman. Tomog‘im qaqrab ketyapti, nimaga qaramay suv bo‘lib ko‘rinadi. Qachon shom bo‘larkin?..
Astag‘firulloh, nimalarni o‘ylayapman? Bu – minnatmi? Bunaqa ro‘zadan kun bo‘yi och qolish va tashnalikdan boshqa nima orttiraman? “Bandalarimning odamlar ko‘zi tushgulik barcha ishlari (namoz o‘qish, xayr-ehson qilish, zakot berishlari) o‘zlari uchun, tutadigan ro‘zalari esa Men uchun (Xudo uchun bo‘lmaganida edi, yashirincha yeb-ichib olish mumkin bo‘lardi, chunki hech kim ko‘rmaydi), binobarin, uning mukofotini O‘zim beraman”. Shu holimda, nafsim men bilan ayovsiz olishib, muzday suvdan qonib-qonib ichishga undayotgan, o‘zim ham shunga moyil bo‘lib turganim bir paytda bu qudsiy hadisni yodimga solgan Ulug‘ Zotga hamdu sanolar bo‘lsin!..
Shomdan so‘ng...
Haqiqatan ham hamma narsaning qadri sinov kelganda bilinarkan. Allohga muhabbatdan, Rasululloh (s.a.v.)ga bo‘lgan sevgidan gapirish oson ekan. Bir do‘stimning ta’biri bilan aytganda, “oldin ham ro‘za tutyapmiz deb yurgan ekanmiz, haqiqiy ramazon endi bo‘lyapti” (Arab tilini yaxshi biladigan do‘stim ramazon so‘zi ma’nosiga ham ishora qildi, shekilli. Chunki ramazon arabcha “ar-ramad” degan so‘zdan olingan bo‘lib, quyosh haroratining juda oshib ketishini, “ar-ramdo” esa quyosh olamni tandirdek lovullatib qizdirishini bildiradi. Imom Zamaxshariy aytganlaridek: “Har bir oyni nomlash vaqtida shu oydagi biror belgi yoki o‘ziga xos xususiyatga ahamiyat qilishgan. Ramazon oyi yilning eng issiq kunlariga to‘g‘ri kelgani uchun uni juda issiq, jazirama ma’nosida “ramazon” deb atashgan”.)
Ko‘p narsalar hikmatini shu ramazonda tushunib yetayotgandekman. Masalan, shu paytgacha: “Ro‘zador uchun ikki quvonch bor: biri – og‘iz ochganida, ikkinchisi – ro‘za tutib, yorug‘ yuz bilan Allohga yo‘liqqanida”, degan hadisni ko‘p bora o‘qiganman. Iftorlik quvonchini ham ko‘p bor his qilganman, ammo... bu ramazondagichalik emas. Har gal og‘iz ochganimda qonib suv icharkanman, uning tomirlarimga, vujudimga quvvat bo‘lib yoyilayotganini sezib turaman va boshqa ramazondagilardan farqli ravishda dil-dilimdan aytaman Rasululloh (s.a.v.)dan meros muborak jumlalarni: “Gunoh ketdi, tomirlar ho‘llandi va, inshaalloh, ajr sobit bo‘ldi”.
“Kim ramazon kechalarini savobiga ishonib va unga erishish niyati ila namoz o‘qib jonlantirsa, avvalgi gunohlari kechiriladi”. Bu hadis hikmatini ham shu ramazonda anglayotgandekman. Tarovehni qo‘ying, xuftonni saharlikdan sal oldin o‘qib olish ma’qul ko‘rinib, shomdan keyinoq uyquga ketishni mo‘ljallayotgan; ammo dunyodagi ochlik, tashnalikdan azob chekayotgan qanchalab insonlar, jaziramada ro‘za tutayotgan ota-onam, jigarlarim, yaqinlarim holini o‘ylab, ular haqqiga duo qilish, gunohlarimizga mag‘firat so‘rash, ilohiy rahmatga erishish umidi horg‘in vujudimga kuch berib, joynamoz ustida turgan onlarimda tushunayotgandekman.
Har kuni og‘iz ocharga muzday choy, sharbatlar tayyorlab qo‘yadigan singlimga minnatdor boqarkanman: “Ro‘zadorga iftor uyushtirib bergan odam ro‘zadorning savobidan kam bo‘lmagan savobni oladi”, degan hadis yodimga tushib, ichim yorishadi.
Bandamiz, ojizmiz, buning ustiga ishxonada har xil muomala-munosabat... Jahlim chiqqanida tashnalikdan og‘zim qurib, jumlalarni kelishtira olmasligimdan xijolat chekib emas, urushmoqchi bo‘layotganim hamkasbim ham xuddi mendek ro‘zador ekanini, qiynalayotganini o‘ylab, g‘azabim shafqatga aylanadi. Muborak jumlalar xayolimdan o‘tadi: “Ro‘zador holingizda yomon so‘zlarni gapirmang va jahl otiga minmang”. Quvonaman – yana bir hikmat...
Bu yilgi Ramazon oldidan...
“Bas, albatta, har bir qiyinchilik bilan birga yengillik bordir. Albatta, har bir qiyinchilik bilan birga yengillik bordir” (Sharh, 5-6).
Allohning va’dasi – haq! Shu kungacha biror mushkullik bilmadimki u bilan birga yorug‘ligini ham ko‘rmagan bo‘lsam. O‘tgan yilgi ramazon haqiqiy sinov bo‘ldi, lekin o‘sha sinovning yorug‘liklari, yengilliklarini har kun, har lahzada his qilib yashadim. O‘sha quvonchlarni yana his qilish umidida bu yilgi sinov ostonasidaman – vujud, qalb tayyorgarligi va yana... qo‘rquv bilan.
Ilohi, O‘zing bizni sinovlarga qodir qilgaysan. Ulug‘ fazlu marhamating bilan iftorlikdagi sevinchlarni butun boricha his etish baxtini nasib qilding. Nasib etajaging ikkinchi quvonch, ulug‘ shodlik, mo‘min dilning eng shirin orzusi – Ulug‘ Kunda Diydoringga yetishish saodatidan umidvormiz. Bizga bu ramazonni ham muborak va xayrli qil, Rabbim!
Zumrad FOZILJON qizi
Alloh taologa cheksiz hamdu sanolarimiz, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga mukammal salavotu salomlarimiz bo‘lsin.
Muhtaram yurtdoshlar!
Allohga shukrki, go‘zal diyorimizda har tongni tinchlik, xotirjamlik bilan qarshi olmoqdamiz. Ushbu ulug‘ ne’mat sababli, har sohada yutuqlar, yuksalishlar bo‘lmoqda, ne’matlar kundan-kun ziyoda bo‘lib bormoqda. Bu yurtda inson aziz, uning qadri yuksak ekani, o‘zining hayotiy ifodasini topib bormoqda. Ayniqsa, ijtimoiy himoyaga muhtojlar, nogironligi bo‘lgan insonlar, kambag‘al oilalarga doimiy g‘amxo‘rlik ko‘rsatib kelinmoqda.
Shubhasiz, oxirgi yillarda kam ta’minlangan, boquvchisini yo‘qotgan, yordamga muhtoj fuqarolar bilan manzilli ishlash bo‘yicha qonuniy asoslar va xalqparvar tizim yaratildi.
Siz aziz yurtdoshlarimizga murojaat qilar ekanmiz, shuni alohida ta’kidlashni xohlardikki, ijtimoiy himoya masalasida Prezidentimizga kamarbasta bo‘lish barchamiz intilayotgan farovon kelajak, farzandlarimiz baxtu saodatini ta’minlashning eng muhim shartidir.
Islom dinida muhtojlarga yordam berish, jismoniy imkoniyati cheklangan insonlarga mehr-muruvvat ko‘rsatish, miskin va bechoralar holidan xabar olish eng savobli amallardan hisoblanadi. Muborak dinimiz xayr-saxovatga buyurar ekan, uni o‘z o‘rniga sarflashga amr etadi. Muhtoj insonlar haqqiga xiyonat qilish esa og‘ir gunoh sanaladi.
Yurtimizda Ijtimoiy himoya milliy agentligi tashkil etilishi xalqimiz qalbidagi ezgu ish bo‘ldi. Agentlik og‘ir ijtimoiy holatga tushgan va tushish xavfi bo‘lgan aholi bilan manzilli ishlayotgani, xayru ehsonlarni o‘z egalariga yetkazayotgani xalqimizni mamnun etmoqda, qalbiga xursandchilik ulashmoqda. Albatta, mana shunday mehrga muhtoj insonlarning duosi bilan yurtimiz yanada obod bo‘ladi.
Hurmatli yurtdoshlarimiz!
Yaratganga shukr, tarbiyaning asosiy poydevori bo‘lgan maktabga, yoshlarni ilm-ma’rifatli qilishga davlatimiz tomonidan doimiy e’tibor qaratilmoqda. Yangidan yangi maktablar, bog‘chalar qurilmoqda. Yurtimizda o‘rta hisobda yiliga bir million bola tug‘ilmoqda. Bu degani, yetti yildan keyin bir necha ming maktabga ehtiyoj paydo bo‘ladi. Shunday ekan, saxovatpesha kishilarimiz maktab qurish yoki ta’mirlash ishlariga ham katta e’tibor qaratishlarini tavsiya etamiz. Zotan, ma’rifat, ziyo maskani bo‘lgan ta’lim dargohlarini qurish, obod qilish ajri ulug‘ amallardan hisoblanadi. Shuningdek, ta’lim muassasalari talaba va o‘quvchilarni moddiy tarafdan ta’minlash, ularni kontrakt-shartnomalarini to‘lab berish, o‘quv qurol va darsliklarini olib berish savobi doimiy yozilib turadigan sadaqai joriya bo‘ladi.
Aziz vatandoshlar!
Taassufki, to‘ylar, oilaviy tantanalar, marhumlar xotirasi, haj va umraga borib-keluvchilarni kutib olishga bag‘ishlangan yig‘inlar, ulardagi bir-biridan o‘tib tushadigan, kimo‘zarga, riyoga, isrofga to‘la ishlar xalqimizning jiddiy muammolaridan biri bo‘lib kelmoqda.
Shu o‘rinda, ziyolilar, yoshi keksa otaxonu onaxonlar, nuroniylarga aytar so‘zimiz, keling, birgalikda yurtimiz aholisiga, ayniqsa, yuqoridagi kabi isrofgarchilik va dabdaba qilayotganlarga tushuntirish ishlarini ko‘paytiraylik, bu kabi illatlarga birgalikda barham beraylik. Alloh taolo ato etgan mol-dunyoni isrof qilish – katta gunoh, ekanini uqtiraylik! Buning o‘rniga topganlarimizni savobli ishlarga sarflab, beva-bechora, nochor, muhtojlarga yordam beraylik, ana shunda ulkan savobga ega bo‘lamiz, inshoaalloh!
Qadrli ulamolar va imom-domlalar!
Ijtimoiy himoya bo‘yicha Yurtboshimizning tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlagan holda, biz – din peshvolari quyidagi 7 ta vazifani amalga oshirishni belgilab olmoqdamiz:
Birinchi, ulamolar va imom-xatiblar “Xayru saxovat – qalblarga quvonch ulashadi” shiori ostida targ‘ibot-tashviqot ishlarini keng ko‘lamda amalga oshirish.
Ikkinchi, har bir markaziy masjid 5 tadan ehtiyojmand oilani otaliqqa olib, ularning farzandlarini o‘quv kurslarida o‘qitishi, kasb-hunarga o‘rgatishi va doimiy daromadga ega bo‘lishiga ko‘maklashish.
Uchinchi, har bir tuman-shahar bosh imom-xatiblari hududidagi kamida 1 ta maktabni homiylarni jalb etgan holda ta’mirlash ishlariga yordam ko‘rsatish.
To‘rtinchi, “Vaqf” xayriya jamoat fondi Ijtimoiy himoya milliy agentligi bilan hamkorlikda mamlakatimiz bo‘yicha kam ta’minlangan oilalar farzandlari bo‘lgan 200 nafar yoshni kasbga o‘rgatish va ish bilan band qilish.
Beshinchi, “Vaqf” xayriya jamoat fondi “Inson” ijtimoiy xizmatlar markazi bilan hamkorlikda jismoniy imkoniyati cheklangan bolalarga 50 dona sport aravachasi va boshqa reabilitatsiya vositalari olib berib, ularning davolanishlariga ko‘maklashish.
Oltinchi, masjid imom-xatiblari homiylarni jalb etgan holda “Mehribonlik”, “Saxovat”, “Muruvvat” uylariga va mehnat faxriylariga moddiy yordamlar ko‘rsatish ishlarini tashkil etish.
Yettinchi, imom-xatiblar tomonidan to‘y-ma’raka marosimlardagi isrofgarchilik, umra ziyoratidan qaytgandan keyin har xil xo‘jako‘rsin marosimlari uyushtirishdek illatlarning oldini olish yuzasidan targ‘ibot ishlarini amalga oshirish.
Aziz yurtdoshlar!
Xayrli va savobli ishga hissa qo‘shgan, yetim-yesir, beva-bechoraning boshini silagan odamning amal daftariga qiyomatgacha sadaqai joriya savobi to‘xtamasdan yozilib turishini, bunday odam xalq ichida, el orasida doimo hurmat va e’zozda bo‘lishini unutmaylik!
Alloh taolo ezgu ishlarimizni O‘zi mukofotlasin, omin!
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Ulamolar Kengashi raisi,
muftiy Shayx Nuriddin XOLIQNAZAR
Toshkent shahri
2024 yil 26 dekabr